Giáo án Ngữ văn 8 - Tuần 02 - Tiết 5 đến tiết 8

Tiết0 5- Tập làm văn TÍNH THèng NHẤT CHỦ ĐỀ CỦA VĂN BẢN
Dạy 8a:
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp HS:
1.KiÕn thøc 
 	- chủ đề của văn bản
 	- Nh÷ng thÓ hiÖn cña mét chñ ®Ò trong mét ®o¹n v¨n.
2.T­ t­ëng : Cã ý thøc tù gi¸c häc tËp nghiªm tóc .
3.KÜ n¨ng 
 	- §äc - hiÓu vµ cã kh¶ n¨ng bao qu¸t toµn bé v¨n b¶n.
 	- Tr×nh bµy mét v¨n b¶n ( nãi, viÕt) thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò.
 II. CHUẨN BỊ:
GV: giáo án, SGK, SGV, tài liệu chuẩn kiến thức kĩ năng.
HS: SGK, xem bài ở nhà.
 III. HOẠT ĐỘNG TRÊN LỚP LÊN LỚP:
Hoạt động của GV và HS
Nội dung
Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ
(?) Thế nào là từ ngữ nghĩa rộng, từ ngữ nghĩa hẹp? Cho vd.
Hoạt động 2: Bài mới
* Bước 1: Hình thành khái niệm chủ đề văn bản.
 -> GV cho HS nhớ lại vb’ Tôi đi học, sau đó trả lời các câu hỏi.
 (?) Văn bản miêu tả những việc đang xảy ra (hiện tại) hay đã xảy ra (hồi ức, kỷ niệm)?
 HS: Vb’ miêu tả những việc đã xảy ra.
 (?) Tác giả nhớ lại những kỷ niệm sâu sắc nào trong thời thơ ấu của mình?
 HS: Đó là những hồi tưởng về ngày đầu tiên đi học.
 (?) Tác giả viết vb’ này nhằm mục đích gì?
 HS: Để phát biểu ý kiến và bộc lộ cảm xúc của mình về 1 kỷ niệm sâu sắc thuở thiếu thời.
 (GV kết luận): Nội dung trả lời các câu hỏi trên chính là chủ đề của vb’ Tôi đi học. Vậy từ các nhận thức trên em hãy cho biết: chủ đề của vb’ là gì?
 - HS trả lời. HS khác nhận xét.
 - GV nhận xét, bổ sung và ghi bài.
* Bước 2: Hình thành khái niệm tính thống nhất về chủ đề của văn bản.
 -> GV cho HS trả lời các câu hỏi trong SGK.
 (?) Câu hỏi thảo luận: Căn cứ vào đâu em biết vb’ Tôi đi học nói lên những kỷ niệm của tg’ về buổi tựu trường đầu tiên?
 - HS thảo luận nhóm, trả lời.
 - GV sửa chữa, bổ sung.
-> GV đọc câu hỏi 2.
GV: Vb’ Tôi đi học tập trung hồi tưởng lại tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của n.v Tôi trong buổi tựu trường đầu tiên.
 (?) Hãy tìm những từ ngữ chứng tỏ tâm trạng đó in sâu trong lòng n.v Tôi suốt cuộc đời?
 HS: Đoạn 1: “Hằng năm ... từng bừng rộn rã”
(?) Hãy tìm những từ ngữ, chi tiết nêu bậc cảm giác mới lạ xen lẫn bỡ ngỡ của n.v Tôi khi cùng mẹ đến trường, đứng giữa sân trường, nghe ông đốc gọi tên?
 - HS tìm các chi tiết.
 - GV nhận xét, sửa chữa.
 (GV kết luận): Qua việc trả lời 2 câu hỏi trên cho các em thấy phần trả lời trên nhằm thỏa mãn vấn đề gì?
 HS: Nhằm thỏa mãn chủ đề chính của vb’.
GV: Vậy cả 2 các phần trên đều làm sáng tỏ chủ đề chính của tp’ và bám sát chủ đề.
 (?) Câu hỏi thảo luận: Vậy từ sự phân tích trên em hiểu thế nào là tính thống nhất về chủ đề của vb’? 
 - HS thảo luận 2’ (2 em)
 - GV nhận xét.
(GV bổ sung): Tính thống nhất về chủ đề của vb’ là một trong những đặc trưng quan trọng tạo nên vb’. Phân biệt vb’ với những câu hỗn độn, với những chuỗi bất thường về nghĩa. Một vb’ không mạch lạc và không có tính liên kết là vb’ không bảo đảm tính thống nhất về chủ đề.
 (?) Theo em tính thống nhất này thể hiện ở những phương diện nào?
 HS: Thể hiện ở những phương diện:
 - Hình thức: nhan đề tp’.
 - Nội dung: mạch lạc (quan hệ giữa các phần của vb’), từ ngữ chi tiết (tập trung làm rõ ý đồ, ý kiến, cảm xúc).
 - Đối tượng: xoay quan đối tượng chính. 
* Bước 3: Luyện tập.
 -> GV cho HS đọc lại Bt1. Gọi HS trả lời từ câu a, b, c, GV nhận xét, sửa chữa.
Bt2 GV cho HS thảo luận nhóm trả lời.
Bt3 tương tự.
I. Chủ đề văn bản:
 - Chủ đề là đối tượng và vấn đề chính mà văn bản biểu đạt.
 - Chủ đề của văn bản còn là vấn đề chủ yếu, tư tưởng xuyên suốt văn bản.
II. Tính thống nhất về chủ đề của văn bản:Xét vb’ Tôi đi học – Câu hỏi SGK/ 12
1. Căn cứ vào nhan đề.
 - Căn cứ vào các từ ngữ: những kỷ niệm, buổi tựu trường, lần đầu tiên đến trường ...
- Căn cứ vào các câu: Hằng năm cứ vào cuối thu; Hôm nay tôi đi học ...
 2. Vb’ Tôi đi học tập trung hồi tưởng lại tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của n.v Tôi
- Mäi chi tiÕt trong v¨n b¶n ®Òu nh»m biÓu hiÖn ®èi t­îng vµ vÊn ®Ò chÝnh ®­îc ®Ò cËp ®Õn trong v¨n b¶n, c¸c ®¬n vÞ ng«n ng÷ ®Òu b¸m s¸t vµo chñ ®Ò 
- Vb’ có tính thống nhất về chủ đề khi chỉ biểu đạt chủ đề đã xác định, không xa rời hay lạc sang chủ đề khác.
- Để viết hoặc hiểu một vb’, cần xác định chủ đề được thể hiện ở nhan đề, đề mục, trong quan hệ giữa các phần của vb’ và các từ ngữ then chốt thường lặp đi, lặp lại.
III. Luyện tập:
 BT1:
 a.Căn cứ vào nhan đề của văn bản: Rừng cọ quê tôi.
 - Các đọan: Giới thiệu rừng cọ, tả cây cọ, tác dụng của cây cọ, tình cảm gắn bó với cây cọ.
 - Các ý lớn của phần thân bài (xem mục a) được sắp xếp hợp lí, không nên thay đổi.
 b. Chủ đề văn bản là Rừng cọ quê tôi (đối tượng) và sự gắn bó giữa người dân sông Thao với rừng cọ (vấn đề chính).
 c. Hai câu trực tiếp nói tới tình cảm gắn bó giữa người nông dân sống thao với rừng cọ. Dù ai đi ngược về suôi 
 Cơm nắm lá cọ là người nông thao.
BT2:
 Nên bỏ hai câu b và d 
BT3:
 Bỏ câu c, h viết lại câu b: con đường quen thuộc mỗi ngày dường như bổng trở nên mới lạ.
Hoạt động 4. Củng cố:
	 GV hướng dẫn HS phần luyện tập.
Hoạt động 5. Dặn dò:
	- ViÕt mét v¨n b¶n b¶o ®¶m tÝnh thèng nhÊt vÒ chñ ®Ò v¨n b¶n theo yªu cÇu.
	- Đọc và soạn trước vb’ Trong lòng mẹ.
	- Tìm đọc tập hồi kí Những ngày thơ ấu ( Nguyên Hồng)
TiÕt: 06- văn bản Trong lßng mÑ
Dạy 8a: 	(TRích Những ngày thơ ấu của Nguyªn Hång)
I. Môc tiªu cÇn ®¹t 
1.KiÕn thøc:
 - Kh¸i niÖm vÒ thÓ lo¹i håi kÝ
 - Cèt truyÖn , nh©n vËt sù kiÖn trong ®o¹n trÝch trong lßng mÑ.
 - Ng«n ng÷ truyÖn thÓ hiÖn niÒm kh¸t khao t×nh c¶m ruét thÞt cña nh©n vËt.
 - ý nghÜa gi¸o dôc: nh÷ng thành kiÕn cæ hñ, nhá nhen , ®éc ¸c kh«ng thÓ lµm kh« hÐo t×nh c¶m ruét thÞt s©u nÆng ,thiªng liªng.
2. T­ t­ëng: Cho häc sinh nhËn thÊy : nh÷ng thµnh kiÕn, cæ hñ, nhá nhen, ®äc ¸c kh«ng thÓ lµm kh« hÐo t×nh c¶m ruét thÞt s©u nÆng, thiªng liªng.
3. KÜ n¨ng: 
 	- B­íc ®Çu biÕt ®äc- hiÓu mét v¨n b¶n håi kÝ.
 	- VËn dông kiÕn thøc vÒ sù kÕt hîp c¸c ph­¬ng thøc biÓu ®¹t trong v¨n b¶n tù sù ®Ó ph©n tÝch t¸c phÈm truyÖn .
II. ChuÈn bÞ:
- Thµy: gi¸o ¸n, SGK, SGV, tài liệu chuẩn kiến thức kĩ năng, tác phẩm Những ngày thơ ấu
- Trß: So¹n bµi theo hướng dẫn.
III. TiÕn tr×nh bµi d¹y:
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Néi dung
Ho¹t ®éng 1 :
-. KiÓm tra bµi cò ( 5 Phút): 
? Trình bày suy nghĩ của bản thân về một ngày tựu trường để lại cho em ấn tượng sâu sắc nhất.
? BiÖn ph¸p tu tõ nµo ®­îc sö dông nhiÒu trong v¨n b¶n? H·y nh¾c l¹i 3 h×nh ¶nh vµ ph©n tÝch hiÖu qu¶ nghÖ thuËt cña nã ( nghệ thuật so sánh,....)
 Ho¹t ®éng 2- Bµi míi:
- Giíi thiÖu bµi: Cho häc sinh xem ch©n dung Nguyªn Hång vµ cuèn ''Nh÷ng ngµy th¬ Êu''
* Bước 1: Tìm hiểu chung tác phẩm
Tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ Nguyªn Hång?
- XuÊt xø cña ®o¹n trÝch?
* Bước 2: Hướng dẫn đọc- tìm hiểu chung đoạn trích
GV: Hướng dẫn đọc, đọc mẫu, uốn nắn- §äc chËm, t×nh c¶m, chó ý tõ ng÷ thÓ hiÖn c¶m xóc, lêi dèi cña bµ c«
HS: Đọc tiếp đến hết, nhận xét
HS: - §äc kÜ chó thÝch : 5, 8, 12, 13, 14, 17.
GV: Giải đáp thắc mắc của HS
? V¨n b¶n thuéc thÓ lo¹i nµo? Ph­¬ng thøc biÓu ®¹t chÝnh lµ g×?
GV: Nhấn mạnh về KN hồi kí: thể văn ghi chép, kể lại những biến cố đã xảy ra trong quá khứ mà Tg đồng thời là người kể,người tham gia hoặc chứng kiến.
GV? - §o¹n trÝch chia mÊy phÇn? ND tõng phÇn
+ §o¹n 1: tõ ®Çu ng­êi ta hái ®Õn chø: cuéc trß truyÖn víi bµ c«
+ §o¹n 2: cßn l¹i: cuéc gÆp gì gi÷a 2 mÑ con bÐ Hång.
* Bước 3:Hướng dẫn phân tích
? - NV “ C« t«i ” cã quan hÖ ntn víi bÐ Hång?
- Em cã nhËn xÐt g× vÒ cö chØ “ c­êi hái ” cña bµ c«? (Kh«ng ph¶n ¸nh ®óng t©m tr¹ng vµ t×nh c¶m cña bµ c«)
? - Tõ ng÷ nµo biÓu hiÖn thùc chÊt th¸i ®é cña bµ? (RÊt kÞch). 
? RÊt kÞch nghÜa lµ g×? (RÊt gi¶ dèi, gi¶ vê).
? Sau lêi tõ chèi cña Hång, bµ c« hái l¹i víi giäng ®iÖu ntn? §iÒu ®ã thÓ hiÖn c¸i g×?(Sù gi¶ dèi, ®éc ¸c)
?-V× sao bÐ Hång c¶m nhËn trong lêi nãi cña bµ c« nh÷ng ý nghÜa cay ®éc, nh÷ng r¾p t©m tanh bÈn?
? Qua ph©n tÝch, em thÊy bµ c« lµ ng­êi ntn?
? Khi kÓ vÒ cuéc ®èi tho¹i cña ng­êi c« víi bÐ Hång, t¸c gi¶ ®· sö dông NT g×?
(t­¬ng ph¶n, ®Æt hai tÝnh c¸ch tr¸i ng­îc : hÑp hßi, tµn nhÉn cña ng­êi c« > < t©m hån trong s¸ng, giµu t×nh th­¬ng cña bÐ Hång)
-NhËn xÐt vÒ ý nghÜa cña phÐp t­¬ng ph¶n ®ã?
(Lµm bËt tÝnh c¸ch tµn nhÉn cña ng­êi c«)
GV. chốt kiến thức 
I. T×m hiÓu chung 
1. T¸c gi¶
- Nguyªn Hång (1918-1982) là nhà văn của những người cùng khổ, có nhiều sáng tác ở các thể loại thiểu thuyết, kí, thơ.
2. T¸c phÈm
- T¸c phÈm lµ tËp håi ký kÓ vÒ tuæi th¬ cay ®¾ng cña t¸c gi¶; gåm 9 ch­¬ng, đoạn trích thuộc chương IV.
II. §äc - HiÓu v¨n b¶n (10')
1. §äc, giải nghĩa từ ( SGK) 
2. ThÓ lo¹i vµ ph­¬ng thøc biÓu ®¹t.
- Thể loại: Håi kí 
 - Ph­¬ng thøc : Tù sù vµ biÓu c¶m .
3. Bè côc: 2 phần 
III. Ph©n tÝch
1. Nh©n vËt bµ c«
- Cö chØ : c­êi hái, rÊt kÞ
- Giäng nãi : ngät ngµo, giả dối.
- Lêi lÏ : mØa mai, cay ®éc, nhiÕc mãc
® Lµ ng­êi l¹nh lïng, vô tình, ®éc ¸c, tµn nhÉn. 
Hoạt động 3. Cñng cè: 
? Ph¸t biÓu c¶m nghÜ cña em vÒ nh©n vËt bµ c« .
? Em hiÓu thÕ nµo vÒ thÓ håi ký.
Hoạt động 4. H­íng dÉn häc ë nhµ: 
 - §äc mét vµi ®o¹n v¨n ng¾n trong ®o¹n trÝch , hiÓu t¸c dông cña mét vµi chi tiÕt miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong ®o¹n v¨n.
 -Ghi l¹i mét trong nh÷ng kØ niÖm cña b¶n th©n víi ng­êi th©n.
 - So¹n tiÕt 2 cña bµi ( nhân vật bé Hồng – tình mẫu tử)
TiÕt:07 
Trong lßng mÑ (tiÕp)
Dạy 8a: 	(TRích Những ngày thơ ấu của Nguyªn Hång)
I. Môc tiªu cÇn ®¹t: ( như tiết 6)
II. ChuÈn bÞ:
- Thµy: gi¸o ¸n, SGK, SGV, tài liệu chuẩn kiến thức kĩ năng, tác phẩm Những ngày thơ ấu
- Trß: So¹n bµi theo hướng dẫn.
III. TiÕn tr×nh bµi d¹y:
3.Bµi míi:
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Néi dung
Hoạt động 1. KiÓm tra bµi cò: 
? Hãy trình bày hiểu biết của em về Tg Nguyên Hồng và thể loại hồi kí?
( đáp án – nội dung tiết 6)
Ho¹t ®éng 2 . bài mới
* Bước 1: Tìm hiểu nhân vật bé Hồng
- Theo dâi phÇn ®Çu VB, em thÊy c¶nh ngé bÐ Hång cã g× ®Æc biÖt?( mồ côi cha, phải sống xa mẹ bơ vơ giữa sự ghẻ lạnh cay nghiệp của họ hàng). 
- Khi ng­êi c« xóc ph¹m mÑ, bÐ Hång ®· cã ph¶n øng ntn? Ph¶n øng th«ng minh xuÊt ph¸t tõ sù nh¹y c¶m vµ lßng tin yªu mÑ ( cói ®Çu kh«ng ®¸p ® c­êi vµ ®¸p l¹i)
V× sao chó l¹i cã nh÷ng ph¶n øng nh­ vËy? 
- Khi bµ c« ng©n dµi hai tiÕng “ em bÐ ”, bÐ Hång cã ý nghÜ g×?
- H×nh ¶nh so s¸nh “ gi¸ nh÷ng cæ tôc n¸t vôn ” cã ý nghÜa g×? 
- Nh÷ng ph¶n øng trªn gióp ta hiÓu g× vÒ bÐ Hång? (b¶o vÖ mÑ, xuÊt ph¸t tõ t×nh yªu m·nh liÖt ®èi víi mÑ)
? Em hiểu gì về bé Hồng qua cuộc đối thoại của em với người cô?
- Khi gÆp l¹i mÑ ®ét ngét trªn ®­êng ®i häc vÒ, c¶m xóc sung s­íng cùc ®iÓm cña chó bÐ ®­îc thÓ hiÖn ntn?
- H×nh ¶nh so s¸nh “ vµ c¸i h«m ®ãgi÷a sa m¹c ” cã ý nghÜa g×?
(so s¸nh ®éc ®¸o, míi l¹ ® béc lé t©m tr¹ng thÊt väng cïng cùc ® tuyÖt väng ® phong c¸ch v¨n ch­¬ng s©u s¾c, nång nhiÖt cña Nguyªn Hång)
- NV ng­êi mÑ ®­îc kÓ qua c¸i nh×n vµ c¶m xóc trµn ngËp yªu th­¬ng cña ng­êi con. §iÒu ®ã cã t¸c dông g×?(NiÒm sung s­íng v« bê, dµo d¹t, miªn man ®­îc n»m trong lßng mÑ, ®­îc c¶m nhËn b»ng tÊt c¶ c¸c gi¸c quan ® gi©y phót thÇn tiªn, ng­êi mÑ võa vÜ ®¹i, võa th©n th­¬ng)
- C¶m gi¸c cña chó bÐ khi n»m trong lßng mÑ ®­îc diÔn t¶ ntn?
- C¶m nghÜ cña em vÒ NV bÐ Hång tõ nh÷ng biÓu hiÖn t×nh c¶m ®ã?
* Bước 2: Hướng dẫn tổng kết
- Qua ®o¹n trÝch, h·y chøng minh r»ng v¨n Nguyªn Hång giµu chÊt tr÷ t×nh? 
+ T×nh huèng vµ néi dung truyÖn: hoµn c¶nh ®¸ng th­¬ng; ng­êi mÑ khæ cùc; lßng yªu th­¬ng mÑ
+ Dßng c¶m xóc phong phó cña chó bÐ Hång .
+C¸ch thÓ hiÖn cña t¸c gi¶ : kÓ víi béc lé c¶m xóc, h×nh ¶nh thÓ hiÖn t©m tr¹ng, c¸c so s¸nh giµu søc gîi c¶m, lêi v¨n giµu c¶m xóc
GV: Chuẩn KT về NT
- §o¹n trÝch lµ bµi ca thiªng liªng vÒ t×nh mÉu tö.Em cã ®ång ý víi nhËn xÐt nµy kh«ng? V× sao?
- Häc sinh ph¸t biÓu, ®äc ghi nhí SGK (tr 21)
? V¨n b¶n cã ý nghÜa g× ?
III. Ph©n tÝch
1. Nh©n vËt bµ c«
2. Nh©n vËt bÐ Hång
a. Nh÷ng ý nghÜ, c¶m xóc cña chó bÐ khi tr¶ lêi ng­êi c«.
- Cảnh ngộ bé Hồng thật đáng thương ( mồ côi cha, sống bơ vơ...)
- §au ®ín, phÉn uÊt khi người cô xúc phạm mẹ (lßng th¾t l¹i, khoÐ m¾t cay cay, n­íc m¾t rßng rßng)
- C¨m tøc thµnh kiÕn vµ hủ tôc x· héi phong kiến.
=> Nỗi cô đơn, niềm khát khao tình mẹ của bé Hồng bất chấp sự tàn nhẫn của người cô.
b. C¶m gi¸c khi ®­îc ë trong lßng mÑ.
- §uæi theo xe víi cö chØ véi v·, sèc sèc, lËp cËp.
- Lªn xe vµ khãc nøc në.
- Ch×m ngËp trong c¶m gi¸c vui s­íng, r¹o rùc, Êm ¸p khi ở trong lòng mẹ.
® Cảm nhận của bé Hồng về tình mẫu tử thiêng liêng, sâu nặng khi gặp mẹ.
IV. Tæng kÕt
a. NghÖ thuËt
- Tạo được mạch truyện, mạch cảm xúc tự nhiên, chân thực.
- Kết hợp lời văn kể, tả, biểu cảm tạo nên những rung đọng trong lòng độc giả.
- Khắc hoạ hình tượng NV bé Hôngg với lời nói, hành động, tâm trạng sinh động, chân thật.
b. Néi dung
*Ghi nhí: SGK/21.
c. ý nghÜa : T×nh mÉu tö lµ m¹ch nguån t×nh c¶m kh«ng bao giê v¬i trong t©m hån con người.
V. LuyÖn tËp
- C¶m nghÜ cña em vÒ tuæi th¬ cña chó bÐ Hång. H·y viÕt ®o¹n tõ 10 – 15 dßng ®Ó chia sÎ víi chó bÐ
Hoạt động 3. Cñng cè:
 - Qua ®o¹n trÝch, em hiÓu thÕ nµo lµ håi kÝ? (ng­êi viÕt kÓ l¹i nh÷ng chuyÖn, nh÷ng ®iÒu chÝnh m×nh ®· tr¶i qua, ®· chøng kiÕn)
- Bøc tranh trong SGK cã ý nghÜa g×.
? KÓ tãm t¾t ®o¹n trÝch
Hoạt động4. H­íng dÉn häc ë nhµ: 
- §äc mét vµi ®o¹n v¨n ng¾n trong ®o¹n trÝch , hiÓu t¸c dông cña mét vµi chi tiÕt miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong ®o¹n v¨n.
 - Ghi l¹i mét trong nh÷ng kØ niÖm cña b¶n th©n víi ng­êi th©n.
- So¹n bµi tr­êng t­ vùng.
TiÕt 08-Tiếng việt Tr­êng tõ vùng 
Dạy 8a:
I. Môc tiªu cÇn ®¹t:
1.KiÕn thøc: 
 	- Häc sinh hiÓu ®­îc thÕ nµo lµ tr­êng tõ vùng, biÕt x¸c lËp c¸c tr­êng tõ vùng ®¬n gi¶n.
2. T­ t­ëng: Häc sinh b­íc ®Çu hiÓu ®­îc mèi liªn quan gi÷a tr­êng tõ vùng víi c¸c hiÖn t­îng ng«n ng÷ ®· häc nh­ ®ång nghÜa, tr¸i nghÜa, Èn dô, ho¸n dô, nh©n ho¸... gióp Ých cho viÖc häc v¨n, lµm v¨n.
3.KÜ N¨ng :
- Tập hợp các từ có chung nét nghĩa vào cùng một trường từ vựng.
- Vận dụng kiến thức về trườgn từ vựng để đọc- hiểu và tạo lập Vb.
 II. ChuÈn bÞ:
 - Thµy: B¶ng phô: ''Ph©n biÖt tr­êng tõ vùng vµ cÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ vùng ''
- Trß: PhiÕu häc tËp (BT 2) theo nhãm
III. TiÕn tr×nh bµi d¹y:
3.Bµi míi:
Ho¹t ®éng cña thÇy vµ trß
Néi dung
Hoạt động 1 . KiÓm tra bµi cò: (5')
? ThÕ nµo lµ tõ nghÜa réng vµ tõ nghÜa hÑp? 
- Một từ ngữ được xem là nghĩa rộng khi phạm vi nghĩa của từ ngữ đó bao hàm phạm vi của 1 số từ ngữ khác.
 - Một từ ngữ được coi là nghĩa hẹp khi phạm vi từ ngữ đó được bao trùm phạm vi nghĩa của 1 từ ngữ khác.
Hoạt động 2 . Bµi míi:
*Bước 1: Tìm hiểu khái niệm về trườ n gtừ vựng
- Häc sinh ®äc vÝ dô trong SGK/21
? C¸c tõ in ®Ëm dïng ®Ó chØ ®èi t­îng lµ ng­êi, ®éng vËt hay sinh vËt? T¹i sao em biÕt ®­îc ®iÒu ®ã?
-Ta biÕt ®­îc ®iÒu ®ã v× c¸c tõ Êy ®Òu n»m trong nh÷ng c©u v¨n cô thÓ, cã ý nghÜa x¸c ®Þnh.
? C¸c tõ in ®Ëm chØ bé phËn cña c¬ thÓ con ng­êi.? NÐt chung vÒ nghÜa cña nhãm tõ trªn lµ g×?
- NÕu tËp hîp c¸c tõ in ®Ëm Êy thµnh mét nhãm tõ th× chóng ta cã mét tr­êng tõ vùng .
? VËy theo em tr­êng tõ vùng lµ g×?
- Tr­êng tõ vùng lµ tËp hîp c¸c tõ cã Ýt nhÊt mét nÐt chung vÒ nghÜa.
+ C¬ së ®Ó h×nh thµnh tr­êng tõ vùng lµ ®Æc ®iÓm chung vÒ nghÜa.
+ Kh«ng cã ®Æc ®iÓm chung vÒ nghÜa th× kh«ng cã tr­êng tõ vùng.
-Cho häc sinh ®äc ghi nhí
-NhÊn m¹nh ghi nhí
* Bước 2: Tìm hiểu lưu ý
? Tr­êng tõ vùng ''m¾t'' cã thÓ bao gåm nh÷ng tr­êng tõ vùng nhá nµo? Cho vÝ dô.
- Häc sinh ®äc môc ''2-L­u ý'' trong SGK/ 21+ 22 
- Bé phËn cña m¾t
- §Æc ®iÓm cña m¾t
- C¶m gi¸c cña m¾t
- BÖnh vÒ m¾t
- Ho¹t ®éng cña m¾t
? VËy tõ ®ã em rót ra nhËn xÐt g×.?
TÝnh hÖ thèng cña tr­êng, th­êng cã 2 bËc tr­êng tõ vùng lµ lín vµ nhá.
? Trong mét tr­êng tõ vùng cã thÓ tËp hîp nh÷ng tõ cã tõ lo¹i kh¸c nhau kh«ng? Vì sao?
- Cã thÓ tËp hîp ®­îc nh÷ng tõ lo¹i kh¸c nhau, v×:
+ DT chØ SV; con ng­¬i, l«ng mµy...
+ §T chØ hµnh ®éng: ngã, liÕc...
+ TT chØ tÝnh chÊt : lê ®ê, tinh anh...
 §Æc ®iÓm ng÷ ph¸p cña nh÷ng tõ cïng tr­êng.
? VËy em cÇn l­u ý ®iÒu g×?
.? Do hiÖn t­îng nhiÒu nghÜa, 1 tõ cã thÓ thuéc nhiÒu tr­êng tõ vùng kh¸c nhau kh«ng? Cho vÝ dô.
? T¸c dông cña c¸ch chuyÓn tr­êng tõ vùng trong v¨n th¬ vµ trong cuéc sèng hµng ngµy
- Ph©n tÝch vÝ dô trong sgk.
- Lµm t¨ng søc gîi c¶m
+Suy nghÜ cña con ng­êi: t­ëng,nghÜ, ngì...
+Hµnh ®éng cña con ng­êi: mõng ,vui , buån.
+C¸ch x­ng h« cña con ng­êi: c«, cËu, tí...
 -Mèi quan hÖ gi÷a tr­êng tõ vùng víi c¸c biÖn ph¸p tu tõ tõ vùng : Èn dô, nh©n ho¸, so s¸nh...
?Em cÇn l­u ý ®iÒu g×?
? Tr­êng tõ vùng vµ cÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷ kh¸c nhau ë ®Æc ®iÓm nµo? cho vÝ dô.
-Yªu cÇu häc sinh lÊy vÝ dô vµ rót ra nhËn xÐt
I. ThÕ nµo lµ tr­êng tõ vùng ?
1. VÝ dô ( SGK/21 )
2. NhËn xÐt
+ C¸c tõ in ®Ëm chØ ng­êi
+ Nhãm tõ chØ bé phËn cña c¬ thÓ con ng­êi : mÆt, m¾t, da, gß m¸, ®ïi ,®Çu, c¸nh tay, miÖng.
=> Tr­êng tõ vùng 
3.KÕt luËn : Ghi nhí (sgk)
II. L­u ý ; (SGK )
1. CÊp bËc cña tr­êng tõ vùng vµ t¸c dông cña c¸ch chuyÓn tr­êng tõ vùng.
a. Mét tr­êng tõ vùng cã thÓ bao gåm nhiÒu tr­êng tõ vùng nhá.
b. C¸c tõ trong 1 tr­êng tõ vùng cã thÓ kh¸c nhau vÒ tõ lo¹i.
c- Mét tõ nhiÒu nghÜa cã thÓ thuéc nhiÒu tr­êng tõ vùng kh¸c nhau.
 d- C¸ch chuyÓn tr­êng tõ vùng lµm t¨ng tÝnh nghÖ thuËt cña ng«n tõ vµ kh¶ n¨ng diÔn ®¹t.
2. Ph©n biÖt tr­êng tõ vùng vµ cÊp ®é kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷. 
Tr­êng tõ vùng
CÊp ®é KQ cña nghÜa tõ ng÷
 - Lµ 1 tËp hîp nh÷ng tõ cã Ýt nhÊt 1 nÐt chung vÒ nghÜa, trong ®ã c¸c tõ cã thÓ kh¸c nhau vÒ tõ lo¹i
VD: Tr­êng tõ vùng vÒ ''c©y''
+Bé phËn cña c©y:th©n, rÔ, cµnh... (DT)
+H.d¸ng cña c©y: cao, thÊp, to, bÐ... (TT)
 -Lµ mét tËp hîp c¸c tõ cã quan hÖ SS vÒ ph¹m vi nghÜa réng hay hÑp trong ®ã c¸c tõ ph¶i cïng tõ lo¹i
VD: +tèt (réng) -®¶m ®ang(hÑp) tính từ
+bµn(réng)- bµn gç (hÑp) Danh từ
+®¸nh(réng) - c¾n (hÑp) §ộng từ
* Bước 3: Hướng dẫn luyện tập
- Häc sinh ®äc bµi tËp 1 
? T×m c¸c tõ thuéc tr­êng tõ vùng ''ng­êi ruét thÞt''
- Häc sinh ®äc bµi tËp 2: HĐ nhóm ( bàn) 
? H·y ®Æt tªn tr­êng tõ vùng cho mçi d·y tõ ®­íi ®©y?
-Yªu cÇu häc sinh lµm viÖc theo nhãm vµ b¸o c¸o kÕt qu¶, viÕt kq bµi tËp lªn giÊy trong (phiÕu häc tËp).
-Gäi hs nhãm kh¸c nhËn xÐt.
- Häc sinh ®äc bµi tËp 3 
?C¸c tõ in ®Ëm trong ®o¹n v¨n thuéc tr­êng tõ vùng nµo?
- Häc sinh ®äc bµi tËp 4 ( 2HS lên bảng làm)
?XÕp c¸c tõ :mòi, nghe, tai, thÝnh, ®iÕc, th¬m, râ vµo ®óng tr­êng tõ vùng cña nã theo b¶ng: khøu gi¸c, thÝnh gi¸c.
GV+ HS nhận xét, thống nhất kết quả đúng các BT; cho điểm HS có kết nhanh, đúng nhất.
III . LuyÖn tËp .
1. Bµi tËp 1 \SGK 
+ t«i, thµy t«i, mÑ t«i, em t«i, c« t«i.
2. Bµi tËp 2
a. Dông cô ®¸nh thuû s¶n .
b. Dông cô ®Ó ®ùng.
c. Hµnh ®éng cña ch©n.
d. Tr¹ng th¸i t©m lÝ .
e. TÝnh c¸ch .
g. Dông cô ®Ó viÕt.
3. Bµi tËp 3 
-Tr­êng tõ vùng th¸i ®é .
4.Bµi tËp 4: 
 Khøu gi¸c
mòi, th¬m, ®iÕc,thÝnh
ThÝnh gi¸c
tai, nghe, ®iÕc, râ, thÝnh
Hoạt động 3. Cñng cè: (3')
- ThÕ nµo lµ tr­êng tõ vùng ?
- Häc vÒ tr­êng tõ vùng cÇn l­u ý ®iÒu g×?
Hoạt động 4 . H­íng dÉn häc ë nhµ: (2)
- N¾m ®­îc kh¸i niÖm vµ nh÷ng ®iÓm cÇn l­u ý cña tr­êng tõ vùng 
- Lµm bµi tËp 5; 6; 7 SGK (tr 23) .ViÕt mét ®o¹n v¨n ng¾n ( ®Ò tµi tù chän ) cã sö dông Ýt nhÊt 5 tõ thuéc 1 tr­êng tõ vùng nhÊt ®Þnh .
Chuẩn bị bài Bố cục của VB( SGK/24) .