Giáo án Ngữ văn 8 - Tiết 29: Văn bản Chiếc lá cuối cùng - Năm học 2009-2010 - Lê Đức Quang

NS: 04/10/2009
NTH: 07/10/2009
––––––––––––––––– Ngữ Văn – Bài 8––––––––––––––––––
Tiết 29, văn bản: chiếc lá cuối cùng
 ( O Hen-ri.)
I/ Mục tiêu bài học
 1/ Kiến thức:
Khám phá vài nét cơ bản nghệ thuật truyện ngắn của O Hen-ri. 
 2/ Kĩ năng:
 Biết cách vận dụng sự kết hợp các yếu tố miêu tả và biểu cảm khi viết một đoạn văn tự sự.
 3/ Thái độ
	Rung động trước cái hay, cái đẹp và lòng cảm thông của tác giả đối với những nỗi bất hạnh của người nghèo.
II/ Đồ dùng dạy học
 1/ Giáo viên: Đọc toàn bộ truyện ngắn
 2/ Học sinh: Tìm hiểu về O Hen ri 
III/ Phương pháp
Thuyết trình, vấn đáp, qui nạp, thảo luận nhóm, gợi mở 
IV/ Các bước lên lớp
 1/ ổn định. Sĩ số: 8a:	8b: 
 2/ Kiểm tra đầu giờ (3’)
(?)Phân tích những ưu điểm và nhược điểm của nhân vật Đôn-ki-hô-tê qua truyện "Đánh nhau với cối xay gió" ?
(?) Em rút ra được bài học gì qua hình tượng nhân vật Đôn-ki-hô-tê ?
 3/ Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học
HĐ của thầy và trò
T/g
Nội dung
HĐ1 Khởi động
- Mục tiêu: Sử dụng kiến thức đời sống để định hướng học sinh vào tiết học.
- Cách tiến hành: 
Gv dùng lời nói để dẫn vào nội dung tiết học .
 Tình cảm tương thân tương ái của con người luôn là một tình cảm đẹp và là mạch cảm hứng bất tận của thơ văn . Chính những tình cảm cao đẹp ấy đã giúp con người có được nghị lực và niềm tin để vượt qua mọi khó khăn thử thách trong cuộc sống. Điều đó được thể hiện qua truyện ngắn ''Chiếc lá cuối cùng ''
HĐ2. HDHS đọc- hiểu văn bản.
- Mục tiêu:
+ Đọc đúng các từ ngữ trong văn bản
+ Nhận biết những nét cơ bản về tác giả và tác phẩm.
+ Trình bày được nghĩa của các từ ngữ khó và quan trọng.
+ Xác định được bố cục của văn bản.
+ Bước đầu có những hiểu biết về nhân vật Đôn-ki-hô-tê
- Cách tiến hành:
GV hướng dẫn học sinh đọc:
+ Giọng của Xiu ngọt ngào êm ái khi nói với Giôn xi
+ Đoạn cuối truyện là lời kể của Xiu về cái chết của cụ Bơ Men: giọng nghẹn ngào, rưng rưng.
Gv đọc mẫu
Hs đọc
Hs khác nhận xét cách đọc của bạn
Gv nhận xét, uốn nắn.
(?) Tóm tắt văn bản Chiếc lá cuối cùng?
- Giôn-xi ốm nặng và nằm đợi chiếc lá cuối cùng của cây thường xuân bên cửa sổ rụng, khi đó cô sẽ chết.
- Nhưng qua một buổi sáng và 1 đêm mưa gió phũ phàng, chiếc lá cuối cùng vẫn không rụng. Điều đó khiến Giôn-xi thoát khỏi ý nghĩ về cái chết.
- Một người bạn gái đã cho Giôn-xi biết chiếc lá cuối cùng chính là bức tranh hoạ sĩ già Bơ-men đã bí mật vẽ trong một đêm mưa gió để cứu Giôn-xi , trong khi chính cụ bị chết vì sưng phổi.
(?) Nêu hiểu biết của em về O-Hen ri ?
(?) Nêu vị trí của văn bản ?
(?) Theo em, chú thích nào khó và quan trọng trong văn bản ?
Gv giảng, giới thiệu về Giôn-xi
(?) Trong đoạn trích em thấy Giôn-xi đang ở trong tình trạng ntn? Tình trạng ấy khiến cô có tâm trạng ra sao?
Giôn-xi bị bệnh xưng phổi. Đó là căn bệnh nguy hiểm. Bệnh tật và nghèo túng đã khiến Giôn-xi chán nản và tuyệt vọng.
GV: Bệnh tật đánh gục cô về thể xác, sự tuyệt vọng đánh gục cô về tinh thần. Một con người khi đang bị bệnh hiểm nghèo mà có tâm trạng chán nản không muốn sống thì thuốc men và các biện pháp khoa học đành bất lực, đành bó tay.
(?) Trong tình trạng tuyệt vọng đó Giôn-xi nghĩ gì?
Giôn-xi nghĩ: Khi nào chiếc lá cuối cùng trên cây thường xuân rụng xuống thì cô sẽ chết.
(?) Như vậy, niềm tin của Giôn-xi gửi gắm vào đâu?
Gửi vào chiếc lá thường xuân già cỗi.
(?) Nhận xét gì về suy nghĩ đó ?
Lạ lùng, kì quặc. 
(?) Vì sao Giôn-xi lại có suy nghĩ như thế ? 
Vì Giôn-xi gửi sinh mạng mình vào chiếc lá thường xuân trên cây dây leo già cỗi. Cô đang chờ đợi cái chết. 
(?) Thời tiết lúc này được tác giả miêu tả ntn?
Trận mưa vùi dập, cơn gió phũ phàng kéo dài suốt đêm.
(?) Em cảm nhận gì về thời tiết lúc này?
Thời tiết vô cùng khắc nghiệt.
(?) Trong hoàn cảnh thời tiết đó, em thử đoán xem chiếc lá có thể tồn tại được không? Vì sao?
 Chiếc lá già cỗi ấy không thể tồn tại được bởi nó không thể cưỡng lại được quy luật khắc nghiệt của thiên nhiên.
(?) Nếu là em trong tình trạng bệnh tật như Giôn-xi thì em có suy nghĩ giống Giôn-xi không?
GV: Đúng! Chúng ta không thể suy nghĩ như Giôn-xi, suy nghĩ của cô chỉ làm cho bệnh tình thêm nặng. Đó là suy nghĩ ngớ ngẩn đáng thương. Dù trong hoàn cảnh nào chúng ta vẫn phải vươn lên vượt mọi khó khăn khắc nghiệt của cuộc sống, phải có niềm tin để chiến thắng bệnh tật. Giôn-xi không chỉ có một mình đơn độc mà xung quanh cô còn có bạn bè đồng nghiệp, những người yêu thương luôn chia sẻ cùng cô.
Gv lấy dẫn chứng thực tế
Em hãy thuật lại đoạn "Ngày hôm đó trôi qua -> kéo mạnh lên"
(?) Khi Giôn-xi ra lệnh cho Xiu kéo mành lên, em hình dung tâm trạng của Giôn-xi ntn?
Cô thấp thỏm, hồi hộp và lo âu.
(?) Nếu như chiếc lá rụng thì điều gì sẽ xảy ra?
Cô sẽ buông xuôi đón đợi cái chết, chút nghị lực nhỏ nhoi trong cô đã tắt lịm, cô chấp nhận cái chết đến với mình không băn khoăn, không lưu luyến. Cô tin vào số phận đã an bài.
(?) Nhưng sự việc gì xảy ra khi kéo mành lên?
 Chiếc lá thường xuân còn đó.
GV: Chiếc lá thường xuân cuối cùng còn lại sau đêm mưa gió phũ phàng, dai dẳng, điều mà Giôn-xi không thể hiểu nổi và khó có thể xảy ra.
(?) Khi nhìn thấy chiếc lá cuối cùng còn lại, Giôn-xi có hành động gì?
Cô nhìn chiếc lá hồi lâu, gọi Xiu đòi ăn, đòi uống.
 (?) Vì sao Giôn-xi lại có sự thay đổi như vậy?
(trước kia cô từ chối ăn uống, chỉ nằm đếm lá rụng và đón đợi cái chết)
Vì nhìn thấy chiếc lá thường xuân dũng cảm vẫn tồn tại sau một đêm mưa gió dai dẳng vẫn bám riết vào cuống không chịu rời.
GV: Chính chiếc lá đã làm trỗi dậy trong cô một nguồn sinh lực mới, tiếp cho cô sức mạnh tình yêu cuộc sống. Cô cảm thấy mình vẫn còn có ý nghĩa với cuộc đời, cái nhìn "hồi lâu" chiếc lá - đó chính là niềm tin được trao gửi.
(?) Em có suy nghĩ gì về lời nói của Giôn-xi với Xiu: "Muốn chết cũng là một tội"?
 Lời nói ấy thể hiện tâm trạng vô cùng hối hận của Giôn-xi. Cô tự thấy mình có ý nghĩ thật ngớ ngẩn.
GV: Chính tâm trạng và những lời xám hối của Giôn-xi đã dẫn đến cử chỉ: Cô đòi soi gương, đòi xem Xiu nấu nướng.
(?) Những cử chỉ đó của Giôn-xi chứng tỏ điều gì?
 Chứng tỏ cô muốn ngắm lại mình, quan tâm đến bản thân mình, muốn tìm lại hình dáng của mình. Cô đã quay lại với cuộc sống, đón nhận nó. Như vậy, ngòi bút miêu tả tâm lý nhân vật được thể hiện rất sâu sắc và tinh tế. Nhà văn rất am hiểu tâm lý phụ nữ và thông cảm với họ.
(?) Câu nói của Giôn-xi: Chị Xiu thân yêu ơi, một ngày nào đó em hi vọng sẽ được vẽ vịnh Na-plơ báo hiệu điều đổi thay nào ở Giôn-xi ?
Tình yêu nghệ thuật đã trở lại với Giôn-xi.
Giôn –xi đã vượt qua cái chết.
(?) Nguyên nhân sâu xa nào dẫn đến sự hồi sinh của Giôn-xi?
- Vì sức sống kỳ diệu của chiếc lá.
- Vì chính nội lực của Giôn-xi.
GV: Không phải chỉ có chúng ta kinh ngạc về sự kỳ diệu của chiếc lá mà Giôn-xi cũng cảm thấy ngạc nhiên. Cô tự so sánh mình với chiếc lá mong manh và thấy yêu cuộc sống hơn. Chính chiếc lá đã khơi dậy niềm tin ở nơi cô, giúp cô có nghị lực vượt lên trên bệnh tật. Sức sống tiềm tàng của Giôn-xi đã trỗi dậy.
17’
22’
I/ Đọc và thảo luận chú thích.
1/ Đọc, tóm tắt.
2/ Thảo luận chú thích.
a/ Tác giả.
O-Hen ri (1862-1919) là nhà văn Mĩ chuyên viết truyện ngắn.
Các truyện ngắn của ông thường nhẹ nhàng nhưng toát lên tinh thần nhân đạo cao cả.
b/ Văn bản.
Thuộc phần cuối truyện ngắn Chiếc lá cuối cùng.
c/ Các chú thích khác.
(6), (8).
II/ Tìm hiểu văn bản.
1/ Diễn biến tâm trạng Giôn-xi.
- Giôn-xi là một hoạ sĩ trẻ, nghèo, sống trong một căn hộ thuê.
- Giôn-xi bị bệnh xưng phổi đã khiến Giôn-xi chán nản và tuyệt vọng.
- Lạnh lùng, thản nhiên chờ đón cái chết khi chẳng còn thấy chiếc lá nào bám trên bức tường gạch.
- Khi nhìn thấy chiếc là thường xuân cuối cùng vẫn còn đó, Giôn-xi tỏ vẻ ân hận và đấu tranh nghiêm khắc với bản thân: muốn sống, vui vẻ và quyết tâm thoát khỏi bệnh tật.
" Chính Giôn-xi đã tự chữa bệnh cho mình nhờ có niềm tin, nghị lực.
4/ Củng cố (2’)
(?) Bức tranh trong SGK minh hoạ cho tình huống nào trong truyện, trình bày nội dung bức tranh đó ? nếu được vẽ bức tranh minh hoạ khác, em sẽ chọn cách nào ?
Gv hệ thống kiến thức bài.
5/ HDHT(1’)
Học bài và tìm hiểu về nhân vật bác Bơ men và Xiu
(?) Hãy đóng vai Giôn-xi kể lại tâm trạng của mình khi nhìn thấy chiếc lá cuối cùng không bị rụng ?
(?) Bí mật về chiếc là cuối cùng là gì ? Qua đó, thể hiện điều gì ?
 –––––––––––––––––––––––––––––––––––