Giáo án Ngữ văn 8 tiết 16, 17: Chuyện người con gái Nam Xương (Trích Truyền kì mạn lục)- Nguyễn Dữ

Tuần 4 	Ngày soạn: 11/ 09/ 2012
Tiết 16, 17 	Ngày dạy: 13/ 09/ 2012
CHUYỆN NGƯỜI CON GÁI NAM XƯƠNG
(Trích Truyền kì mạn lục)- Nguyễn Dữ
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
1. Kiến thức:
- Cốt truyện nhân vật, sự kiện trong một tác phẩm truyền kì.
- Hiện thực về người phụ nữ việt nam dưới chế độ cũ và vẻ đẹp truyền thống của họ.
- Sự thành công của tác giả về nghệ thuật kể truyện.
- Mối liên hệ với tác phẩm và Vợ chàng Trương.
2. Kỹ năng:
- Vận dung kiến thức đã học để đọc và hiểu tác phẩm viết theo thể loại truyền kì.
- Cảm nhận được những chi tiết nghệ thuật độc đáo trong tác phẩm tự sự có nguồn gốc dâm gian.
- Kể lại được truyện.
3. Thái độ: Thái độ trân trọng vẻ đẹp tâm hồn của người phụ nữ, thông cảm với số phận nhỏ nhoi, đầy bi kịch của họ.
II. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ: 
? Văn bản “ Tuyên bố  trẻ em” được chia làm mấy phần? Nêu nội dung cơ bản của từng phần?
? Qua bản tuyên bố, nhận thức ntn về tầm quan trọng của vấn đề bảo vệ, chăm sóc trẻ em, về sự quan tâm của cộng đồng quốc tế đối với vấn đề này?
3. Bài mới
HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
NỘI DUNG
? Trình bày những hiểu biết của em về TG và văn bản?
 Đọc văn bản. 
? HS trình bày tóm tắt văn bản?
? Nội dung chính của truyện?
- GV nhận xét, khái quát và nêu vấn đề:
 Có nguồn gốc từ truyện “Vợ chàng Trương” nhưng truyện dân gian thiên về kể sự kiện dẫn đến nỗi oan khuất của Vũ Nương, không có cảnh kết Vũ Nương sống ở thủy cung và yếu tố kỳ ảo cuối truyện.
? Theo diễn biến truyện xoay quanh nhân vật Vũ Nương ta có thể chia ra làm mấy phần? Nêu nội dung từng phần?
? Hai nhân vật được kể lại bằng những tình tiết theo trình tự cụ thể như thế nào?
 Truyện cổ tích thường thiên về cốt truyện và hành động nhân vật. Truyện của Nguyễn Dữ đặt nhân vật vào nhiều tình huống khác nhau để khắc hoạ tính cách.
? Tình huống đầu tiên và tính cách của Vũ Nương là gì?
- HS đọc đoạn “Chỉ e việc quân ... chưa có ...” “mà mùa dưa chín ... bay bổng” . Tình thương chồng còn được thể hiện qua điều gì? 
? “Mùa dưa chín ...” là thế nào?
? Vũ Nương không chỉ yêu chồng, thương chồng mà còn cảm thông với nỗi niềm của người mẹ? Chi tiết nào nói điều đó?
(Hết tiết 16 chuyển sang tiết 17)
Tác giả đã miêu tả nỗi buồn thương nhớ chồng khắc khoải triền miên theo năm tháng? Câu văn diễn đạt?
? Việc chăm sóc con, phụng dưỡng mẹ già của Vũ Nương chứng tỏ điều gì?
? Theo em những việc Vũ Nương làm chỉ vì trách nhiệm hay còn vì điều gì khác?
? Từ ba tình huống em thấy Vũ Nương đã thể hiện tính cách như thế nào?
- HS đọc phần 2, 3 SGK 45. Kể lại sự việc dẫn đến nỗi oan của Vũ Nương.
- Hoạt động nhóm (5->6 em)
-GV giao vấn đề nhiệm vụ
+ Khi bị chồng nghi oan nàng đã cư sử như thế nào?
? Theo em đánh giá như thế nào về hành động trẫm mình của Vũ Nương?
GV tổng hợp: Vũ Nương bị đẩy đến bước đường cùng.Nàng đã mất tất cả phải chấp nhận số phận sau khi mọi cố gắng không thành-> đó là hành động bảo toàn danh dự có sự chỉ đạo của lí trí.
?Qua đó em có nhận xét gì về tính cách của Vũ Nương?
 Vũ Nương là một phụ nữ xinh đẹp, thùy mị, nết na, hiền thục, đảm đang tháo vát, rất mực hiếu thảo, một dạ thủy chung, hết lòng vun đắp hạnh phúc gia đình. Nàng xứng đáng được hưởng hạnh phúc nhưng trong xã hội phong kiến bất công lại chết oan uổng.
? Giới thiệu nhân vật Trương Sinh?
? Tình huống bất ngờ dẫn tới việc Trương Sinh nghi ngờ là gì? Nhận xét về cách xây dựng tình huống đó?
? Trương Sinh có xử sự như thế nào? Cách giải quyết đó có đúng không? Theo em nên xử sự ra sao?
 Trương Sinh từ một người chồng độc đoán, ghen tuông mù quáng đã trở thành một kẻ vũ phu, thô bạo, buộc người phụ nữ đáng thương phải chết một cách bi thảm.
? Vậy nguyên nhân gây ra cái chết của Vũ Nương? Cái chết của đó đã chứng tỏ điều gì?
Phân tích những yếu tố kỳ ảo?
- GV thuyết trình :
 Truyện cổ tích “Vợ chàng Trương” kết thúc thằng bé chỉ chiếc bóng trên tường, Trương Sinh tỉnh ngộ thấu nỗi oan của vợ. Kết thúc như vậy có hậu nhưng Nguyễn Dữ vẫn thêm vào đoạn kết đem lại cho TP sức hấp dẫn và những giá trị mới.
? Những yếu tố kỳ ảo được Nguyễn Dữ đưa vào? 
? Đây là yếu tố hoang đường không thể thiếu trong truyện truyền kỳ nhưng Nguyễn Dữ khiến người đọc thấy rất thực và gần gũi. Vì sao?
? Yếu tố kỳ ảo này còn có những ý nghĩa như thế nào?
? Cách kết thúc có hậu đó có giảm đi tính bi kịch của truyện không? Bài học giáo dục ở đây là gì?
 + Vũ Nương trở về trong uy nghi rực rỡ nhưng chỉ thấp thoáng, khi ẩn khi hiện -> đàn giải oan chỉ chút an ủi cho người bạc phận chứ không làm sống lại tình xưa, hạnh phúc thực sự không còn nữa. Sự ra đi của Vũ Nương biểu hiện thái độ phủ định cõi trần thế với cái xã hội bất công, người phụ nữ không có hạnh phúc.
 + Ân hận vì lỗi lầm cần rút ra bài học cách cư xử ...
?Nêu những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của văn bản?
- GV tổng quát :
 Khẳng định nét đẹp của người phụ nữ Việt Nam, đồng thời cảm thương cho số phận nhỏ nhoi, đầy tính bi kịch của họ dưới chế độ phong kiến. Đây là một áng văn hay, thành công về mặt dựng truyện, dựng nhân vật, kết hợp tự sự, trữ tình và kịch
I.Tìm hiểu chung
1. Tác giả, tác phẩm: SGK TR 48,49
2. Đọc- Tóm tắt Chuyện người con gái Nam Xương
 Nội dung chính: Chuyện về số phận oan nghiệt của một phụ nữ có nhan sắc, đức hạnh dưới chế độ phong kiến. Truyện thể hiện ước mơ ngàn đời của nhân dân “ở hiền gặp lành”, người tốt bao giờ cũng được đền đáp xứng đáng.
* Điểm sáng tạo của Nguyễn Dữ trên cơ sở truyện dân gian.
3. Bố cục: 3 phần:
+ Cuộc hôn nhân, sự xa cách vì chiến tranh và phẩm hạnh của Vũ Nương.
+ Nỗi oan khuất và cái chết bi thảm của Vũ Nương.
+ Vũ Nương ở thủy cung và nỗi oan được giải. 
II. Phân tích 
1. Nhân vật Vũ Nương
* Trong cuộc sống vợ chồng bình thường
- Người phụ nữ đẹp, thùy mị, nết na và giữ gìn khuôn phép.
* Khi tiễn chồng đi lính
- Không mong vinh hiển chỉ mong trở về bình an.
- Cảm thông những vất vả, gian lao của chồng.
- Cảm thông cho cả nỗi niềm của người mẹ xa con.
* Khi xa chồng :
-Đảm đang: Là người mẹ hiền, dâu thảo.
-Là người vợ thuỷ chung yêu chồng tha thiết.
-Tận tình, chu đáo rất mực yêu thương con.
-Bao dung, vị tha, nặng lòng với gia đình
=> Là người phụ nữ có phẩm chất tốt đẹp tiêu biểu người phụ nữ Việt Nam.
* Khi bị chồng nghi oan :
Vũ Nương phân trần -> Tính cách thể hiện qua ba lời thoại
- Lời thoại 1: Tìm mọi cách để hàn gắn hạnh phúc gia đình đang có nguy cơ đổ vỡ.
Lời thoại 2: Đau đớn thất vọng.
Lời thoại 3: Thất vọng tột cùng, hành động quyết liệt bảo toàn danh dự.
=> Đó là hành động quyết liệt để bảo toàn danh dự.
=> Là người phụ nữ đức hạnh, nhưng có số phận bi kịch.
2. Nhân vật Trương Sinh và nguyên nhân nỗi oan khuất của Vũ Nương
* Nhân vật Trương Sinh
- Cuộc hôn nhân giữa Vũ Nương và Trương Sinh có phần không bình đẳng
- Có tính đa nghi, trở về rất buồn vì mẹ mất.
* Tình huống bất ngờ
- Lời nói đứa trẻ chứa đầy dữ kiện đáng ngờ.
* Cách xử sự của Trương Sinh.
- Hồ đồ, độc đoán dẫn đến cái chết oan nghiệt của Vũ Nương.
=> Cái chết của Vũ Nương là lời tố cáo XHPK bất công
 => Tác giả phê phán sự ghen tuông mù quáng, bày tỏ sự cảm thông và ngợi ca người phụ nữ đức hạnh mà phải chịu nhiều đau khổ, bất hạnh. 
3. Những yếu tố kỳ ảo:
- Là những yếu tố hoang đường nhưng vẫn rất thực và gần gũi
- Ý nghĩa :
+ Hoàn chỉnh nét đẹp của Vũ Nương
+ Kết thúc có hậu
+ Không giảm tính bi kịch của tác phẩm, mà tăng giá trị tố cáo và niềm thương cảm của tác giả đối với số phận bi thảm của người phụ nữ
4. Tổng kết 
*Nghệ thuật:
-Khai thác vốn VHDG.
-Sáng tạo về nhân vật, về cách kể chuyện, sử dụng yếu tố truyền kì.
-Sáng tạo nên một tác phẩm có kết thúc không mòn sáo.
*Nội dung: (Ghi nhớ : SGK 51)
Truyện đã phê phán thói ghen tuông mù quáng và ca ngợi vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam
4. Củng cố, dặn dò:
- Gv hệ thống nội dung bài học
- Đọc lại VB và xem nội dung phân tích
- Soạn: Xưng hô trong hội thoại