Giáo án Ngữ văn 8 - Tiết 107: Hội thoại - Năm học 2006-2007 - Dương Thị Thảo Trang

Ngày soạn:21/3/07.
 Tiết 107 HỘI THOẠI.
A.Mục tiêu. Giúp học sinh.
- Nắm được khái niệm vai xã hội và mối quan hệ giữa các vai trong quá trình hội thoại.
- Rèn kĩ năng xác định và phân tích các vai trong hội thoại.
- Nâng những hiểu biết đời thường lên trình độ nhận thức có tính khao học.
B. Chuẩn bị.
 I. Giáo viên : Bảng phụ, nghiên cứu nội dung bài giảng.
 II. Học sinh : Học bài, soạn bài theo hướng dẫn của giáo viên.
C. Tiến trình lên lớp.
 I.Ổn định tổ chức:1p
 II.Bài cũ:5p
Có những cách thực hiện hàng động nói nào ? Lấy ví dụ minh họa.
 III. Bài mới.
 Giới thiệu bài :2p Trong cuộc sống hằng ngày mỗi người có những mối quan hệ rộng - hẹp, thân - sơ khác nhau, những mối quan hệ ấy vô cùng phức tạp và tinh tế. Một người có địa vị cao trong xã hội nhưng khi về nhà chỉ là con cái.....Những vị trí trong xã hội, gia đình ấy được gọi là các vai của mỗi người khi tham gia hội thoại.
TG
Hoạt động của GV và HS
Nội dung bài học.
14'
18'
Hoạt động 1:
GV gợi dẫn : Khi các em nói chuyên với thầy cô giáo thì vai các em là học sinh, khi các em nói chuyện với ba mẹ thì vai các em là con cái......
Sau khi gợi dẫn Gv yêu cầu HS đọc và tìm hiểu đoạn trích SGK.
Quan hệ giữa các nhân vật tham gia hội thoai trong đoạn trích trên là quan hệ gì ? Ai vai trên? Ai vai dưới ?
Cách xử sự của người cô có gì đáng chê trách ?
Tìm những chi tiết cho thấy chú bé Hồng đã cố gắng kìm nén sự bất bình của mình để giữ thái độ lễ phép. Giải thích vì sao Hồng phải làm như vậy ?
HS trao đổi , thảo luận và trả lời câu hỏi
Hoạt động 2:
Từ nhận xét trên gv yêu cầu HS rút ra nội dung ở phần ghi nhớ.
Cả lớp cùng làm BT 1 tìm những chi tiết trong bài Hịch tướng sĩ thể hiện thái độ vừa nghiên khắc vừa khoan dung của Trần Quốc Tuấn đối với các binh sĩ dưới quyền. 
Gọi hs đọc bài tập 2
 GV chia lớp thành 3 nhóm làm 3 ý của BT . Sau đó đại diện nhóm trình bày, GV nhận xét ghi điểm.
Qua BT này GV giáo dục HS cách nói năng, đối xử trong giao tiếp.Tìm những thành ngữ thể hiện sự kính trọng với người lớn
GV yêu cầu 2 nhóm thực hiện 2 cuộc trò chuyện. Phân tích vai xã hội của những người tham gia hội thoại, cách đối xử của họ với nhau thể hiện qua lời thoại và những cử chỉ.
I .Vai xã hội trong hội thoại.
 1. Ví dụ : SGK
 2. Nhận xét.
- Quan hệ giữa nhân vật tham gia hội thoại trong đoạn văn trích trên là quan hệ gia tộc, người cô là vai trên, Hồng là vai dưới.
- Cách xử sự của người cô đáng chê trách : vì thiếu thiện chí, không phù hợp với quan hệ ruột thịt, vừa không thể hiện thái độ đúng mực của người trên với người dưới.
- Các chi tiết ''.....tôi cúi đầu không đáp....tôi im lặng cúi đầu xuống đất...cổ họng tôi đã nghẹn ứ.......''
Chú bé Hồng cố gắng kìm nén vì biết rằng mình là bề dưới thì phải tôn trọng bề trên.
 3. Ghi nhớ : SGK
II. Luyện tập
Bài tập 1 : Các chi tiết :
Nghiêm khắc : Nay các ngươi nhìn chủ nhục mà không biết lo, thấy nước nhục..
Khoan dung : Nếu các người biết chuyên tập sách này.....Ta viết bài hịch này để....
Bài tập 2 
a. Xét về địa vị xã hội : ông Giáo có vị thế cao hơn lão Hạc.Xét về tuổi thì lão Hạc ở vai trên.
b. Ông giáo thưa gửi lão Hạc bằng những lời ôn tồn nhã nhặn, thân mật nắm tay, mời lão hút thuốc, gọi lão Hạc bằng cụ, xưng hô kính trọng, bình đẳng.
c. Lão Hạc đối thoại với ông giáo dùng từ dạy thay cho từ nói (thể hiện sự tôn trọng )Xưng hô hai người là chúng mình thể hiện sự thân tình
Bài tập 3:
 HS thể hiện bằng cách đóng vai
 IV Củng cố - Dặn dò:5p
 1 Củng cố : Vai xã hội là gì? Lấy ví dụ minh họa về vai xã hội.
 2 Dặn dò : Học bài , vận dụng bài học vào giao tiếp trong đời sống.
Chuẩn bị : Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn bản nghị luận ( soạn bài theo hệ thống câu hỏi SGK ).