Giáo án Ngữ văn 8 - Tiết 1 đến tiết 4 - Tuần 01

Tuần 1 Ngày soạn:17/8/2008
Tiết:1 Ngày dạy:19/8/2008
Văn bản:
Tôi đi học
 -Thanh Tịnh-
A: Mục tiêu.
- Giúp học sinh cảm nhận được tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật “tôi” ở buổi tựu trường đầu tiên trong đời, học sinh thấy được ngòi bút văn xuôi giàu chất thơ, gợi dư vị trữ tình man mác của Thanh Tịnh.
- Rèn kĩ năng đọc diễn cảm, phát hiện và phân tích tâm trạng nhân vật “tôi”, liên tưởng đến buổi tựu trường đầu tiên của bản thân.
- Qua bài giáo dục học sinh có những tình cảm trong sáng khi hồi ức về tuổi thơ của mình, đặc biệt là ngày đầu tiên tới trường, học hỏi cách viết truyện ngắn của Thanh Tịnh.
B: Chuẩn bị.
- Giáo viên: Soạn giáo án,đọc tư liệu tham khảo.
- Học sinh: Ôn lại một số bài văn bản nhật dụng ở chương trình Ngư văn 7.Soạn bài trước ở nhà.
C: Tiến trình tiết dạy.
I.ổn định tổ chức lớp.
II. Kiểm tra bài cũ 
III. Bài mới.
Hoạt động của thầy- Trò
Nội dung
Hoạt động 1: Tìm hiểu chung về tác giả, tác phẩm
Cho học sinh đọc chú thích * SGK tr8
?Qua phần chú thích * em hãy tóm tắt về nhà văn Thanh Tịnh.
?Văn bản “Tôi đi học” của Thanh Tịnh được viết theo thể loại gì.
?Phương thức biểu đạt chính của văn bản này là gì.
Hoạt động 2:Hướng dẫn học sinh đọc, tìm hiểu chung văn bản
- Đoạn văn diễn tả dòng tâm trạng của nhân vật “tôi” nên cần đọc với giọng thay đổi theo dòng tâm trạng của nhân vật.
- Cho học sinh đọc văn bản.
Cho - học sinh tìm hiểu chú thích 2,3,7
Chú ý chú thích “Ông đốc;Lạm nhận”
Bài văn được viết theo dòng hồi tưởng của nhà văn về những ngày đầu tựu trường.
?Em hãy chỉ ra quá trình hồi tưởng của tác giả về buổi tựu trường đầu tiên thể hiện trong bài.
-Những cảnh cuối thu đã khiến tác giả nhớ về buổi tựu trường.
+Tâm trạng, cảm giác của nhân vật “tôi” trên con đường cùng mẹ tới trường.
+Tâm trạng, cảm giác của nhân vật “tôi” khi nhìn ngôi trường, các bạn, mọi người,lúc nghe tên mình, khi phải rời tay mẹ vào lớp.
+ Tâm trạng, cảm giác của nhân vật “tôi”lúc ngồi vào chỗ của mình và đón nhận giờ học đầu tiên.
? Có thể chia truyện ngắn thành bao nhiêu đoạn? nội dung chính của mỗi đoạn?
-Học sinh thảo luận theo nhóm, trình bày.
-HS nhận xét và bổ xung
- GV chốt bằng bảng phụ.
Hoạt động 3:Hướng dẫn học sinh phân tích văn bản
?Em hãy nêu những hoàn cảnh và thời điểm khiến tác giả nhớ về buổi tựu trường đầu tiên của mình.
?Vì sao vào thời điểm đó tác giả lại nhớ về buổi tựu trường đầu tiên của mình.
?Tâm trạng của nhân vật tôi khi nhớ về những kỉ niệm buổi tựu trường đầu tiên như thế nào.
?Để diễn tả tâm trạng đó tác giả đã sử dụng những từ ngữ như thế nào? Em hãy phân tích giá trị biểu cảm của những từ ngữ đó
?Khi nhớ về những kỉ niệm buổi tựu trường đầu tiên những cảm xúc của mình được tác giả miêu tả như thế nào.
? Những hình ảnh, chi tiết nào trong văn bản cho ta biết được tâm trạng của chú bé khi cùng mẹ tới trường.
?Khi kể truyện trong đoạn văn này tác giả sử dụng nghệ thuật gì?Em có nhận xét gì về nghệ thuật này.
*Tâm trạng của cậu bé lần đầu tiên đến trường. Có sự thay đổi lớn.
?Khi đã cùng mẹ đến trước trường làng Mĩ Lí nhân vật tôi đã nhìn thấy cảnh tượng gì.Tâm trạng ra sao.
?Khi nghe thấy tiếng trống và khi nghe đến tên mình nhân vật tôi đã có tâm trạng gì.
?Vì sao nhân vật tôi lại bất giác dúi đầu vào lòng mẹ nức nở khóc khi sắp vào lớp.
?Qua tìm hiểu trên em thấy nhân vật tôi là một cậu bé như thế nào. Cậu có phải là người yếu đuối không.
?Em có nhận xét gì về cách miêu tả tâm trạng của nhân vật tôi.
?Nhân vật tôi khi bước vào chỗ ngồi có tâm trạng như thế nào.
?Hình ảnh một con chim liệng đến đứng trên bậc cửa sổ hót mấy tiếng rụt rè rồi vỗ cánh bay đi có phải đơn thuần chỉ có nghĩa thực hay không.Vì sao.
-Hình ảnh có ý nghĩa tượng trưng gợi sự luối tiếc những ngày trẻ thơ chơi bời tự do đã chấm dứt để bước vào giai đoạn mới của cuộc đời-Làm học sinh
?Dòng chữ tôi đi học kết thúc truyện có ý nghĩa gì.
-Cách kết thúc truyện tự nhiên bất ngờ. Dòng chữ “Tôi đi học” vừa khép lại bài văn và mở ra một thế giới mới. Dòng chữ gợi cho ta hồi nhớ lại buổi thiếu thời, thể hiện chủ đề truyện.
?Em có nhận xét gì về thái độ cử chỉ của những người lớn (Ông đốc;thầy giáo;phụ huynh )đối với các em lần đầu tiên đi học.
?Qua hình ảnh,cử chỉ và tấm lòng của người lớn đối với các em nhỏ em cảm nhận được gì.
Hoạt động 4:tổng kết
? Cảm nhận của em về nội dung và nghệ thuật của văn bản?
Cho học sinh đọc ghi nhớ 
G/v nhấn mạnh ghi nhớ.
?Em hãy kể lại những kỉ niệm ngày đầu tiên đến trường của bản thân?
?Hãy nêu những cảm xúc của em khi đi tới trường trong ngày đầu tiên đó?
I. Giới thiệu chung.
1-Tác giả.
-Thanh Tịnh(1911-1988) , tên thật là Trần Văn Ninh, quê ở Huế, thành công ở nhều truyện ngắn. Sáng tác đậm chất trữ tình, trong trẻo, êm dịu
2-Tác phẩm.
-Mang đậm tính tự truyện.
-In trong tập “Quê mẹ-1941”
-Kết hợp hài hoà giữa kể, miêu tả với biểu cảm.
II.Đọc - tìm hiểu chung văn bản
1-Đọc.
2-Chú thích.
3-Bố cục.
- Từ đầu đến “tôi đi học”:từ hiện tại nhớ về quá khứ.
- Tiếp đến “ngọn núi”:tâm trạng, cảm giác của nhân vật tôi trên đường đến trường.
- Tiếp đến “nào hết”:tâm trạng của nhân vật tôi khi ở sân trường
- Còn lại:Tâm trạng của nhân vật tôi khi ngồi vào bàn và đón nhận giờ học đầu tiên.
III-Phân tích:
1.Tâm trạng của nhân vật tôi:
a-Khơi nguồn nỗi nhớ.
-Thời điểm: Cuối thu
-Cảnh thiên nhiên: Lá ngoài đường rụng nhiều, mây bàng bạc.
-Cảnh sinh hoạt: Mấy em nhỏ cùng mẹ tới trường.
 Thời điểm khai giảng hàng năm.
-Tâm trạng: Náo nức; mơn man; tưng bừng; rộn rãà từ láy
 Cảm xúc chân thực,trong sáng rút ngắn khoảng cách thời gian giữa quá khứ và hiện tại.
b-Tâm trạng của nhân vật tôi khi cùng mẹ trên đường tới trường.
- “Những cảm giác trong sáng ấy lại nảy nở  bầu trời quang đãng”.
- “Buổi mai hôm ấy Mẹ tôi lắm tay tôi  Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần có sự thay đổi lớn :hôm nay tôi đi học”
- “Tôi có ý nghĩ lướt ngang trên ngọn núi ”
 Cách kể truyện nhẹ nhàng , miêu tả những cảm giác bằng những lời văn giàu chất thơ , hình ảnh so sánh đầy thơ mộng 
 cho thấy sự thay đổi lớn trong “tôi”
c-Tâm trạng và cảm giác của nhân vật tôi khi trên sân trường và khi nghe thấy tên mình.
-dày đặc những người,quần áo sạch sẽ gương mặt vui tươi sáng sủaànảy sinh cảm giác mới “đâm ra lo sợ vẩn vỡ  bỡ ngỡ đứng nép bên người thân  thêm vụng và ước ao thầm được như những người học trò cũ ”
-“vang dội cả lòng”cảm thấy mình chơ vơ , vụng về lúng túng àbất giác dúi đầu vào lòng mẹ nức nở khóc
 Dùng lối so sánh , từ ngữ miêu tả tâm trạng chính xác cảm xúc của nhân vật.
d-Tâm trạng của nhân vật tôi khi ngồi vào trong lớp học.
-Nhìn cái gì cũng thấy mới,thấy hay hay, cảm giác lạm nhận à Vừa xa lạ vừa gần gũi
2. Hình ảnh người lớn:
-Ông đốc: Từ tốn, bao dung.
-Thầy giáo trẻ: Vui tính, giàu tình yêu thương.
-Phụ huynh: Chu đáo, trân trọng ngày khai trường.
 Trách nhiệm, tấm lòng của gia đình nhà trường đối với thế hệ trẻ tương lai.
III. Tổng kết:
*Ghi nhớ.SGK tr9
IV..Luyện tập.
-Học sinh kể những kỉ niệm tiêu biểu nhất.
-Học sinh nêu cảm xúc 
IV.Củng cố. 
?Hãy nêu những nét chính về nhà văn Thanh Tịnh và văn bản “Tôi đi học” của ông.
? Tâm trạng của nhân vật tôi trong văn bản “Tôi đi học”
? Em hãy kể một lỉ niệm đẹp về buổi tựu trường đầu tiên của bản thân.
V.Hướng dẫn học bài. 
- Học lại bài cũ, kể tóm tắt lại văn bản.
- Làm bài tập phần luyện tập.
- Soạn trước bài “Trong lòng mẹ”qua hệ thống câu hỏi phần :Đọc-Hiểu văn bản
* Rút kinh nghệm:
Tuần 1 Ngày soạn:19/8/2008
Tiết 4 Ngày dạy:22/8/2008 
Tập làm văn 
 tính thống nhất về chủ đề của văn bản 
A. Mục tiêu. 
- Giúp học sinh nắm được chủ đề của văn bản, tính thống nhất về chủ đề của văn bản
- Giáo dục học sinh có ý thức tích hợp với văn bản đã học
- Rèn cho học sinh biết viết một văn bản đảm bảo tính thống nhất về chủ đề .
B. Chuẩn bị:
- Giáo viên:Soạn giáo án, đọc tài liệu tham khảo.
- Học sinh: Học bài cũ, ôn lại kiến thức các kiểu văn bản đã học, xem trước bài mới.
C. Tiến trình bài dạy.
I. ổn định tổ chức lớp
II. Kiểm tra bài cũ
 G/v kiểm tra sự chuẩn bị bài của học sinh.
 Nhận xét chung về sự chuẩn bị của học sinh.
III.Bài mới.
Hoạt động của thầy- trò
Nội dung
Hoạt động 1:Hình thành khái niệm chủ đề văn bản
-Học sinh tư duy lại văn bản “Tôi đi học”
?Tác giả nhớ lại những kỉ niệm sâu sắc nào trong thời thơ ấu của mình.
?Sự hồi tưởng ấy gợi lên những ấn tượng gì trong lòng tác giả.
?Hãy phát biểu chủ đề của văn bản “Tôi đi học”.
?Em hãy kể lại những kỉ niệm buổi tựu trường của mình và nêu ý nghĩa, cảm xúc của bản thân về buổi tựu trường đó.
?Từ các nhận thức trên, em hãy cho biết chủ đề của văn bản là gì.
Hoạt động 2:Hình thành khái niệm về tính thống nhất về chủ đề của văn bản
?Căn cứ vào đâu em biết văn bản “Tôi đi học”nói lên những kỉ niệm của tác giả về buổi tựu trường đầu tiên.
 + Nhan đề.
 + Các từ ngữ và câu văn.
?Tìm và phân tích các từ ngữ, các chi tiết nêu bật cảm giác mới lạ xen lẫn bở ngỡ của nhận vật tôi khi cùng mẹ tới trường, khi cùng các bạn đi vào lớp.
-H/s thảo luận theo 3 nhóm và trả lời
-Cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng nhân vật tôi ở buổi tựu trường đầu tiên đã được các chi tiết các phương tiện ngôn ngữ trong văn bản tập chung tô đậm, làm rõ.
-G/v cho học sinh thảo luận các câu hỏi sau.
+Thế nào là tính thống nhất của văn bản?
+Tính thống nhất về chủ đề của văn bản được thể hiện ở những phương diện nào của văn bản?
+Làm thế nào để có thể viết một văn bản đảm bảo tính thống nhất về chủ đề?+Là sự nhất quán về ý định, ý đồ, cảm xúc của tác giảđược thể hiện trong văn bản.
+Thể hiện ở hai phương diện: Hình thức+ Nội dung
-H/s nêu
-Cho học sinh đọc ghi nhớ
-G/v nhấn mạnh ghi nhớ.
Hoạt động 3: Hướng dẫn học sinh luyện tập
G/v hướng dẫn học sinh phân tích tính thống nhất về chủ đề của văn bản.
?Hãy cho biết văn bản trên viết về đối tượng nào và vấn đề gì.
?Các đoạn văn đã trình bày đối tượng và vấn đề theo một thứ tự như thế nào.
? Chủ đề của văn bản trên là gì.
G/v hướng dẫn học sinh phát hiện và gạt bỏ ý lạc hoặc quá xa chủ đề.
H/s thảo luận trong bàn điều chỉnh lại các từ, các ý cho sát với yêu cầu của đề bài.
G/v lưu ý: c;g –lạc đề.
Sửa lại: b; e; h
1.Chủ đề của văn bản.
- Những kỉ niệm về buổi tựu trường đầu tiênvới tâm trạng hồi hộp, bỡ ngỡ
-Chủ đề : Trong cuộc đời mỗi người những ấn tượng tốt đẹp về buổi tựu trường đầu tiên trong đời không bao giờ phai mờ trong kí ức - Nó làm cho con người ta xúc động khi nhớ nó.
=>Chủ đề là đối tượng là vấn đề chính (Chu yếu) được tác giả nêu lên, đặt ra trong toàn bộ văn bản.
2. Tính thống nhất về chủ đề của văn bản.
-Nhan đề văn bản “ Tôi đi học” à dự đoán nội dung văn bản 
- đại từ “Tôi”, các từ ngữ biểu thị ý nghĩa đi học được lặp đi lặp lại nhiều lần.
-Các câu đều nhắc tới kỉ niệm .
+Hôm nay tôi đi học.
+Hàng năm cứ vào tựu trường.
+Tôi quên thế nào đượcấy.
+Hai quyển vở mớinặng.
+Tôi xuống đất.
-Trên đường đi học
+Cảm nhận về con đường 
+Thay đổi hành vi
-Trên sân trường.
+Cảm nhận về sân trường: cao ráo và sạch sẽ, xinh xắn oai nghiêm 
+Cảm giác lúng túng, ngỡ ngàng khi xếp hàng vào lớp. Đứng nép bên người thân, chỉ dám nhìn một nửa
-Trong lớp học.
 bâng khuâng khi xa mẹ, cảm giác vừa mới lạvừa gần gũi
=> Thống nhất
* Ghi nhớ. SGK tr12.
3.Luyện tập .
Bài tập 1.
H/s đọc văn bản “Rừng cọ quê tôi”.
-Viết về : Rừng cọ quê tôi (Nhan đề)
-Vấn đề: Tình cảm của người sông Thao với rừng cọ.
-Theo thứ tự 3 phần:
+Mở bài: Niềm tự hào của người sông Thao về rừng cọ.
+Thân bài: Nói về đẹp của rừng cọ.
+Kết bài: Tình cảm gắn bó của người dân sông Thao với rừng cọ.
Bài tập 3.
-Có thể điều chỉnh, bổ sung vào dàn ý của bạn.
a-Cứ vào mùa thu về, mỗi lần thấy các em nhỏxang.
b-Cảm thấy con đường thường đi lại lắm lần tự nhiên thấy lạ.
c-lạc đề.
d-Một ýthụ.
e-Đến sân trường.
g-Rời bàn taysợ hãi , chơ vơ.
h-Cảm thấy gần gũi, thân yêu đối với lớp học, thầy và những người bạn mới.
IV.Củng cố
? Em hiểu gì về chủ đề của văn bản và tính thống nhất về chủ đề của văn bản.
?Khi viết văn cần chú ý những gì để văn bản có tính thống nhất về chủ đề.
V.Hướng dẫn học
- Học lại bài cũ.
- Làm lại cho hoàn chỉnh các bài tập SGK.
- Đọc và tìm ra tính thống nhất về chủ đề trong các văn bản đã học.
- Xem trước bài: Bố cục của văn bản.
* Rút kinh nghiệm: