Giáo án Ngữ văn 8 - Năm học 2006-2007

 Ngày soạn :27/ 8/ 2006 
 Ngày giảng :30/ 8/ 2006
Tuần : 1 Tiết : 1-2
 Bài 1
 văn bản
 thanh tịnh
a. mục tiêu cần đạt .
Giúp Hs : - cảm nhận được tâm trạng hồi hộp , cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật ''tôi'' ở buổi tựu trường đầu tiên trong đời .
- Thấy được ngòi bút văn xuôi giàu chất thơ , gợi dư vị trữ tình man mác của Thanh Tịnh.
- Rèn kĩ năng đọc diễn cảm văn bản hồi ức - biểu cảm .
b. chuẩn bị .
G: Giáo án , tranh minh họa .
H: ôn lại kiến thức về kiểu văn bản nhật dụng đã học ở lớp 7 . 
c. lên lớp .
I. ổn định tổ chức .
II. kiểm tra bài cũ .
Trong các văn bản đã học ở lớp 7 dưới đây , văn bản nào là kiểu văn bản nhật dụng ?
(A). Cổng trường mở ra .
B. Cuộc chia tay của những con búp bê .
C. Sống chết mặc bay .
D. Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu .
III. Bài mới .
1, Giới thiệu bài .
Dẫn dắt từ phần KTBC '' Tôi đi học '' là văn bản nhật dụng đầu tiên chúng ta học ở lớp 8 . Nội dung của văn bản đã diễn tả những kỉ niệm mơn man , bâng khuâng của nhân 
vật '' tôi'' trong ngày đầu tiên đến trường . Chúng ta cùng tìm hiểu bài . 
2, Tiến trình bài dạy .
Hoạt động G
Hoạt động H
ND cần đạt
Hoạt động 1 : Hướng dẫn h/s đọc , chú thích , bố cục . 
G nêu yêu cầu đọc , giọng chậm , hơi buồn , lắng sâu ; chú ‏‎ý giọng nói của nhân vật '' tôi '' , người mẹ và ông đốc .
G đọc mẫu . Gọi h/s đọc tiếp 
? Yêu cầu h/s nhận xét cách đọc của bạn ? 
? Đọc thầm chú thích ? Nêu ngắn gọn về tác giả Thanh Tịnh ?
? Cho h/s hỏi - đáp chú thích , lưu ‏‎ý chú thích 2, 6, 7 . ?
? Câu chuyện được kể theo trình tự bố cục ntn ?
? Truyện được kể theo ngôi thứ mấy ? Tác dụng của ngôi kể ?
Hoạt động 2 : Đọc - hiểu văn bản .
? Đọc thầm '' Từ đầu ... tưng bừng rộn rã '' . Nỗi nhớ về buổi tựu trường của tác giả được khơi nguồn từ thời điểm nào ? Quang cảnh ra sao ? 
? Kỉ niệm về buổi tựu trường được diễn tả theo trình tự nào ? Tìm 
3-4 h/s đọc 
Hs nhận xét cách đọc .
- 1911-1988 , quê ở Huế . Từ năm 1933 vào nghề dạy học và bắt đầu viết văn , làm thơ ....
H/s tự hỏi đáp chú thích .
Câu chuyện được kể theo trình tự thời gian của buổi tựu trường (theo dòng hồi tưởng của nhân vật '' tôi'')
Truyện được kể theo ngôi thứ I . Ngôi kể này giúp cho người kể chuyện dễ dàng bộc lộ cảm xúc , tình cảm của mình một cách chân thực nhất .
- Thời điểm gợi nhớ : cuối thu (hàng năm ) - ngày khai trường .
- Cảnh thiên nhiên : lá rụng nhiều , mây bàng bạc .
- Cảnh sinh hoạt : mấy em bé rụt rè cùng mẹ đến trường .
I. Đọc , chú thích .
1. Tác giả :
( 1911-1988) ở Huế .
2. Văn bản :
In trong tập ''Quê mẹ '' 
1941 .
II. đọc- hiểu văn bản.
1. Diễn biến tâm trạng và cảm giác nhân vật ''tôi'' trong buổi tựu trường .
a, Khơi nguồn kỉ niệm .
những từ ngữ diễn tả tâm trạng nhân vật '' tôi'' ? Phân tích giá trị biểu cảm của những từ ngữ ấy ?
? Hãy tìm những hình ảnh , chi tiết chứng tỏ tâm trạng ( nhân vật ''tôi'' trên con đường cùng mẹ tới trường) hồi hộp , cảm giác ngỡ ngàng của nhân vật ''tôi'' khi cùng mẹ đi trên đường tới trường ?
? Em có nhận xét gì về sự thay đổi trong tâm trạng nhân vật ''tôi'' khi cùng mẹ đi trên đường ? 
- Diễn tả theo trình tự thời gian : từ hiện tại mà nhớ về quá khứ .
- Các từ láy diễn tả tâm trạng , cảm xúc : nao nức , mơn man , tưng bừng , rộn rã Đó là những cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng Góp phần rút ngắn khoảng cách thời gian giữa quá khứ và hiện tại . Chuyện đã xảy ra từ bao năm rồi mà dường như vừa mới xảy ra hôm qua .
- Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần .... Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi .
- Cảm thấy trang trọng và đứng đắn với bộ quần áo , với mấy quyển vở mới trên tay .
- Cẩn thận nâng niu mấy quyển vở muốn thử sức muốn khẳng định mình khi xin mẹ được cầm bút , thước như các bạn khác .
Lần đầu tiên được đến trường , được tiếp xúc với một thế giới hoàn toàn khác lạ không chỉ nô đùa , rong chơi, thả diều ngoài đồng nữa , cho nên ''tôi'' cảm thấy tất cả dường như trang trọng và đứng đắn . Tôi muốn thử sức và khẳng định mình trong việc cầm bút , thước và 2 quyển vở Đó chính là tâm trạng và cảm giác rất tự nhiên của một đứa bé lần đầu tiên được đến trường . Tất cả những cử chỉ ấy giúp ta hình dung tư thế ngộ nghĩnh , đáng yêu của chú bé .
Từ hiện tại 
quá khứ . Đó là những cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng .
b. Trên con đường cùng mẹ tới trường
Cảm thấy trang trọng , đứng đắn 
Vừa muốn thử sức và khẳng định mình Háo hức
3
? Hãy tìm những chi tiết chứng tỏ tâm trạng và cảm giác của nhân vật ''tôi'' khi đến trường nghe ông đốc gọi tên ... ? Hãy phân tích ?
G: Từ tâm trạng háo hức , hăm hở trên đường tới trường chuyển sang tâm trạng lo sợ vẩn vơ , rồi bỡ ngỡ, ngập ngừng , đây là sự chuyển biến tâm lí rất phù hợp của một đứa trẻ lần đầu tiên được đến trường .
? Vì sao khi nghe ông đốc gọi tên h/s nhân vật ''tôi'' lại bất giác dúi đầu vào lòng mẹ nức nở khóc ? Em có cảm thấy chú bé này là người yếu đuối hay không ?
( Hs thảo luận theo nhóm ) 
? Gọi h/s đọc nhẩm đoạn cuối cùng . Hãy phân tích tâm trạng và cảm giác của ''tôi'' khi bước vào chỗ ngồi lạ lùng ntn ?
- Sân trường hôm nay dày đặc người . Ai cũng quần áo sạch sẽ ...
- Ngôi trường vừa xinh xắn vừa oai nghiêm khác thường ... lòng tôi đâm ra lo sợ vẩn vơ .
- Nghe gọi đến tên tôi giật mình và lúng túng tâm trạng hồi hộp , lo lắng .
- Khi nghe ông đốc gọi đến tên thì bất giác dúi đầu vào lòng mẹ khóc nức nở tâm trạng lúng túng , sợ sệt khi phải rời xa bàn tay dịu dàng của mẹ .
Hs tự do thảo luận theo nhóm . Cử đại diện trònh bày .
- Thật ra thì chẳng có gì đáng khóc cả . Chúng ta có thể thông cảm vì đó chỉ là cảm giác nhất thời của một đứa bé nhút nhát ít khi được tiếp xúc với đám đông mà thôi khi phải rời tay mẹ , cậu bé cảm thấy hụt hẫng lo sợ cho nên việc dúi đầu vào lòng mẹ khóc nức nở là một tất yếu sẽ xảy ra .
- Bước vào lớp tôi nhìn bao quát xung quanh thấy cái gì cũng mới lạ và hay hay . Nhìn chỗ ngồi của mình thật kĩ rồi tự lạm nhận đó là chỗ của riêng mình sau đó nhìn người bạn mới chưa quen mà đã thấy quyến luyến Tất cả đó là 
c. Tâm trạng và cảm giác của ''tôi''khi đến trường và khi nghe ông đốc gọi tên và phải rời bàn tay mẹ bước vào lớp.
Bỡ ngỡ , lo sợ vẩn vơ , hồi hộp lo lắng , lúng túng sợ sệt .
d. Tâm trạng và cảm giác của nhân vật ''tôi'' khi ngồi vào chỗ của mình và đón nhận giờ học đầu tiên .
4
Câu hỏi thảo luận nhóm :
N1: Tại sao ở phần cuối truyện tác giả đưa hình ảnh '' con chim liệng ... bay cao '' có ‏‎ý nghĩa gì ? 
N2: Dòng chữ '' Tôi đi học '' kết thúc tru‏‏yện có ý nghĩa gì ? 
gọi h/s các nhóm thảo luận và trình bày .
G bổ sung , sửa chữa và chốt lại vấn đề đã nêu
? Em có cảm nhận gì về thái độ cử chỉ của những người lớn ( ông đốc, thầy giáo đón nhận học trò mới , các bậc phụ huynh ) đối với các em bé lần đầu đi học ?
sự biến đổi rất tự nhiên trong tâm lí nhân vật . Có thể chỗ ngồi kia , người bạn mới ấy sẽ là nơi mà mình gắn bó , gần gũi trong suốt cả năm học . 
Hs tự do thảo lụân theo nhóm .
N1 : Hình ảnh '' một con chim non liệng đến ...'' có ‏‎ý nghĩa tượng trưng sự nuối tiếc quãng đời tuổi thơ tự do nô đùa , thả diều đã chấm dứt để bước vào giai đoạn mới đó là làm học sinh , được đến trường , được học hành , được làm quen với thầy cô , bạn bè sống trong một môi trường có sự quản lí chặt chẽ hơn .
N2 : Cách kết thúc truyện rất tự nhiên và bất ngờ . Dòng chữ '' Tôi đi học '' như mở ra một thế giới , một khoảng không gian mới , một giai đoạn mới trong cuộc đời đứa trẻ . Dòng chữ chậm chạp , nguệch ngoạc đầu tiên trên trang giấy trắng tinh là niềm tự hào , khao khát trong tuổi thơ của con người và dòng chữ cũng thể hiện rõ chủ đề của truyện ngắn này .
- Các phụ huynh đều chuẩn bị chu đáo cho con em trong buổi tựu trường đầu tiên , đều trân trọng tham dự buổi lễ này . Có lẽ các vị cũng đang lo lắng hồi hộp cùng con em mình . 
- Ông đốc là hình ảnh người thầy , người lãnh đạo nhà trường rất từ tốn , hiền hậu bao dung đối với h/s.
- Thầy giáo trẻ với gương mặt tươi 
2. Thái độ , cử chỉ của người lớn đối với các em .
- Các bậc phụ huynh .
- Ông đốc .
- Thầy giáo trẻ .
5
G: Những h/ả về người lớn cho thấy trách nhiệm , tấm lòng của nhà trường , gia đình đối với các em h/s . Đây thực sự là những dấu ấn tốt đẹp , những kỉ niệm trong sáng , ấm áp không thể phai nhoà trong kí ức tuổi thơ , giúp các em tự tin , vững vàng hơn . Đó còn là môi trường giáo dục ấm áp , nơi nuôi dưỡng tâm hồn trí tuệ và tình cảm của những thế hệ tương lai của đất nước .
Hoạt động 3 : Hướng dẫn h/s tổng kết .
? Hãy tìm và phân tích những h/ả so sánh được nhà văn sử dụng trong truyện ngắn này ?
? Nhận xét về đặc sắc nghệ thuật và sức cuốn hút của tác phẩm ? 
cười đón h/s vào lớp cũng là một người vui tính thương yêu h/s .
'' Tôi quên thế nào được ........''
'' ‏‎ý nghĩ ấy thoáng qua .........''
'' Họ như con chim con ..........''
 Đây là những so sánh giàu h/ả , giàu sức gợi cảm ddược gắn với những cảnh sắc thiên nhiên tươi sáng ; trữ tình . Những so sánh này góp phần diễn tả cụ thể , rõ ràng những cảm giác , ‏‎ý nghĩ của nhân vật ''tôi'' trong buổi đầu tien đi học , góp phần tạo nên chất thơ mang mác và cảm giác nhẹ nhàng êm dịu cho truyện ngắn .
a. Đặc sắc nghệ thuật :+ Truyện ngắn được bố cục theo dòng hồi tưởng , cảm nghĩ của nhân vật ''tôi'' theo trình tự thời gian của buổi tựu trường .
+ Sự kết hợp hài hoà giữa kể , 
6
Gọi h/s đọc ghi nhớ SGK / 9 .
Hoạt động 4 : Hướng dẫn luyện tập 
? Yêu cầu h/s làm bài tập 1 
( Nhóm 1 ) 
? Viết bài văn ngắn ghi lại ấn tượng của em trong buổi khai giảng lần đầu tiên ? ( Nhóm 2 ) .
miêu tả với bộc lộ cảm xúc , tâm trạng .
b. Sức cuốn hút của tác phẩm : 
- Tình huống truyện '' buổi đầu tiên đi học '' có dấu ấn sâu đậm , chứa đựng cảm xúc thiết tha.
- Sự quan tâm chăm sóc trìu mến yêu thương của những người lớn đối với các em h/s trong buổi đầu tiên đi học .
- Hình ảnh thiên nhiên , ngôi trường và các h/ả so sánh giàu sức gợi cảm của tác giả .
 Hs đọc ghi nhớ .
Hs thảo luận làm theo nhóm .
Yêu cầu : Có thể nêu cảm nghĩ về một đoạn văn hoặc cả bài .
- Cảm xúc chân thực , thiết tha .
- Nên chọn những chi tiết sâu sắc , ấn tượng nhất .
III. Ghi nhớ .
IV. Luyện tập .
Bài 1: 
IV. Hướng dẫn về nhà .
- Học bài theo nội dung phần ghi nhớ . - Soạn bài : '' Trong lòng mẹ ''
- Đact trước bài Tiếng Việt : Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ .
Ngày soạn :28/ 8/ 2006
Ngày giảng :31/ 8/ 2006
Tuần : 1 Tiết : 3
 tiếng việt 
cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ
7
A. mục tiêu.
Giúp h/s : - Hiểu rõ cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ và mối quan hệ về cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ .
- Thông qua bài học , rèn luyện tư duy trong việc nhận thức mối quan hệ giữa cái chung và cái riêng , về phạm vi nghĩa rộng và hẹp .
B. chuẩn bị .
G: Giáo án , bảng phụ .
H: Đact và xem phần tìm hoi bài .
C. lên l ... ược nước ta.
Tội ác và sự ngang ngược của kẻ thù được tác giả lột tả bằng hành động thực tế: đi lại nghênh ngang ngoài đường, bắt nạt tể phụ.
- Tham lam tàn bạo: đòi ngọc lụa, hạch sách bạc 
2. Tình hình đất nước hiện tại, nỗi lòng tác giả và ân tình của vị chủ tướng.
- Hình ảnh kẻ thù.
- Ngôn ngữ gợi hình, gợi cảm.
NT ẩn dụ, giọng văn
330
G: Trần Quốc Tuấn đã chỉ ra nỗi nhục của người dân khi chủ quyền đất nước bị xâm phạm. Năm 1277, Sài Xuân đi sứ buộc ta lên tận biên giới đón rước. Năm 1281, Sài Xuân lại sang sứ, cưỡi ngựa thẳng vào cửa Dương Minh, quân sĩ ThiênTrường ngăn lại, bị Xuân lấy roi đánh toạc cả đầu; vua sai Thượng tướng Thái sư Trần Quang Khải ra đón tiếp. Xuân nằm khểnh không dậy. Rõ ràng thái độ bạo ngược, nghênh ngang.
? Lòng yêu nước, căm thù giặc của Trần Quốc Tuấn thể hiện qua thái độ, hành động ntn?
? Để diễn tả nỗi căm thù ấy tác giả đã sử dụng NT gì? Tác dụng?
G: Câu văn chính luận đã khác họa sinh động hình tượng người anh hùng yêu nước đau xót đến quặn lòng trước tình cảnh đất nước, căm thù giặc đến bầm gan tím ruột, mong rửa nhục đến mất ngủ quên ăn. Vì nghĩa lớn mà coi thường xương tan thịt nát. T.Q.Tuấn là một tấm gương yêu nước bất khuất đối với tướng sĩ.
? Đọc thầm đoạn: “Các ngươi..muốn vui vẻ phỏng có được không?”.
? Đoạn văn này liên kết các câu văn có cấu tạo đặc biệt ntn
vàng, vét kiệt của kho.
=> Ngôn ngữ gợi hình, gợi cảm.
NT ẩn dụ. Giọng văn mỉa mai, châm biếm.
=> Làm nổi bật sự bạo ngược tham lam của kẻ thù.
- Qua hành động: quên ăn, mất ngủ, đau đớn thắt tim thắt ruột.
- Qua thái độ: uất ức chưa xả thịt lột da.
Sử dụng các động từ mạnh chỉ trạng thái tâm lí và hành động quên ăn, vỗ gối; xả thịt, lột da, nuốt, uống => Diễn tả niềm uất hận trào dâng trong lòng.
HS đọc thầm.
=> Bạo ngược, tham lam.
- Nỗi lòng của vị chủ tướng.
=> căm giận, uất ức.
3. Phân tích phải trái làm rõ đúng sai.
331
Việc dùng các câu văn này có tác dụng gì trong việc diễn tả mối quan hệ chủ tướng?
? Sai lầm của các tướng sĩ được nhắc tới trên các phương diện nào? Tác giả đã khuyên răn tướng sĩ điều gì ?
? Việc T.Q. Tuấn phê phán những hành động sai của tướng sĩ đồng thời khẳng định những hành động đúng nên làm có chung ‏‎ý gì?
? Em có nhận xét gì về cách lập luận của tác giả ở đoạn văn này?
Các câu có hai vế song hành đối xứng gọi là câu văn biền ngẫu.
- Mối quan hệ chủ tướng và quan hệ cùng cảnh ngộ. Quan hệ chủ tướng để khích lệ tinh thần trung quân ái quốc, còn quan hệ cùng cảnh ngộ để khích lệ lòng ân nghĩa thuỷ chung của những người chung hoàn cảnh.
=> Khích lệ ‏‎ý thức trách nhiệm và nghĩa vụ của mỗi người đối với đạô vua tôi cũng như tình cốt nhục.
- Thái độ bàng quan trước vận mệnh đất nước (nhìn thấy chủ).
- Ham thú vui tầm thường, nhỏ nhặt: chọi gà, cờ bạc.
* Khuyên răn: + Biết lo xa “đặt mồi lửa..
+ Tăng cường võ nghệ.
Vừa nghiêm khắc răn đe để tướng sĩ nhận ra sai lầm, khẳng định lại mình bằng những việc làm thiết thực. Vừa ân cần chỉ bảo (những việc nên làm) => Tất cả đều xuất phát từ mục đích quyết chiến thắng kẻ thù xâm lược.
- Giọng văn vừa là lời vị chủ soái nói với tướng sĩ dưới quyền, vừa là lời của người 
- Nêu mối ân tình chủ tướng.
=> Khích lệ ‏‎ý thức.
- Phê phán những biểu hiện sai lầm trong hàng ngũ tướng sĩ.
- Khuyên tướng sĩ biết lo xa, tăng cường võ nghệ.
=> Quyết chiến thắng kẻ thù xâm lược.
332
? Đọc đoạn kết? (Giọng đanh thép, dứt khoát).
? Đưa ra chủ trương mệnh lệnh một cách ngắn gọn tác giả tiếp tục lập luận ntn để thuyết phục quân sĩ?
? Câu kết bài hịch có gì đặc biệt? Đưa vào bài văn nghị luận có thích hợp không? Vì sao?
cùng cảnh ngộ => Cách nói có khi nghiêm khắc mang tính chất sỉ mắng, răn đe nhưng có khi lại chân thành tình cảm.
- Sử dụng câu văn biền ngẫu cân đối, nhịp nhàng.
- NT so sánh, điệp ngữ điệp ‏‎‎ý tăng tiến, liệt kê.
HS đọc.
- Ra lệnh cho tướng sĩ học tập “Binh thư yếu lược”-> T.Q.Tuấn vạch rõ ranh giới hai con đường chính và tà; sống và chết để thuyết phục tướng sĩ. Chỉ có thể chọn một hoặc địch hoặc ta, không có vị trí chông chênh cho những kẻ bàng quan trước thời cuộc.
=> Thái độ dứt khoát, cương quyết này rất cần thiết có tác dụng thanh toán lối sống cá nhân, ngại khó, ngại khổ trong hàng ngũ tướng sĩ; động viên kẻ do dự, nhút nhát nhập vào hàng ngũ quyết chiến quyết thắng.
Câu cuối cùng trở về với giọng tâm tình tâm sự của vị chủ tướng hết lòng vì vua vì nước -> Làm giảm đi tính chất cứng nhắc trong lời nói của chủ tướng.
4. Nêu nhiệm vụ cấp bách.
* Ghi nhớ SGK/ 61.
Hoạt động 3: Hướng dẫn tổng kết.
? Em cảm nhận được những điều sâu sắc gì từ nội dung bài hịch?
? Gọi h/s đọc phần ghi nhớ.
? Hãy khái quát NT lập luận của bài “Hịch tướng sĩ”bằng sơ 
HS rút ra từ phần ghi nhớ.
HS đọc ghi nhớ.
333
đồ về kết cấu?
- Khích lệ lòng căm thù giặc, nỗi nhục mất nước.
- Khích lệ lòng trung quân ái quốc. Khích lệ lòng yêu 
- Khích lệ ‏‎ý chí lập công danh, xả thân vì nước.	nước bất khuất, quyết
- Khích lệ lòng tự trọng, nhận rõ cái sai, thấy rõ điều đúng. chiến quyết thắng kẻ 
 thù xâm lược.
? So sánh điểm giống và khác nhau giữa thể chiếu và hịch ?
- Giống nhau: Cùng một loại văn ban bố công khai, cũng là văn nghị luận, kết cấu chặt chẽ, lập luận sắc bén, viết bằng văn xuôi và văn biền ngẫu.
- Khác nhau: + Chiếu: dùng để ban bố mệnh lệnh.
+ Hịch : cổ vũ, thuyết phục, kêu gọi khích lệ tinh thần, tình cảm.
III. Luyện tập.
Bài 1.
Bài 2.
Hoạt động 4: Hướng dẫn học sinh luyện tập.
? Nêu cảm nhận về lòng yêu nước của Trần Quốc Tuấn?
? CM: bài hịch vừa có lập luận chặt chẽ, sắc bén, giàu hình ảnh, cảm xúc?
G: Bổ sung, rút kinh nghiệm cho các nhóm.
HS làm cá nhân.
HS thảo luận nhóm:
- Sử dụng dẫn chứng xác thực.
- Lời văn lúc dứt khoát, cương quyết, lúc tha thiết tình cảm.
IV. Hướng dẫn về nhà.
- Học thuộc ghi nhớ. Học thuộc đoạn trong bài hịch.
- Soạn bài: “Nước Đại Việt ta”.
334
Ngày soạn:
Ngày giảng:
Tuần: 24 Tiết: 95
Tiếng việt
hành động nói
a. mục tiêu.
Giúp h/s : - Nói cũng là một thứ hành động.
 - Số lượng hành động nói khá lớn, nhưng có thể quy lại thành một số kiểu khái quát nhất định.
 - Có thể sử dụng nhiều kiểu câu đã học để thực hiện cùng hành động nói.
B. chuẩn bị.
 G: Giáo án, bảng phụ.
 H: Trả lời câu hỏi phần tìm hiểu bài.
C. lên lớp.
I. ổn định tổ chức.
II. Kiểm tra bài cũ.
- Dòng nào nói đúng nhất dấu hiệu nhận biết câu phủ định:
A. Là câu có những từ ngữ cảm thán: biết bào, ôi, thay
B. Là câu có sử dụng dấu chấm than khi viết.
C. Là câu có những từ ngữ phủ định: không, chưa, chẳng,..
D. Là câu có ngữ điệu phủ định.
Lấy ví dụ về câu phủ định:
- Phân loại câu phủ định sau:
a, Rượu ngon không có bạn hiền
Không mua không phải không tiền không mua.
b, Trong tù không rượu cũng không hoa.
c, Em không bán cho chị Tí.
d, Qua đường không ai hay.
335
III. Bài mới.
1. Giới thiệu bài:
Giao tiếp là hoạt động quan trọng của con người. Thực hiện được mục đích giao tiếp là chúng ta đã thực hiện được hành động nói. Vậy hành động nói là gì? Chúng ta thường sử dụng những kiểu hành động nói nào? Ta cùng vào bài học.
2. Tiến trình bài dạy.
Hoạt động G
Hoạt động H
ND cần đạt
Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm hành động nói.
I. Hành động nói là gì?
* Ví dụ / 62.
* Ghi nhớ 1 SGK/ 62.
II. Một số kiểu hành động nói thường gặp
G chép VD ra bảng phụ.
? Hãy chỉ ra câu nói của Lí Thông với Thạch Sanh?
? Vậy Lí Thông nói với Thạch Sanh nhằm mục đích chính là gì ?
? Lí Thông có đạt được mục đích của mình không? Chi tiết nào nói lên điều đó?
? Lí Thông đã thực hiện mục đích của mình bằng phương tiện nào?
? Nếu hiểu hành động là “việc làm cụ thể của con người nhằm một mục đích nhất định” thì việc làm đó của Lí Thông có phải là một hành động không ? Vì sao?
? Vậy hành động nói là gì ?
Lí Thông bỗng nảy kế khác. Hắn nóiở nhà lo liệu.
Lí Thông nói với Thạch Sanh nhằm đẩy Thạch Sanh đi để mình hưởng lợi.
Lí Thông đã đạt được mục đích của mình vì vừa nghe Lí Thông nói, Thạch Sanh vội vàng từ giã mẹ con Lí Thông ra đi.
Bằng lời nói.
Việc làm của Lí Thông là một hành động. vì nó là một việc làm có mục đích.
HS rút ra từ phần ghi nhớ.
Hoạt động 2: Tìm hiểu một số hành động nói thường gặp.
336
? Trong đoạn trích ở mục I, ngoài câu đã phân tích, mỗi câu còn lại trong lời nói của Lí Thông đều nhằm một mục đích nhất định. Mục đích ấy là gì?
? Chỉ ra các hành động nói trong các đoạn trích sau? Cho biết mục đích của mỗi hành động ?
? Hãy liệt kê các kiểu hành động nói mà em đã biết ?
Gọi h/s đọc ghi nhớ SGK/63.
Bài tập nhanh: A hỏi B:
- Mấy giờ rồi.
B trả lời: (1) Không biết !
 Hoặc (2) Ba giờ !
? A thực hiện hành động nói gì ? Câu trả lời nào của B giúp A đạt được mục đích của hành động nói ? Giải thích?
Câu 1: dùng để trình bày (con trăn ấy).
Câu 2: dùng để đe dọa (Nay em giết nó).
Câu 4: dùng để hứa hẹn (Có chuyện gì  ).
a, Lời cái Tí:
- Vậy thì bữa sau conđâu ?(hỏi).
- U nhất định bán con đấy ư ? (hỏi).
- U không cho nữa ư ? (hỏi).
- Khốn nạn thân con thế này ? (cảm thán bộc lộ cảm xúc).
- Trời ơi ! (Cảm thán, bộc lộ cảm xúc).
b, Lời chị Dậu:
Con sẽ ăn ở thôn Đoài (báo tin).
- Trình bày, đe dọa, hứa hẹn.
- Hỏi, báo tin, bộc lộ cảm xúc.
HS đọc ghi nhớ.
A thực hiện hành động hỏi.
Câu trả lời (2).
Câu (1) B không cộng tác với hội thoại A, ( Câu (2) B có cộng tác với hội thoại 
A.
* Ví dụ / 63.
* Ghi nhớ /63.
337
Hoạt động 3: Hướng dẫn luyện tập.
III. Luyện tập.
Bài 1/ 63.
Bài 2/ 63.
? Yêu cầu h/s làm cá nhân bài tập 1?
Hình thức chia: 3 nhóm.
N1: phần a.	N3: phần c.
N2: phần b.
Thời gian: 5’.
Trần Quốc Tuấn viết bài “Hịch tướng sĩ” nhamừ mục đích khích lệ tướng sĩ học tập “Binh thư yếu lược” do ông biên soạn, đồng thời khích lệ lòng tự tôn dân tộc.
Câu văn thể hiện: “Nếu các người biết chuyên tức là kẻ nghịch thù”.
Các nhóm thảo luận trình bày.
N1: a, Bác trai đã khá? (hỏi).
- Cảm ơn cụ nhà cháu. (cảm ơn).
- Nhưng xem ‏‎ý hãy còn. (trình bày).
- Này, bảo bác ấy (cầu khiến).
- Chứ cứ nằm đấy(cảm thán, bộc lộ cảm xúc).
- Vâng, cháu cũng(tiếp nhận).
- Những để cháo nguội (trình bày).
- Nhịn suông từ sáng . (cảm thán).
- Thế thì giục anh ấy. (cầu khiến).
N2: b, - Đây là Trời có ‏‎ý  (nhận định).
- Chúng tôi nguyện. (hứa hẹn).
N3: c, - Cậu Vàng đi đời, rồi. (báo tin).
- Cụ bán rồi ? (hỏi).
- Bán rồi ! (xác nhận).
- Họ vừa bắt xong (báo tin).
- Thế nó cho bắt à ? (hỏi).
- Khốn nạn !....Ông giáo ơi! (cảm thán).
- Nó có biết gì đâu ! (cảm 
338
? Yêu cầu h/s đọc bài 3?
thán).
- Nó thấy tôi gọi thì(tả).
- Tôi cho nó ăn cơm. (kể).
- Nó đang ăn thì.(kể).
- Anh phải hứa với em. (ra lệnh). 
- Anh hứa đi (ra lệnh).
- Anh xin hứa. (hứa ).
Bài 3/ 64.
IV. Hướng dẫn về nhà.
- Học thuộc ghi nhớ. Làm bài tập còn lại.
- Soạn bài : “Hành động nói”.