Giáo án môn Vật lí Lớp 8 - Tiết 31, Bài 27: Sự bảo toàn năng lượng trong các hiện tượng cơ và nhiệt - Năm học 2010-2011

Tuần 31 Ngày dạy: 13 / 04 / 2011, tại lớp: 8A1
Tiết 31
Bài 27: SỰ BẢO TOÀN NĂNG LƯỢNG TRONG CÁC HIỆN TƯỢNG CƠ VÀ NHIỆT
A. Mục tiêu:
1. Kiến thức:
- Tìm được ví dụ về sự truyền cơ năng, nhiệt năng từ vật này sang vật khác, sự chuyển hóa giữa các dạng cơ năng, giữa cơ năng và nhiệt năng.
- Phát biểu được định luật bảo toàn và chuyển hóa năng lượng.
- Nêu được ví dụ về định luật này.
2. Kĩ năng: Rèn kĩ năng phân tích hiện tượng vật lý.
3. Thái độ: mạnh dạn, tự tin vào bản thân khi tham gia thảo luận.
B. Chuẩn bị:
1. Chuẩn bị của GV: Tranh hình 27.1 và 27.2 sgk
2. Chuẩn bị của HS: Bút lông, bảng nhóm.
C. Tổ chức hoạt động dạy học:
I. Kiểm tra bài cũ: (5 ph)
1. Năng suất tỏa nhiệt của nhiên liệu là gì? Nói năng suất tỏa nhiệt của than đá là 27.106 J/kg có ý nghĩa gì?
2. Viết công thức tính nhiệt lượng do nhiên liệu bị đốt cháy tỏa ra. Nêu tên và đơn vị các đại lượng có mặt trong công thức.
3. Biết năng suất tỏa nhiệt của dầu hỏa là 44.106 J/kg. Vậy nhiệt lượng tỏa ra khi đốt cháy hoàn toàn 200g dầu hỏa là:
A. 88.108 J B. 8,8.106 J C. 8,8.106 kJ D. 88.108 kJ
* Vào bài mới: (2ph) Trong hiện tượng cơ và nhiệt luôn xảy ra sự truyền cơ năng, nhiệt năng từ vật này sang vật khác, sự chuyển hóa các dạng cơ năng, giữa cơ năng và nhiệt năng. Trong khi truyền từ vật này sang vật khác, chuyển hóa từ dạng này sang dạng khác, các năng lượng này sẽ tuân theo một định luật tổng quát của tự nhiênQua bài học hôm nay chúng ta tìm hiểu.
Ghi đầu bài
II. Dạy bài mới:
Hoạt động của GV
Hoạt động của HS
Hoạt động 1: Tìm hiểu về sự truyền cơ năng, nhiệt năng từ vật này sang vật khác (9ph)
- GV cho HS đọc C1
- Tổ chức cho HS thảo luận C1, yêu cầu các nhóm hoàn thành bảng 27.1
- GV cho các nhóm trình bày lên bảng nội dung thảo luận.
- GV cho nhận xét và thống nhất câu trả lời
* Qua câu C1, em rút ra nhận xét gì?
Hoạt động 2: Tìm hiểu về sự chuyển hóa cơ năng và nhiệt năng (9ph)
- GV cho HS đọc C2
- GV hướng dẫn HS thảo luận C2 và hoàn thành vào bảng 27.2
* Qua câu C2, em rút ra được nhận xét gì?
Hoạt động 3: Tìm hiểu sự bảo toàn năng lượng. (6ph)
- GV thông báo về sự bảo toàn năng lượng trong các hiện tượng cơ và nhiệt
- GV yêu cầu HS nêu ví dụ minh họa sự bảo toàn năng lượng.(C3,C4)
Hoạt động 4: Trả lời các câu hỏi ở phần vận dụng (8ph)
- GV vận dụng các kiến thức đã học để giải thích C5,C6
- GV nhận xét, sửa sai.
I. Sự truyền cơ năng, nhiệt năng từ vật này sang vật khác
- HS đọc C1
- HS thảo luận theo nhóm và hoàn thành bảng 27.1
- HS các nhóm trình bày lên bảng theo yêu cầu của GV
(1) cơ năng (2) nhiệt năng
(3) cơ năng (4) nhiệt năng
- HS nhận xét và thống nhất câu trả lời
- HS rút ra được nhận xét
=> Cơ năng, nhiệt năng truyền từ vật này sang vật khác.
II.Sự chuyển hóa giữa các dạng cơ năng, giữa cơ năng và nhiệt năng.
- HS đọc C2 theo yêu cầu GV
- HS thảo luận C2 và hoàn thành bảng 27.2
(5) thế năng (6) động năng
(7) động năng (8) thế năng
(9) cơ năng (10) nhiệt năng
(11) nhiệt năng ( 12) cơ năng
- HS rút ra được nhận xét:
=> Động năng có thể chuyển hóa thành thế năng và ngược lại.
=> Cơ năng có thể chuyển hóa thành nhiệt năng và ngược lại.
III. Sự bảo toàn năng lượng trong các hiện tượng cơ và nhiệt
- HS lắng nghe và nhắc lại
* Định luật bảo toàn và chuyển hóa năng lượng: Năng lượng không tự sinh ra cũng không tự mất đi, nó chỉ truyền từ vật này sang vật khác, chuyển hóa từ dạng này sang dạng khác
- HS nêu ví dụ C3, C4
IV. Vận dụng
- Cá nhân HS trả lời C5, C6
C5: Vì một phần cơ năng của chúng đã chuyển hóa thành nhiệt năng làm nóng hòn bi, miếng gỗ, máng trượt, không khí xung quanh.
C6: Vì một phần cơ năng của con lắc đã chuyển hóa thành nhiệt năng làm nóng con lắc và không khí xung quanh.
III. Củng cố, luyện tập (4ph)
1. Phát biểu định luật bảo toàn và chuyển hóa năng lượng.
2. Cơ năng chuyển hóa thành nhiệt năng trong những trường hợp nào sau đây?
Ạ. Nối bóng đèn vào hai cực của ăcquy, bóng đèn cháy sáng.
B. Dùng búa đập vào miếng kim loại, kim loại nóng lên.
C. Dùng đinamô xe đạp để thắp sáng bóng đèn
D. Để miếng kim loại ngoài nắng, kim loại nóng lên.
3. Nhiệt năng đã chuyển hóa thành cơ năng trong những trường hợp nào sau đây?
A. Nút đậy ống nghiệm có chứa nước bật ra khi nước được đun sôi.
B. Dòng nước chảy từ trên cao xuống làm quay tua bin của nhà máy thủy điện.
C. Miếng kim loại nóng lên khi được cọ xát nhiều lần vào mặt bàn.
D. Khi bơm bánh xe đạp, bơm nóng lên.
- GV nêu: 
+ Trong tự nhiên và trong kỹ thuật, việc chuyển hóa từ cơ năng thành nhiệt năng thường dễ hơn việc chuyển hóa nhiệt năng thành cơ năng.
+ Trong các máy cơ, luôn có một phần cơ năng chuyển thành nhiệt. Nguyên nhân xuất hiện nhiệt đó là do ma sát. Ma sát không những làm giảm hiệu suất của các máy móc mà còn làm cho máy móc nhanh hỏng.
- Biện pháp GDBVMT: Cần cố gắng làm giảm các tác hại của ma sát.
IV. Hướng dẫn HS tự học ở nhà (2ph)
- Ghi và học ghi nhớ
- Làm bài tập 27.1 đến 27.6 sbt
- Xem phần “có thể em chưa biết”
- Đọc bài 28: Động cơ nhiệt
+ Động cơ nhiệt là gì?
+ Hãy kể tên các dụng cụ có sử dụng động cơ nổ 4 kì mà em biết?
C3:
Sự biến đổi qua lại giữa nhiệt năng và cơ năng: 
- Nhiên liệu bị đốt cháy trong xi-lanh làm pit-tông chuyển động lên xuống trong xi- lanh (nhiệt năng đã chuyển hóa thành cơ năng)
- Đập búa sắt vào miếng kim loại một lúc làm cho miếng kim loại và búa nóng lên. (cơ năng đã chuyển hóa thành nhiệt năng)
C4:
Sự truyền cơ năng từ vật này sang vật khác:
- Đạp xe làm bánh xe quay (Cơ năng của người đã truyền cơ năng cho bánh xe)
- Dùng nguồn nhiệt đun nước làm nước nóng lên (Nhiệt năng của nguồn nhiệt đã truyền sang nước)
Sự chuyển hóa giữa cơ năng- nhiệt năng:
- Trục bánh xe chuyển động làm nước nóng lên (cơ năng chuyển hóa thành nhiệt năng)
- dũa bề mặt kim loại (cơ năng của tay chuyển hóa thành nhiệt năng của dũa và miếng kim loại)
- Cưa kim loại( cơ năng của tay chuyển hóa thành nhiệt năng của lưỡi cưa và miếng kim loại) 
- Máy hơi nước (nhiệt năng của nguồn nhiệt đã chuyển hóa thành cơ năng của pít-tông)