Giáo án học kì 1 môn Sinh học Lớp 8 - Năm học 2021-2022

Ngày soạn 14 tháng 11 năm 2021
Ngày giảng:
Tiết số
8A
8B
8C
8D
Ngày giảng
Sĩ số
Ngày giảng
Sĩ số
Ngày giảng
Sĩ số
Ngày giảng
Sĩ số
1
2
3
4
Tiết 22 -> 24 CHỦ ĐỀ 3: HÔ HẤP
 (Từ bài 20 đến bài 23/SGK)
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức: 
- Tr×nh bµy ®ưîc kh¸i niÖm h« hÊp vµ ý nghĩa cña h« hÊp ®èi víi c¬ thÓ sèng
- X¸c ®Þnh ®ưîc trªn h×nh vÏ c¸c bé phËn cña c¬ quan h« hÊp vµ nªu ®îc chøc n¨ng cña nã.
- trình bày động tác thở với sự tham gia của các cơ thở 
- Nêu rõ khái niệm về dung tích sống
- Ph©n biÖt thë ®ưîc s©u víi thë b×nh thêng vµ nªu râ ý nghÜa cña thë s©u
- Tr×nh bµy c¬ ®ưîc chÕ cña sù trao ®æi khÝ ë phæi vµ ë tÕ bµo
- Tr×nh bµy ®ưîc t¸c h¹i cña c¸c t¸c nh©n g©y « nhiÔm kh«ng khÝ ®èi víi hoạt ®éng h« hÊp.
- KÓ c¸c bÖnh chÝnh vÒ c¬ quan h« hÊp (viªm phÕ qu¶n, lao phæi). BiÕt ®ưîc t¸c h¹i cña khãi thuèc l¸.
- Gi¶i thÝch ®ưîc c¬ së khoa häc cña viÖc luyÖn tËp thÓ dôc thÓ thao kết hợp hít thở sâu
- §Ò ra c¸c biÖn ph¸p luyÖn tËp ®Ó cã mét hÖ h« hÊp khoÎ m¹nh vµ tÝch cùc hµnh ®éng ng¨n ngõa c¸c t¸c nh©n g©y « nhiÔm kh«ng khÝ
2. Kĩ năng:
- RÌn kÜ n¨ng quan s¸t tranh h×nh, s¬ ®å ph¸t hiÖn kiÕn thøc
- RÌn kÜ n¨ng vËn dông kiÕn thøc gi¶i thÝch hiÖn tưîng thùc tÕ
- Sơ cứu ngạt thở - làm hô hấp nhân tạo
- Tập thở sâu.
3. Thái độ:
- Có niềm tin khoa học về bản chất vật chất và khả năng nhận thức của con người
- Có chách nhiệm thực hiện các biện pháp bảo vệ sức khỏe cho bản thân, cộng đồng, bảo vệ môi trường
- Giáo dục ý thức thực hiện không hút thuốc lá, ý thức tuyên truyên vận động moi người xung quanh không hút thuốc.
4. Định hướng phát triển năng lực
4.1.Các năng lực chung:
- Năng lực quan sát, nhận biết, xác định tên các cơ quan trong hệ hô hấp của người.
- Thu nhận và sử lý thông tin: Tìm kiếm thu nhận thông tin về chưc năng của các cơ quan trong hệ hô hấp.
- Thu nhân thông tin qua kênh hình giải thích cơ chế thông khí ở phổi, trao đổi khí ở phổi, trao đổi khí ở tế bào.
- Năng lực vận dụng kiến thức vào thực tiễn: giải thích được những hiện tượng thực tế của bản thân như không thể nhịn thở lâu bằng nhịn ăn, nhịp thở lúc bình thường nhẹ và chậm, còn sau khi lao động nặng hoặc chạy TD thở mạnh và gấp. Tại sao không nên chống rét bằng phương pháp sưởi than tổ ong trong phòng kín. Tại sao không nên hút thuốc lá
- Năng lực ngôn ngữ: Diễn đạt bằng viết, lời nói, bày tỏ chính kiến trước nhóm, trước cả lớp rõ ràng, chặt chẽ chính xác, thuyết phục được người nghe.
- Năng lực hợp tác trong hoạt động nhóm. Tổng hợp kết quả của các cá nhân thành kết quả chung của cả nhóm.
4.2 Năng lực chuyên biệt
- Mô tả vị trí, cấu tạo các cơ quan trong hệ hô hấp
- Làm thí nghiệm hít vào – thở ra để nhận biết sự thay đổi thể tích lồng ngực là biểu hiện của nhịp hô hấp. làm thí nghiệm đo tỉ lệ % các khí trong không khí hít vào và thở ra
- Thực hiện các thao tác thực hành hô hấp nhân tạo cứu người bị đuối nước
- Luyện tập TDTT đúng cách tăng hiệu quả hô hấp. 
II. Hình thức, phương pháp kĩ thuật dạy học cho chủ đề
Hình thức tổ chức dạy học trên lớp, ở nhà
Phương pháp dạy học nhóm
Kĩ thuật dạy học: Thảo luận viết, động não
III. Chuẩn bị của thầy và trò:
Giáo viên chuẩn bị:
- Giáo án, phiếu học tập cho các nhóm, tranh hình phóng to
Học sinh chuẩn bị:
- Tìm hiểu trước về Hô hấp
- Tài liệu: SGK
IV. Tiến trình dạy học
1. Tổ chức lớp: 
2. Kiểm tra: Kết hợp trong giờ học (thông qua hệ thống câu hỏi – bài tập)
3. Các hoạt động dạy học: 
3.1. Hoạt động khởi động:
 GV: Chọn ngẫu nhiên 10 học sinh (chia làm 2 đội, mỗi đội 5 học sinh)tham gia 2 vòng thi 
Vòng thi thứ nhất: Lần lượt mỗi học sinh ở mỗi đội viết lên bảng tên một cơ quan của hệ hô hấp của thỏ (đã học sinh học 7) đội nào viết đúng và song nhanh hơn thì đội đó dành chiến thắng.
Vòng thi thứ 2: Lần lượt mỗi học sinh ở mỗi đội viết lên bảng tên một bệnh liên quan đến hô hấp ở người.Đội nào viết đúng và song nhanh hơn thì đội đó dành chiến thắng.
Gv đặt vấn đề: Hệ hô hấp ở người gồm những cơ quan nào? Chức năng của các cơ quan đó và hoạt động hô hấp diễn ra theo cơ chế nào? Tác nhân gây nên bệnh hô hấp là những gì? Biện pháp bảo vệ, rèn luyện để có hệ hô hấp khỏe mạnh là gì?...
Tiết 22, 23,24: “ Chủ đề hô hấp”
3. 2 Hoạt động hình thành kiến thức
Tiết 1 (22): HÔ HẤP VÀ CÁC CƠ QUAN HÔ HẤP
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Chuyển giao nhiệm vụ học tập
GV treo sơ đồ o xi hóa dinh dưỡng trong tế bào. và y/c các nhóm học sinh:
Hãy nghiên cứu thông tin kết hợp quan sát sơ đồ,thảo luận trả lời câu hỏi sau: Thời gian cá nhân trả lời 3 phút- nhóm thống nhất 2 phút.
GV phát phiếu cho các nhóm
? Hô hấp có liên quan như thế nào đến các hoạt động sống của tế bào và cơ thể?
? Nªu kh¸i niÖm h« hÊp
GV: Thu phiếu của các nhóm và đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh về ý thức hoạt động cá nhân, ý thức hợp tác nhóm, kĩ năng tổng hợp báo cáo, về kiến thứcKết luận
Giáo viên treo hình 20.1. Sơ đồ các giai đoạn chủ yếu trong quá trình hô hấp
y/c học sinh quan sát.
? Hô hấp gồm mấy giai đoạn chủ yếu? đó là những giai đoạn nào? 
- Sự thở có ý nghĩa gì với hô hấp?
Trả lời 4câu hỏi:
1. Kể tên các cơ quan của hệ hô hấp ở người? Những cơ quan nào gọi là đường đẫn khí?
2. Những đặc điểm nào của các cơ quan trong đường dẫn khí có tác dụng làm ẩm, làm ấm không khí, bảo vệ?
3. Đặc điểm nào của phổi làm tăng diện tích bề mặt trao đổi khí?
 4.Nêu chức năng của đường dẫn khí và 2 lá phổi?
1. Khái niệm về hô hấp.
Thực hiện nhiệm vụ học tập:
Cá nhân viết ra câu trả lời 
Thư kí nhóm tổng hợp ý kiến
Cả nhóm thống nhất câu trả lời chuẩn bị báo cáo 
Báo cáo kết quả và thảo luận
- Đại diện 1 nhóm báo cáo kết quả, các nhóm khác nhận xét.
Kết luận
- H« hÊp lµ qu¸ tr×nh không ngừng cung cÊp oxi cho c¸c tÕ bµo cña c¬ thÓ vµ lo¹i khÝ cacbonic do c¸c tÕ bµo th¶i ra khái c¬ thÓ.
+ Hô hấp gồm 3 giai đoạn: Sự thở, TĐK ở phổi, TĐK ở TB
+ Sự thở giúp thông khí ở phổi tạo điều kiện cho trao đổi khí ở tế bào xảy ra liên tục
2. Các cơ quan trong hệ hô hấp của người và chức năng của chúng:
Kết luận
*HÖ h« hÊp gåm 2 bé phËn: 
Đ­êng dÉn khÝ (khoang mòi, häng, thanh qu¶n, khÝ qu¶n, phÕ qu¶n) vµ 2 l¸ phæi.
+ §­êng dÉn khÝ cã chøc n¨ng dÉn khÝ ra vµo phæi, ng¨n bôi, lµm Èm kh«ng khÝ vµo phæi vµ b¶o vÖ phæi khái t¸c nh©n cã h¹i.
 + 2 l¸ Phæi: Thùc hiÖn chøc n¨ng trao ®æi khÝ gi÷a m«i tr­êng ngoµi vµ m¸u trong mao m¹ch phæi.
Tiết 2(23): HOẠT ĐỘNG HÔ HẤP
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
GV: 
? Hô hấp gồm mấy giai đoạn? (3 giai đoạn)
? Các giai đoạn có mối liên hệ với nhau như thế nào? ( có mối liên hệ về chức năng)
à sự thông khí và TĐK ở phổi diễn ra như thế nào?
GV: yc hs quan s¸t H21.1 vµ ®äc tt môc I sgk
(?) Sù th«ng khÝ ë phæi ®­îc thùc hiÖn nh­ thÕ nµo? Nhê ho¹t ®éng cña nh÷ng yÕu tè nµo gióp th«ng khÝ ë phæi?
(?) NhËn xÐt thÓ tÝch lång ngùc khi hÝt vµo vµ khi thë ra?
(?) C¸c c¬ x­¬ng ë lång ngùc ®· phèi hîp nh­ thÕ nµo khi ta hÝt vµo vµ thë ra?
GV: yc hs quan s¸t H21.2
- L­îng khÝ thë ra b×nh th­êng qua ®­êng h« hÊp gäi lµ khÝ l­u th«ng.
- L­îng khÝ hÝt vµo g¾ng søc gäi lµ khÝ bæ sung.
- KhÝ thë ra g¾ng søc gäi lµ khÝ dù tr÷, khÝ cßn l¹i trong phæi goi lµ khÝ cÆn.
(?) Dung tÝch sèng lµ g×?
(?) Dung tÝch phæi lµ g×?
(?) Dung tÝch phæi phô thuéc nh÷ng yÕu tè nµo?
(?) V× sao ta nªn tËp hÝt thë s©u?
- Yªu cÇu HS nghiªn cøu b¶ng 2 ( ph©n tÝch thµnh phÇn khÝ hÝt vµo vµ khÝ thë ra) 
(?) NhËn xÐt thµnh phÇn khÝ oxi vµ khÝ cacbonic hÝt vµo vµ thë ra?
(?) Do ®©u cã sù chªnh lÖch nång ®é c¸c chÊt khÝ hÝt vµo víi khÝ thë ra?
(?) T§K ®­îc thùc hiÖn lµ nhê c¬ chÕ nµo? 
- Quan s¸t H 21.4 m« t¶ sù khuÕch t¸n O2 vµ CO2 phÕ nang víi mao m¹ch m¸u?
(?)Thùc chÊt sù trao ®æi khÝ x¶y ra ë ®©u?
(?) T§K ë tÕ bµo kh¸c T§K ë phæi nh­ thÕ nµo?
Gv đưa ra một số bài tập, câu hỏi trong hệ thống CH-BT yêu cầu HS trả lời
1. Thông khí ở phổi:
- BiÓu hiÖn: HÝt vµo - thë ra nhê ho¹t ®éng cña x­¬ng lång ngùc vµ c¸c c¬ liªn s­ên, c¬ hoµnh
- Khi hÝt vµo thÓ tÝch lång ngùc t¨ng lªn cßn khi thë ra th× thÓ tÝch lång ngùc gi¶m xuèng
 + Khi hÝt vµo c¬ liªn s­ên ngoµi, c¬ hoµnh co. X­¬ng s­ên n©ng lªn. --> thÓ tÝch lång ngùc më réng sang 2 bªn
 + Khi thë ra c¬ liªn s­ên ngoµi d·n, X­¬ng s­ên h¹ xuèng, c¬ hoµnh d·n à thÓ tÝch lång ngùc thu l¹i(gi¶m) 
- Dung tÝch sèng lµ thÓ tÝch khÝ trao ®æi víi m«i tr­êng.
- Dung tÝch phæi = dung tÝch sèng + víi l­îng khÝ cÆn
- Dung tÝch phæi phô thuéc vµo tÇm vãc, giíi tÝnh, søc khoÎ, sù luyÖn tËp.
2. Trao ®æi khÝ ë phæi vµ tÕ bµo
Sù T§K ®­îc thùc hiÖn lµ nhê c¬ chÕ khuyÕch t¸n tõ n¬i cã nång ®é khÝ cao ®Õn n¬i cã nång ®é khÝ thÊp
a. Trao ®æi khÝ ë phæi
- O xi trong phÕ nangà khuyÕch t¸n vµo mao mach m¸u.
- Cacbonic trong m¹ch m¸u khuyÕch t¸n vµo phÕ nang
b. Trao ®æi khÝ ë tÕ bµo
- O xi trong m¸u khuyÕch t¸n vµo tÕ bµo
- Cacbonic trong tÕ bµo khuyÕch t¸n vµo m¸u.
*Cá nhân:
HS suy nghĩ và trả lời câu hỏi
Tiết 3 (24): THỰC HÀNH HÔ HẤP NHÂN TẠO
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
- GV ®Æt c©u hái:
- Nªu c¸c t×nh huèng cÇn ®­îc h« hÊp nh©n t¹o?
- CÇn lo¹i bá c¸c nguyªn nh©n lµm gi¸n ®o¹n h« hÊp nh­ thÕ nµo?
- HS nghiªn cøu th«ng tin, liªn hÖ thùc tÕ vµ nªu ®­îc.
- Rót ra kÕt luËn.
- Ph­¬ng ph¸p hµ h¬i thæi ng¹t ®­îc tiÕn hµnh nh­ thÕ nµo?
? GV treo tranh vÏ minh ho¹ c¸c thao t¸c h« hÊp (hoÆc cho HS xem h×nh sgk).
- HS tù nghiªn cøu th«ng tin SGK.
- 1 HS tr×nh bµy.
- C¸c nhãm tiÕn hµnh lµm d­íi dù ®iÒu khiÓn cña nhãm tr­ëng.
- Ph­¬ng ph¸p Ên lång ngùc ®­îc tiÕn hµnh nh­ thÕ nµo?
? GV treo tranh minh ho¹ hoÆc cho HS xem h×nh sgk ®Ó tr¶ lêi c©u hái:
- Yªu cÇu c¸c nhãm tiÕn hµnh.
- GV cho ®¹i diÖn c¸c nhãm lªn thao t¸c tr­íc líp.
- HS tù nghiªn cøu SGK, xem tranh
- 1 HS tr×nh bµy thao t¸c.
- C¸c nhãm tiÕn hµnh thùc hµnh d­íi sù ®iÒu khiÓn cña nhãm tr­ëng.
- C¸c nhãm cö ®¹i diÖn lªn tr×nh bµy thao t¸c.
- C¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt.
IV Thực hành hô hấp nhân tạo
1. T×m hiÓu c¸c tr­êng hîp cÇn ®­îc h« hÊp nh©n t¹o
- Khi bÞ chÕt ®uèi: cÇn lo¹i bá n­íc khái phæi b»ng c¸ch võa câng n¹n nh©n ë t­ thÕ dèc ng­îc võa ch¹y.
- Khi bÞ ®iÖn giËt: t×m vÞ trÝ cÇu dao hay c«ng t¾c ®iÖn ®Ó ng¾t dßng ®iÖn.
- Khi bÞ thiÕu khÝ ®Ó thë hay m«i tr­êng nhiÒu khÝ ®éc, ph¶i khiªng n¹n nh©n ra khái khu vùc ®ã.
2. TiÕn hµnh h« hÊp nh©n t¹o
a. Ph­¬ng ph¸p hµ h¬i thæi ng¹t:
- C¸c b­íc tiÕn hµnh SGK
Chó ý:
+ NÕu miÖng n¹n nh©n bÞ cøng, k hã më cã thÓ dïng tay bÞt miÖng vµ thë vµo mòi.
+ NÕu tim n¹n nh©n ®ång thêi ngõng ®Ëp cã thÓ võa thæi ng¹t, võa xoa bãp tim (H 23.2).
	b. Ph­¬ng ph¸p Ên lång ngùc:
- §Æt n¹n nh©n n»m ngöa.
- §Æt n¹n nh©n n»m sÊp (tiÕn hµnh nh­ SGK).
	L­u ý:
+ §Æt n¹n nh©n n»m sÊp ®Çu nghiªng vÒ 1 bªn.
+ §Æt n¹n nh©n n»m ngöa ra gióp ®­êng dÉn khÝ ®­îc më réng.
3.3 Hoạt động luyện tập:
- Chia lớp thành 6 nhóm, mỗi nhóm 6 học sinh
- GV giao nhiệm vụ cho từng nhóm trả lời các câu hỏi sau:
Nhóm
stt
Câu hỏi
1,2
1
Hệ hô hấp gồm:
A. Đường dẫn khí; B. Khoang mũi; 
C. Hai lá phổi; D. Cả A,B và C
1,2
2
Chọn từ, cụm từ cho sẵn (Sự thở, oxi, cácbonic,Trao đổi khí ở tế bào) điền vào chỗ trống cho phù hợp.
Hô hấp là quá trình không ngừng cung cấp ... ( 1)... cho các tế bào của cơ thể và thải.. .( 2) do tế bào thải ra khỏi cơ thể. Quá trình hô hấp gồm 3 giai đoạn: Sự thở, trao đổi khí ở phổi và .... ..(4) 
3
 Sự thông khí ở phổi là :
A) Lồng ngực nâng lên hạ xuống; B ) Cử động hô hấp hít vào và thở ra 
C) Thay đổi thể tích lồng ngực; D) Cả a, b, c đúng.
4
 Thực chất sự trao đổi khí ở phổi và tế bào là :
 A) Sự tiêu dùng khí oxy ở tế bào cơ thể; 
 B ) Sự thay đổi nồng độ các chất khí .
 C) Chênh lệch nồng độ các chất khí dẫn đến khuếch tán; 
 D) Cả a , b , c đúng .
3,4
5
Trường hợp nào sau đây xảy ra sự trao đổi khí ở tế bào :
A) Nồng độ khí oxy trong máu cao hơn tế bào; 
 B) Nồng độ khí cacbonic trong tế bào cao hơn máu .
C) Khuếch tán khí oxy từ máu vào tế bào , khí cacbonic từ tế bào vào máu; D) Cả a, b, c đúng 
6
Theo em, trong các bệnh sau bệnh nào liên quan đến hô hấp:
 A. Bệnh viêm phổi; B. Bệnh cúm; 
 C. Bệnh đại tràng; D. Bệnh lao .
7
Trực tiếp liên quan chặt chẽ đến hô hấp là hệ nào trong các hệ sau:
A. Hệ bài tiết; B. Hệ thần kinh; 
C. Hệ tuần hoàn; D. Hệ tiêu hóa
8
Phản xạ ho có tác dụng:
A. Dẫn không khí ra và vào phổi; C. Đẩy các chất bẩn hoặc các dị vật; 
B. Làm sạch và làm ấm không khí D. Ngăn cản bụi
9
Vì sao khi thở sâu và giảm số nhịp thở trong mỗi phút sẽ làm tăng hiệu quả hô hấp?
5,6
10
Vì sao trồng nhiều cây xanh có ích lợi trong việc làm trong sạch bầu không khí quanh ta?
11
Tại sao nên thở bằng mũi mà không nên thở bằng miệng?
12
Tại sao trong đường dẫn khí của hệ hô hấp đã có những cấu trúc và cơ chế chống bụi và bảo vệ phổi mà khi lao động, vệ sinh hay đi đường vẫn cần đeo khẩu trang chống bụi?
- Các nhóm báo cáo kết quả
- GV: đánh giá kết quả luyên tập của từng nhóm
3.4 Hoạt động vận dụng:( dành cho học sinh khá, giỏi)
Nhóm
Câu hỏi
1,2
Hiện nay, dịch cúm đang bùng phát mạnh ở một số tỉnh thành trong đó có Phú Thọ. Em hãy cho biết nguyên nhân nào dẫn tới tình trạng trên?
1,2
Trong khói lò than có nhiều khí CO, Hemoglobin có ái lực cao gấp nhiều lần ái lực với Oxi, khi nhóm lò than tổ ong, em thường nhìn từ phía trên bếp xuống để kiểm tra xem bếp đã cháy hay chưa khi đó em sẽ thấy tức ngực khó thở. 
a. Vì sao có hiện tượng đó?
b. Em hãy đề xuất một số biện pháp giúp BV được hệ hô hấp khi đun than tổ ong.
3,4
Theo nghiên cứu của các nhà khoa học: Nhịp thở phụ thuộc vào tuổi, giới tính, điều kiện lao động, trình độ luyện tập. Người bình thường, nhịp thở từ 16 - 20 lần/ phút, một ngày khoảng 23 - 36 nghìn lần.. Nhịp hô hấp ở trẻ em cao hơn người lớn. Phụ nữ nhịp hô hấp thường nhanh hơn nam giới. Khi lao động nặng, nhịp thở tăng 35 - 40 lần/phút. Ở các vận động viên đẳng cấp cao, nhịp thở chỉ khoảng 12 - 15 lần/phút. 
Dựa vào thông tin trên em hãy cho biết:
Vì sao vận động viên thể thao lại có nhịp thở thấp hơn người bình thường?
Làm thế nào để nhịp thở giảm đi nhưng dung tích sống lại tăng lên?
Khi dung tích sống tăng lên thì có lợi ntn đối với sức khỏe?
5,6
Bạn Hải bị bạn bè xấu lôi kéo, rủ rê. Sau một thời gian, bạn thường xuyên hút thuốc lá. Bố mẹ bạn rất buồn, góp ý nhiều mà bạn không bỏ thuốc lá. Bố mẹ Hải dẫ tìm đến bạn bè của Hải để nhờ giúp đỡ. Nếu em là người mà bố mẹ Hải tin tưởng nhờ khuyên Hải, em sẽ làm gì để khuyên bạn bỏ được thuốc lá ?
3.5 Hoạt động tìm tòi mở rộng (dành cho học sinh khá, giỏi):
Nhờ đâu mà nhà du hành vũ trụ, người lính cứu hỏa, người thợ lặn có thể hoạt động bình thường trong môi trường thiếu ôxi?
4. HDVN:
- Ôn lại các kiến thức đã tiếp thu được qua học chủ đề
- Nghiên cứu trước bài 24 Tiêu hóa và các cơ quan tiêu hóa