Giáo án dạy thêm Ngữ văn 8: Ôn tập các tác phẩm văn nghị luận cổ

ÔN TẬP CÁC TÁC PHẨM VĂN NGHỊ LUẬN CỔ
A mục tiêu cần đạt
- Giúp học sinh nắm kiến thức về các thể văn nghị luận cổ và những nét chính về tác giả của những bài cvăn nghị luận cổ đó.
- Biết cảm nhận thấy được những đặc trưng của các tác phẩm nghị luận cổ và hiểu rõ hơn về thời đại lúc bấy giờ
B. Chuẩn bị
GV: nghiên cứu bài
HS: Ôn lai các bài văn nghị luận cổ
C. Tiến trình lên lớp
1. Ổn định
2. Kiểm tra bài cũ
? Nhắc lại các kiểu câu phân theo mục đích nói?
Tìm ví dụ minh hoạ
3 Bài mới
Hoạt động của thầy và trò
Ghi bảng
Xem lại các bài 22,23,24,25 sgk 
? cho biết thế nào là chiếu?
 Hịch là thể văn như thể nào?
? Nêu khái niệm thể cáo?
? Tấu có đặc điểm gì?
? So sánh các thể “Chiếu” ,“Cáo” “Hịch” và “Tấu” có gì giống nhau và khác nhau?
§Ò bµi: Qua bµi ChiÕu dêi ®«
em h·y lµm s¸ng tá vai trß cña LCU trong viÖc dêi ®«?
§Ò bµi: Chøng minh HÞch t­íng sÜ cña TQT cã sù kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a lÝ vµ t×nh.
I Lí thuyết
Khái niệm
a. Chiếu
Là thể văn do vua dung để ban bố mệnh lệnh cho quần thần hoặc toàn dân. Thể văn này có ở Trung Quốc từ thời cổ đại và đã lan truyền sang VN từ lâu đời. Chiếu có thể viết bằng văn xuôi, văn biề ngẫu hoặc văn vần, được công bố và đón nhận một cách trang trọng.
b. Hịch
Là thể văn nghị luận thời xưa, được các vua chúa, tướng lĩnh hoặc các thủ lĩnh một phong trào dung để tập hợp lực lượng, lên án kẻ thù, kêu gọi hành động
c. Cáo
là thể văn nghị luận cổ, thường được vua chúa hoặc thủ lĩnh dung để trình bày một chủ trương hay công bố kết quả một sự nghiệp để mọi người cùng biết. Cáo phần nhiều được viết bằng văn biền ngẫu.
d. Tấu
là một loại văn thư của bề tôi, thần dân gửi lên vua chúa để trình bày sự việc, ý kiến, đề nghị. Tấu có thể được viết bằng văn xuôi hay văn vần, văn biền ngẫu
2 So sánh sự giống và khác nhau giữa các thể nghị luận cổ
- Giống: Cùng là loại văn ban bố công khai, cùng thể văn nghị luận, kết cấu chặt chẽ, lập luận săc bén, viết bằng văn xuôi , văn biền ngẫu .
- Khác: ở mục đích, chức năng
+ Chiếu: Ban bố mệnh lệnh 
+ Hịch : Cổ vũ, thuyến phục, kêu goi, để khích lệ tư tưởng tình cảm
+ Cáo: Trình bày chủ trương, công bố kết quả sự nghiệp.
+ Tấu: trình bày sự việc, ý kiến, đề nghị của bề tôi
II Luyện tập
Câu 1: ChiÕu dêi ®«
a. Më bµi
- LCU ( 974- 1028) tøc LÝ Th¸i Tæ, quª ë §×nh B¶ng – Tõ S¬n – B¾c Ninh. ¤ng lµ ng­êi th«ng minh, nh©n ¸i, cã chÝ lín cã c«ng s¸ng lËp ra v­¬ng triÒu LÝ. N¨m 1010 LCU viÕt ChiÕu Dêi §« ®Ó thuyÕt phôc nh©n d©n tu©n theo mÖnh lªnh cña nhµ vua dêi ®« tõ Hoa L­ vÒ Thµnh §¹i La
b. Th©n bµi
- §Ó thuyÕt phôc dêi ®« LCU ®· nªu viÖc dêi ®« cña c¸c triÒu ®¹i x­a ë TQ: Nhµ Th­¬ng : 5 lÇn dêi ®«, Nhµ Chu : 3 lÇn dêi ®«.Theo LCU viÖc dêi ®« vÒ trung t©m cña c¸c triÒu ®¹i TQ phï hîp víi qui luËt kh¸ch quan trªn v©ng lÖnh trêi, d­íi theo ý d©n, nh»m môc ®Ých m­u toan nghiÖp lín, x©y dùng v­¬ng triÒu phån thÞnh, tÝnh kÕ l©u dµi cho thÕ hÖ sau cho nªn kÕt qu¶ vËn n­íc l©u dµi, phong tôc phån thÞnh quèc gia giµu m¹nh, ®Êt n­íc bÒn v÷ng, ph¸t triÓn thÞnh v­îng. ViÖc dêi ®« cña c¸c triÒu ®¹i nµy chøng tá dêi ®« lµ viÖc lµm th­êng xuyªn cña c¸c triÒu ®¹i.Trong lÞch sö còng tõng cã chuyÖn dêi ®« vµ ®· tõng ®em l¹i nh÷ng ®iÒu tèt ®Ñp. VËy viÖc dêi ®« cña LTT kh«ng cã g× lµ kh¸c th­êng.
 - Lí Thái Tổ phª ph¸n viÖc kh«ng dêi ®« cña 2 triÒu §inh vµ Lª cø ®ãng yªn ®« thµnh ë vïng nói Hoa L­, kh«ng theo mÖnh trêi, kh«ng häc ng­êi x­a nªn triÒu ®¹i ng¾n ngñi, nh©n d©n khæ cùc, v¹n vËt kh«ng thÝch nghi, kh«ng thÓ ph¸t triÓn thÞnh v­îng trong vïng ®Êt chËt chéi. Soi sö s¸ch vµo t×nh h×nh thùc tÕ th× thùc ra 2 triÒu ®ã thÕ vµ lùc ch­a ®ñ m¹nh ®Ó ra n¬i ®ång b»ng, ®Êt ph¼ng, n¬i trung t©m cña ®Êt n­íc ph¶i dùa vµo thÕ nói rõng hiÓm trë. Thêi LÝ, trong ®µ ph¸t triÓn ®i lªn cña ®Êt n­íc, viÖc ®ãng ®« ë Hoa L­ kh«ng cßn phï hîp n÷a
- Bªn c¹nh lÝ lµ t×nh ''TrÉm rÊt ®au xãt vÒ viÖc ®ã'', lêi v¨n t¸c ®éng c¶ tíi t×nh c¶m ng­êi ®äc, t¸c gi¶ béc lé kh¸t väng x©y dùng ®Êt n­íc l©u bÒn, hïng c­êng.
- Theo LCU thµnh §¹i La cã nhiÒu lîi thÕ ®Ó chän lµm kinh ®« cña ®Êt n­íc:
 + VÒ vÞ thÕ ®Þa lÝ : ë n¬i trung t©m ®Êt trêi, më ra bèn h­íng, l¹i cã nói cã s«ng, ®Êt réng mµ b»ng ph¼ng, cao mµ tho¸ng tr¸nh ®­îc n¹n lôt léi , chËt chéi
 + VÒ vÞ thÕ chÝnh trÞ: lµ ®Çu mèi giao l­u,''chèn tô héi cña 4 ph­¬ng'' lµ m¶nh ®Êt h­ng thÞnh''mu«n vËt còng rÊt mùc phong phó tèt t­¬i''..
* Nh­ vËy vÒ tÊt c¶ c¸c mÆt thµnh §¹i La cã ®ñ mäi ®iÒu kiÖn tèt nhÊt ®Ó trë thµnh kinh ®« cña ®Êt n­íc n­íc ta ®ang trªn ®µ lín m¹nh, thÓ hiÖn ý chÝ tù c­êng d©n téc. Lý C«ng UÈn dêi ®« lµ v× lîi Ých cña tr¨m d©n ®iÒu ®ã cho ta thÊy «ng lµ mét vÞ vua s¸ng suèt cã tÇm nh×n xa tr«ng réng.
- Hai c©u cuèi t¸c gi¶ kh«ng ra mÖnh lÖnh mµ l¹i ra c©u hái mang tÝnh chÊt trao ®æi,®èi tho¹i, t©m t×nh ®ång c¶m gi÷a vua vµ d©n, thuyÕt phôc b»ng lÝ vµ t×nh mµ vÉn thÓ hiÖn quyÕt ®Þnh ®ã lµ nguyÖn väng cña vua vµ d©n.
* Liªn hÖ ®Õn Th¨ng Long - Hµ Néi ®Ó thÊy sù ®óng ®¾n cña viÖc dêi ®« ®· ®­îc chøng minh nh­ thÕ nµo trong lich sö n­íc ta. Th¨ng Long - Hµ Néi lu«n v÷ng vµng trong mäi thö th¸ch lÞch sö lu«n lµ tr¸i tim cña Tæ Quèc.
c. KÕt bµi
- ChiÕu dêi ®« ph¶n ¸nh kh¸t väng cña nh©n d©n vÒ mét ®Êt n­íc ®éc lËp, thèng nhÊt, ®ång thêi ph¶n ¸nh ý chÝ tù c­êng cña d©n téc §¹i ViÖt ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn. Dêi ®« tõ Hoa L­ ra vïng ®ång b¨ng chøng tá triÒu ®×nh ®ñ søc chÊm døt n¹n PK c¸t cø, thÕ vµ lùc s¸nh ngang ph­¬ng B¾c, thùc hiÖn nguyÖn väng cña nh©n d©n thu giang s¬n vÒ mét mèi, x©y dùng ®Êt n­íc ®éc lËp tù c­êng. Bµi chiÕu cã søc thuyÕt phôc m¹nh mÏ v× nãi ®óng ®­îc ý nguyÖn cña nh©n d©n, cã sù kÕt hîp hµi hoµ gi÷a lÝ vµ t×nh.
Câu 2: Hich tướng sĩ
a. Më bµi: TrÇn Quèc TuÊn (1231-1300) lµ ng­êi cã phÈm chÊt cao ®Ñp, cã tµi n¨ng v¨n vâ song toµn, cã c«ng lao lín trong c¸c cuéc kh¸ng chiÕn chèng M«ng Nguyªn lÇn 2 vµ 3. HÞch t­íng sÜ ®­îc «ng viÕt kho¶ng tr­íc cuéc kh¸ng chiÕn chèng qu©n Nguyªn lÇn 2 (1285) ®Ó khÝch lÖ t­íng sÜ häc tËp cuèn ''Binh th­ yÕu l­îc''. §Ó thuyÕt phôc t­íng sÜ HÞch t­íng sÜ cã sù kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a lÝ vµ t×nh
b. Th©n bµi
- TQT ®· nªu nh÷ng tÊm g­¬ng trung thÇn trong sö s¸ch TQ. Hä lµ t­íng Do Vu, VCK; gia thÇn nhá: Dù Nh­îng, K§; quan nhá: Th©n kho¸i. T¸c gi¶ nªu tªn nh÷ng trung thÇn nghÜa sÜ cña TQ hä ®· x¶ th©n v× chóa bÊt chÊp tÝnh m¹ng ®Ó khÝch lÖ ý chÝ x¶ th©n v× n­íc.
- Sau khi nªu g­¬ng trung thÇn nghÜa sÜ t¸c gi¶ chØ ra hiÖn t×nh ®Êt n­íc d­íi téi ¸c cña kÎ thï.Trong thêi buæi lo¹n l¹c sø giÆc ®i l¹i nghªnh ngang ngoµi ®­êng, uèn l­ìi có diÒu mµ sØ m¾ng triÒu ®×nh, ®em th©n dª chã mµ b¾t n¹t tÓ phô, th¸c mÖnh HTL mµ ®ßi ngäc lôa, gi¶ hiÖu V©n Nam v­¬ng mµ thu b¹c vµng ... ThËt kh¸c nµo ®em thÞt mµ nu«i hæ ®ãi... chóng ngang ng­îc: ®i l¹i nghªnh ngang, b¾t n¹t tÓ phô. Chóng tham lam tµn b¹o v¬ vÐt, ®ßi hái, h¹ch s¸ch hung h·n nh­ hæ ®ãi. B»ng giäng v¨n mØa mai ch©m biÕm, lét t¶ b»ng nh÷ng hµnh ®éng thùc tÕ vµ h×nh ¶nh so s¸nh Èn dô: ''l­ìi có diÒu'', ''th©n dª chã'' ®Ó chØ sø nhµ Nguyªn nçi c¨m giËn vµ khinh bØ cña TrÇn Quèc TuÊn. §Æt nh÷ng h×nh t­îng ®ã trong thÕ t­¬ng quan: ''l­ìi có diÒu'' ''sØ m¾ng triÒu ®×nh''; ''th©n dª chã'' ''b¾t n¹t tÓ phô'' kÝch ®éng mäi ng­êi thÊy nçi nhôc lín khi chñ quyÒn ®Êt n­íc bÞ x©m ph¹m.
- Lßng c¨m thï giÆc cña TrÇn Quèc TuÊn ®­îc biÓu hiÖn cô thÓ qua th¸i ®é “ta th­êng tíi b÷a quªn ¨n, nöa ®ªm vç gèi, ruét ®au nh­ c¾t, n­íc m¾t ®Çm ®×a chØ c¨m tøc ch­a x¶ thÞt, lét da, nuèt gan, uèng m¸u qu©n thï, dÉu cho tr¨m th©n nµy ... vui lßng. Th¸i ®é uÊt øc, c¨m tøc ®Õn tét cïng, ®Õn bÇm gan tÝm ruét khi ch­a tr¶ ®­îc thï cho d©n téc, s½n sµng hi sinh ®Ó röa mèi nhôc cho ®Êt n­íc, v× nghÜa lín mµ coi th­êng x­¬ng tan, thÞt n¸t. Lßng c¨m thï ®­îc thÓ hiÖn b»ng nh÷ng tr¹ng th¸i t©m lÝ cao nhÊt tét cïng cña sù lo l¾ng tét cïng cña sù ®au xãt. Mçi ch÷ mçi lêi nh­ ch¶y trùc tiÕp tõ tr¸i tim qua ngän bót trªn trang giÊy ®· kh¾c ho¹ sinh ®éng h×nh t­îng ng­êi anh hïng yªu n­íc. Khi tù bµy tá nçi lßng m×nh chÝnh TrÇn Quèc TuÊn ®· lµ mét tÊm g­¬ng yªu n­íc bÊt khuÊt cã t¸c dông ®éng viªn to lín ®èi víi t­íng sÜ.
- TrÇn Quèc TuÊn nªu mèi ©n t×nh gi÷a m×nh vµ t­íng sÜ ®Ó khÝch lÖ ý thøc tr¸ch nhiÖm vµ nghÜa vô cña mçi ng­êi ®èi víi ®¹o vua t«i, t×nh cèt nhôc còng nh­ ®èi víi d©n téc. C¸ch c­ sö cña TQT h»ng ngµy víi t­íng sÜ ©n cÇn, quan t©m ®Õn cuéc sèng cña hä “Kh«ng cã ¸o..cho ¸o,c¬m; quan nhá th× th¨ng chøc; l­¬ng Ýt th× cÊp bæng; ®i bé cïng nhau vui c­êi”. Quan hÖ gi÷a TrÇn Quèc TuÊn vµ c¸c t­íng sÜ lµ quan hÖ tèt ®Ñp, ©n t×nh trän vÑn. §ã lµ mèi quan hÖ trªn d­íi nh­ng kh«ng theo ®¹o thÇn chñ mµ lµ quan hÖ b×nh ®¼ng cña nh÷ng ng­êi cïng c¶nh ngé.
- TiÕp theo «ng phª ph¸n th¸i ®é sèng, hµnh ®éng sai lÇm cña t­íng sÜ ®Ó t­íng sÜ nhËn râ: nh×n chñ nhôc mµ kh«ng biÕt lo, thÊy n­íc nhôc mµ kh«ng biÕt thÑn, thÝch chäi gµ, ®¸nh b¹c, thÝch r­îu ngon... Hä ®· ®¸nh mÊt danh dù cña ng­êi lµm t­íng thê ¬, bµng quan tr­íc vËn mÖnh ®Êt n­íc, lao vµo c¸c thó vui hÌn h¹, toan tÝnh tÇm th­êng. Lèi sèng h­ëng l¹c, th¸i ®é bµng quan v« tr¸ch nhiÖm tr­íc vËn mÖnh cña TQ sÏ dÉn ®Õn hËu qu¶ tai h¹i kh«n l­êng: th¸i Êp bæng l«c kh«ng cßn, gia quyÕn vî con khèn cïng, tan n¸t; x· t¾c, tæ t«ng bÞ giµy xÐo, thanh danh bÞ « nhôc... Mét c¶nh ®au ®ín u ¸m do chÝnh hä g©y ra. Cã khi t¸c gi¶ dïng c¸ch nãi th¼ng, gÇn nh­ sØ m»ng; cã khi mØa mai, chÕ giÔu nghiªm kh¾c r¨n ®e lóc l¹i ch©n thµnh bµy tá thiÖt h¬n ''cùa gµ ...'' nghÖ thuËt ®èi lËp ®Ó hä thÊy ®­îc sù v« lÝ trong c¸ch sèng cña m×nh, giäng khÝch t­íng ®Ó hä mau chãng muèn chøng minh tµi n¨ng, phÈm chÊt cña m×nh. TrÇn Quèc TuÊn võa ch©n t×nh chØ ra nh÷ng c¸i sai t­ëng nh­ nhá nhÆt nh­ng cã tÝnh gi¸o dôc rÊt cao: võa phª ph¸n nghiªm kh¾c hµnh ®éng h­ëng l¹c, th¸i ®é bµng quan tr­íc vËn mÖnhcña ®Êt n­íc. §ã kh«ng chØ lµ thê ¬ n«ng c¹n mµ cßn lµ vong ©n béi nghÜa v« tr¸ch nhiÖm víi vËn mÖnh quèc gia. Sù ham ch¬i h­ëng l¹c kh«ng chØ lµ mét vÊn ®Ò nh©n c¸ch mµ cßn lµ sù t¸ng tËn l­¬ng t©m khi vËn mÖnh ®Êt n­íc ®ang ngh×n c©n treo sîi tãc.võa chØ ra nh÷ng viÖc ®óng nªn lµm, ®ã lµ nªu cao tinh thÇn c¶nh gi¸c ch¨m lo luyÖn tËp vâ nghÖ. Lêi phª ph¸n nh­ mét lêi thøc tØnhcho c¸c t­íng sÜ ham ch¬i bêi h­ëng l¹c ®Ó thay ®æi c¸ch sèng ®ã.
- Cïng víi viÖc phª ph¸n th¸i ®é, hµnh ®éng sai cña hä, «ng cßn chØ cho hä thÊy nh÷ng viÖc ®óng lªn lµm lµ tinh thÇn c¶nh gi¸c, ch¨m lo luyÖn tËp vâ nghiÖp “Nªn nhí c©u ''®Æt .. r¨n sî''- biÕt lo xa. HuÊn luyÖn qu©n sÜ, tËp d­ît cung tªn t¨ng c­êng vâ nghÖ.
Cã thÓ bªu ®Çu, lµm r÷a thÞt ... chèng ®­îc ngo¹i x©m. Ch¼ng nh÷ng th¸i Êp cña ta m·i m·i v÷ng bÒn ... mµ tªn hä c¸c ng­¬i còng sö s¸ch l­u th¬m” Nh÷ng lêi khuyªn ®ã lµm cho t­íng sÜ thøc tØnh, ®Ó th¾ng kÎ thï, gi÷ v÷ng n­íc nhµ.
- PhÇn cuèi cña bµi hÞch, «ng l¹i mét lÇn n÷a v¹ch râ ranh giíi gi÷a 2 con ®­êng: chÝnh vµ tµ, sèng vµ chÕt ®Ó thuyÕt phôc t­íng sÜ. §ã lµ th¸i ®é rÊt døt kho¸t hoÆc lµ ®Þch hoÆc lµ ta.  ... lßng c©u ch÷ mµ kh«ng hiÓu néi dung, chØ cã danh mµ kh«ng thùc chÊt. Lèi häc cÇu danh lîi: häc ®Ó cã danh tiÕng, ®­îc träng väng, ®­îc nhµn nh·, ®­îc nhiÒu bæng léc. §ã lµ lèi häc lÖch l¹c sai tr¸i vµ ®em ®Õn hËu qu¶ tai h¹i: chóa tÇm th­êng, thÇn nÞnh hãt, kh«ng cã thùc chÊt nªn kh«ng cã ng­êi tµi ®øc dÉn ®Õn th¶m ho¹ n­íc mÊt nhµ tan thËt th¶m khèc. Qua ®ã ta thÊy t¸c gi¶ xem th­êng lèi häc chuéng h×nh thøc, lÊy môc ®Ých danh väng c¸ nh©n lµ chÝnh, coi träng lèi häc lÊy môc ®Ých thµnh ng­êi tèt ®Ñp cho ®Êt n­íc v÷ng bÒn. §ã lµ th¸i ®é ®óng ®¾n vµ tÝch cùc, cÇn ph¸t huy. Tuy nhiªn t¸c gi¶ míi ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò ®¹o ®øc - ®¹o lµm ng­êi, ch­a ®Ò cËp ®Õn viÖc häc tri thøc khoa häc.
- Sau khi phª ph¸n nh÷ng biÓu hiÖn sai tr¸i, lÖch l¹c trong viÖc häc t¸c gi¶ ®­a chñ tr­¬ng ph¸t triÓn sù häc kh¼ng ®Þnh quan ®iÓm vµ ph­¬ng ph¸p ®óng ®¾n trong häc tËp. Theo t¸c gi¶ cã thÓ më tr­êng häc ë phñ, huyÖn,c¸c tr­êng t­, con ch¸u c¸c nhµ v¨n vâ, thuéc l¹i ë c¸c trÊn cùu triÒu ®Ó mäi ng­êi tuú ®©u tiÖn ®Êy mµ ®i häc. Réng ra ngµy nay häc ë tr­êng líp, ë thÇy, ë b¹n, ë thùc tÕ cuéc sèng ''§i mét ngµy ®µng ... ''; ''Häc thÇy ... ''. ViÖc häc ph¶i ®­îc phæ biÕn réng kh¾p kÕt hîp hai h×nh thøc tr­êng c«ng vµ tr­êng t­.
 - C¸ch häc ph¶i theo Chu Tö, häc tiÓu häc ®Ó båi lÊy gèc råi tiÕn lªn häc ®Õn tø th­, ngò kinh, ch­ sö, ph¶i biÕt lu©n th­êng ®¹o lÝ: tam c­¬ng, ngò th­êng. ViÖc häc (néi dung häc) ph¶i b¾t ®Çu tõ kiÕn thøc c¬ b¶n cã tÝnh chÊt nÒn t¶ng råi n©ng dÇn lªn. Ph­¬ng ph¸p häc: tõ thÊp ®Õn cao, häc réng, nghÜ s©u, biÕt tãm l­îc ®iÒu c¬ b¶n, cèt yÕu nhÊt häc ®i ®«i víi hµnh. C¸ch häc kÕt hîp gi÷a réng vµ s©u, diÖn vµ ®iÓm, cèt n¾m lÊy kiÕn thøc c¬ b¶n. Häc ®Ó lµm, häc kÕt hîp víi hµnh. §©y lµ chñ tr­¬ng ®óng ®¾n vµ tiÕn bé cña t¸c gi¶ ...
- Liªn hÖ thùc tÕ truyÒn thèng hiÕu häc cña nh©n d©n ta: ''muèn sang ...''; ''b¸n tù vi s­ ...''; néi dung häc ''tiªn häc lÔ ...'' häc ®¹o ®øc tr­íc vµ tri thøc sau. B¸c Hå tõng nãi: ''ng­êi cã tµi ... v« dông”. Nhµ n­íc ta cã chÝnh s¸ch khuyÕn häc, më nhiÒu tr­êng líp, më réng thµnh phÇn ng­êi häc, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ng­êi ®i häc (tr­êng d©n lËp, b¸n c«ng, c«ng lËp, ...)
- Tõ c¸ch häc nh­ vËy th× phÐp häc cã t¸c dông, ý nghÜa: ng­êi tèt nhiÒu, triÒu ®×nh ngay ng¾n, thiªn h¹ thÞnh trÞ môc ®Ých häc ch©n chÝnh ®­îc ®¹t tíi b»ng c¸ch häc tÝch cùc sÏ lµ c¬ së t¹o ra ng­êi tµi ®øc, cai trÞ quèc gia sÏ dÔ dµng, n­íc nhµ sÏ v÷ng vµng, b×nh æn. Häc lµ ®Ó rÌn luyÖn con ng­êi, ph¸t triÓn hiÒn tµi, yªn d©n ®Þnh n­íc. V× thÕ NguyÔn ThiÕp mong ®­îc nhµ vua xem xÐt, ban lÖnh thùc thi ®Ó ®Êt n­íc cã nhiÒu nh©n tµi, chÕ ®é v÷ng m¹nh, lßng ng­êi míi yªn, ®¹o míi thÞnh, x· héi míi æn ®Þnh phån vinh, quèc gia h­ng thÞnh.
3. KÕt bµi
- Víi lËp luËn chÆt chÏ, lêi v¨n m¹ch l¹c, râ rµng, dÔ hiÓu Bµn luËn vÒ phÐp häc bµn vÒ môc ®Ých cña viÖc häc ®Ó thµnh ng­êi tèt ®Ñp cho ®Êt n­íc v÷ng bÒn. ViÖc häc ph¶i ®­îc phæ biÕn réng kh¾p, cã pp: häc lÊy gèc råi råi tuÇn tù tiÕn lªn, häc réng råi tãm l­îc cho gän, theo ®iÒu häc mµ lµm. Häc ®i ®«i víi hµnh lµ quan ®iÓm t¨ng c­êng ý nghÜa øng dông vµ thùc hµnh cña m«n häc tr¸nh lèi häc vÑt, lÝ thuyÕt xu«ng khi b¾t tay vµo c«ng viÖc th× lóng tóng, vông vÒ.
* ViÕt bµi
1. Më bµi
- NguyÔn ThiÕp lµ ng­êi thiªn t­ s¸ng suèt, häc réng, hiÓu s©u, cã tÊm lßng v× n­íc, v× d©n. Bµn luËn vÒ phÐp häc lµ mét phÇn trÝch tõ bµi tÊu cña NguyÔn ThiÕp göi vua Quang Trung 8/ 1791 bµn vÒ 3 ®iÒu lµ qu©n ®øc; d©n t©m vµ häc ph¸p.
2. Th©n bµi
3. KÕt bµi
- Víi lËp luËn chÆt chÏ, lêi v¨n m¹ch l¹c, râ rµng, dÔ hiÓu Bµn luËn vÒ phÐp häc bµn vÒ môc ®Ých cña viÖc häc ®Ó thµnh ng­êi tèt ®Ñp cho ®Êt n­íc v÷ng bÒn. ViÖc häc ph¶i ®­îc phæ biÕn réng kh¾p, cã pp: häc lÊy gèc råi råi tuÇn tù tiÕn lªn, häc réng råi tãm l­îc cho gän, theo ®iÒu häc mµ lµm. Häc ®i ®«i víi hµnh lµ quan ®iÓm t¨ng c­êng ý nghÜa øng dông vµ thùc hµnh cña m«n häc tr¸nh lèi häc vÑt, lÝ thuyÕt xu«ng khi b¾t tay vµo c«ng viÖc th× lóng tóng, vông vÒ.
HÀNH ĐỘNG NÓI
I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
1. Kiến thức:	Củng cố lại kiến thức về hành động nói
2. Kĩ năng: Lựa chọn hành động nói phù hợp trong giao tiếp.
II. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC:
-GV: tài liệu,soạn giáo án
-Hs:Ôn bài,.
III.TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1.Ổn định tổ chức lớp:Kiểm tra sĩ số:
2.Kiểm tra bài cũ:Trong giờ.
3.Bài ôn:
Hoạt động của GV-HS
Nội dung cần ghi
Gv: gọi hs nhắc lại khái niệm về hành động nói
Hs: nhắc lại khái niệm
Hs khác bổ sung
Gv: nhận xét đúc kết
Gv: ra bài tập 1,2,3,4,5
Hs: thảo luận lên bảng làm
Hs khác bổ sung
Gv: nhận xét đúc kết, sửa sai
I/ KIẾN THỨC CƠ BẢN
1/ Hành động nói là hành động được thực hiện bằng lời nói nhằm mục đích nhất định (lời nói được hiểu là cả lời nói miệng hoặc lời viết ra)
2/ Các hành động nói gọi tên theo các mục đích mà lời nói được dùng. Các hành động nói trong thực tế vô cùng đa dạng và phong phú.
3/ Trong nhiều trường hợp, các hành động nói không có ranh giới rõ ràng. Việc xác định hành động nói phải dựa vào hoàn cảnh giao tiếp cụ thể (phải xác định rõ ai nói, ai nghe, trong hoàn cảnh nào,)
	Các hành động nói thường được chia thành các nhóm sau :
Trình bày gồm các hành động : kể, tả, nêu ý kiến, nhận xét, xác nhận, khẳng định, dự báo, thông báo, báo cáo, giới thiệu,
Hỏi
Điều khiển gồm các hành động : mời, yêu cầu, ra lệnh, đề nghị, khuyên, thách thức,
Hứa hẹn gồm các hành động : hứa, bảo đảm, đe dọa,
Bộc lộ cảm xúc gồm các hành động : cám ơn, xin lỗi, than phiền,
- Dùng câu trần thuật có chứa các động từ biểu thị hành động nói như : hỏi, yêu cầu, đề nghị, mời, hứa, cám ơn, xin lỗi, báo cáo,
- Dùng các kiểu câu phân loại theo mục đích nói (câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán và câu trần thuật) theo đúng mục đích đích thực (trực tiếp) của chúng – cách dùng trực tiếp
- Dùng câu phân loại theo mục đích nói không đúng với mục đích đích thực (trực tiếp) của chúng – cách dùng gián tiếp.
II/ BÀI TẬP
1) Xác định hành động nói cho những câu in đậm sau. Cho biết chúng thuộc nhóm hành động nói nào.
a) Chị Dậu rón rén bưng một bát lớn đến chỗ chồng nằm :
	-Thầy em hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột.
	(Ngô Tất Tố)
b) Một hôm, cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi :
	-Hồng ! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mẹ mày không ?
	(Nguyên Hồng)
c) Chị Dậu nghiến hai hàm răng :
	-(1) Mày trói ngay chồng bà đi, (2) bà cho mày xem !
	(Ngô Tất Tố)
d) Thấy thế, tôi hốt hoảng quỳ xuống, nâng đầu Dế Choắt lên mà than rằng :
	-Nào tôi đâu biết cơ sự lại ra nông nỗi này !
	(Tô Hoài)
e) Tôi nghe thấy thầy Ha-men bảo tôi :
	-Phrăng ạ, thầy sẽ không mắng con đâu []
	(Buổi học cuối cùng)
g) Có người khẽ nói :
	-Bẩm, dễ có khi đê vỡ !
	 (Phạm Duy Tốn)
2) Trong hai vế câu sau :
(1) Mày trói ngay chồng bà đi, (2) bà cho mày xem !
vế (1) thực hiện hành động nói thuộc nhóm đều khiển, vế (2) thực hiện hành động nói thuộc nhóm hứa hẹn.
Hãy cho biết :
-Các hành động do vị ngữ trong mỗi vế câu biểu thị đã xảy ra chưa ?
-Người nói hay người nghe có trách nhiệm phải thực hiện hành động do vị ngữ của vế câu biểu thị ?
 b) Dựa vào kết quả trả lời câu hỏi (a), hãy chỉ ra sự giống và khác nhau giữa các hành động nói thuộc nhóm điều khiền và nhóm hứa hẹn.
3) Chỉ ra sự khác nhau về hành động nói giữa hai câu sau đây :
(1) Ông giáo hút trước, (rồi đưa điếu cho lão Hạc).
(2) Ông giáo hút trước đi !
4) Đặt câu để thực hiện :
	-Một hành động thuộc nhóm trình bày ;
	-Một hành động thuộc nhóm điều khiển ;
	-Hành động hỏi ;
	-Một hành động thuộc nhóm hứa hẹn ;
	-Một hành động thuộc nhóm bộc lộ cảm xúc ;
5) Hãy cho biết các kiểu câu nào (phân loại theo mục đích nói – câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu cảm thán, câu trần thuật) được dùng với các mục đích đích thực (trực tiếp) ứng với các kiểu hành động nói dưới đây :
4. Củng cố: Nhắc lại kiến thức về hành động nói
	5. Dặn dò: xem lại các bài tập đã làm về hành động nói
Tuần:06 	Ngày soạn:.../02/2012
Tiết:12 Ngày soạn:.../02/2012
KIỂM TRA 15 PHÚT TỰ CHỌN
I. MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT:
1. Kiến thức:- Khảo sát chất lượng môn học tự chọn và quá trình ôn tập của các em học sinh.
2. Kĩ năng: - Rèn cho học sinh kĩ năng viết một bài hoặc đoạn văn nghị luận theo yêu cầu của giáo viên
.II. PHƯƠNG TIỆN DẠY HỌC:
-GV: tài liệu,soạn giáo án
-Hs:Ôn bài,.
III.TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1.Ổn định tổ chức lớp:Kiểm tra sĩ số:
2.Kiểm tra bài cũ: kiểm tra sự chuẩn bị của hs
3.Kiểm tra
A. Đề bài: Hãy viết một bài văn nghị luận nêu rõ tác hại của tiêm chích ma túy - một trong các tệ nạn xã hội mà chúng ta cần phải kiên quyết và nhanh chóng bài trừ.
B. Đáp án - Biểu điểm:
- MB: (0,5đ)Ngày nay, đời sống của con người ngày càng được nâng cao, ngày càng trở nên văn minh hơn. Trong cuộc sống có nhiều thói quen tốt đẹp , có văn hóa cần phát huy, nhưng cũng phát sinh rất nhiều tệ nạn xã hội đã và đang có ảnh hưởng nặng nề đến con người, xã hội. Đó là các tệ nạn: Cờ bạc, tiêm chích ma túy, hoặc tiếp xúc với văn hóa phẩm không lành mạnh mà chúng ta cần phải kiên quyết và nhanh chóng bài trừ. Trong đó dặc biệt phải kể đến ma túy.
- TB:
+ Tệ nạn xã hội bao gồm: 1đ:Cờ bạc, tiêm chích ma túy, hoặc tiếp xúc với văn hóa phẩm không lành mạnhvà còn nhiều các hành vi xâu không phù hợp với pháp luật nhà nước, đạo đưc gia đình và xã hội.
+ Tác hại của ma túy: 6đ: Cần phải bài trừ các tệ nạn xã hội vì chúng có tác hại khôn lường: Hủy hoại sức khỏe, băng hoại đạo dức của con người, suy giảm về kinh tế, làm mất trật tự và an ninh xã hội, ảnh hưởng đến cuộc sống vật chất và tinh thần của con người, nòi giống Trong đó,ma túy cũng là một trong các tệ nạn xã hội cần nhanh chóng bài trừ vì:
+ Hút chích ma túy gây nghiện, lại rất khó cai nghiện, gây hại cho sức khỏe người hút, là nguy cơ cao nhất dẫn đến HIV/AIDS-án tử hình trước của con người.
+ Tốn kém tiền bạc, là cơ sở phát sinh nhiều loại hình tội phạm nguy hiểm.
+ Ảnh hưởng đến sinh mạng quý giá của con người, làm mất nhân cách của người hút, phá hủy sự nghiệp của họ
+ Ma túy không chỉ ảnh hưởng đến bản thân người hút mà còn ảnh hưởng nặng nề đến gia đình, người than và xã hội: Gia đình thường tan vỡ trong đau khổ, xã hội thêm gánh nặng.
- Cần phải làm gì ? 2đ
+ Bài trừ, tránh xa các tệ nạn, không nghĩ đến việc thử chúng dù chỉ là một lần duy nhất.
+ Rèn cho bản thân những thói quen tốt,lành mạnh.
+ Chăm chỉ học tập, rèn luyện thể dục thể thao để nâng cao sức khỏe.
+ Giữ cho mình bản lĩnh vững vàng trước những lời dụ dỗ, khích bác của bạn xâu.
+ Báo cho người lớn nếu thấy dấu hiệu khả nghi ở bạn hoặc người thân của mình càng sơm càng tốt.
- KB: 0,5đ:Nêu nhận định của mình về vấn đề đã nghị luận. Lời kêu gọi hành động.
Yêu cầu: Nắm vững thể loại và nội dung nghị luận,chữ viết sạch đẹp, đúng chính tả, trình bày bài khoa học.
Củng cố:Giáo viên thu bài và nhận xét giờ làm bài.
Dặn dò:Tiếp tục ôn tập kiến thức văn nghị luận.