Giáo án dạy thêm Ngữ văn 8 - Buổi 2 đến 16

 Ngày 24.9.2012
 Buæi 2 : ¤n tËp v¨n häc hiÖn thùc phª ph¸n 
 V¨n b¶n : TRONG LÒNG MẸ
	 Nguyên Hồng
I Tác giả, Tác phẩm
1) Tác giả: Nguyên Hồng (1918 – 1982) ở Nam Định. 
- Mồ côi bố vì bố bị ho lao nên mất sớm, nhà nghèo, người mẹ trẻ nghèo khổ bị khinh rẻ phải tha phương cầu thực. NH phải thôi học khi vừa đậu xong tiểu học và bắt đầu cuộc đời đói khổ, lam lũ, lang thang đầu đường xó chợ, chung đụng với đủ các hạng trẻ em nghèo đói, du đãng  trong xã hội cũ.
- Lớn lên lại bị đày đoạ, tù tội, lại thêm cảnh đói khổ do thất nghiệp kéo dài, NH tưởng như là sẽ chết đau đớn ở cái tuổi 16. Nhưng anh nghĩ, dù có chết đi cũng phải để lại cho cõi đời mà anh yêu mến một cái gì vừa tinh khiết, trong sáng, vừa tha thiết yêu thương nhất của tâm hồn. Và anh bắt đầu viết – viết suốt ngày suốt đêm, viết một cách đau khổ say mê, bất chấp “cái đói ê ẩm thấm thía vô cùng trong đêm mưa lạnh hoang vắng. (Với anh, viết văn là một lẽ sống)
- Ngay từ những trang viết đầu tay, ông đã hướng ngòi bút của mình vào những người nghèo khổ, bất hạnh. Và ông thuỷ chung với con đường văn học đó trong suốt cuộc đời cầm bút của mình. Với trái tim nhân đạo dào dạt thắm thiết, NH đã nói lên thật cảm động số phận đầy đau khổ ở các thành phố lớn như Hà nội, Hải Phòng, Nam định  Truyện ngắn của ông chứa chan tinh thần nhân đạo sâu sắc. 
- Trong số những người cùng khổ đó, ông quan tâm và thể hiện thành công những nhân vật phụ nữ và nhi đồng . 
2) Tác phẩm: 
- Tác phẩm viết năm 1938 và đến năm 1940 thì được in trọn vẹn thành sách. Đó là một tập hồi ký gồm 9 chương ghi lại một cách trung thực những năm tháng tuổi thơ cay đắng của tác giả. Đó là một tuổi thơ có quá ít những kỷ niệm êm đềm, ngọt ngào, mà chủ yếu là những kỷ niệm đau buồn, tủi cực của một “đứa bé côi cút, cùng khổ” sinh ra trong một gia đình sa sút, bất hoà, sớm phải sống lêu lổng, bơ vơ giữa sự ghẻ lạnh cay nghiệt của họ hàng và thái độ dửng dưng một cách tàn nhẫn của xã hội. 
- “Trong lòng mẹ”  là chương 4 của tập hồi ký
II Phân tích đoạn trích “trong lòng mẹ”
1 Tình cảnh đáng thương và nỗi đau của bé Hồng 
 a. Tình cảnh đáng thương của Hồng
- Hồng mồ côi cha gần 1năm
- Mẹ Hồng do bị mọi người hắt hủi, khinh ghé, xa lánh nên phải đi vào Thanh hoá tha phương kiếm sống. Người mẹ khốn khổ ấy một phần vì túng bấn, một phần khác vì chưa hết tang chồng mà lại có con, nên không thể sống nổi với cái xã hội đầy những thành kiến, hủ tục độc ác, đã phải bỏ nhà đi xa. 
=> Chú bé đã mất bố, lại xa mẹ, sống cuộc sống côi cút, bơ vơ đói rách giữa sự ghẻ lạnh của những người họ hàng giầu có mà ích kỉ, cay nghiệt. Em thiếu một mái ấm gia đình, một chỗ dựa cho tuổi ấu thơ, thiếu một tình thương yêu đích thực.
Song nỗi đau khổ sâu xa không chỉ dừng lại ở sự thiếu tình thương mà Hồng còn phải chịu những nỗi đau khác nữa do người khác xúc xiểm một cách độc ác về mẹ chú. Nỗi đau ấy được thể hiện rõ nhất trong cuộc đối thoại giữa bé Hồng và bà cô của bé.
b. Những nối đau của bé Hồng 
- Cuộc trò chuyện với bà cô là kỷ niệm không thể quên về một nỗi đau uất nghẹn mà tuổi thơ NH đã phải trải qua. Đã xa mẹ, nhớ mẹ, bé Hồng lại luôn luôn phải nghe những lời nói xấu cay nghiệt về mẹ. Những lời nói cay nghiệt của bà cô chính là những nhát dao cứa sâu vào trái tim thơ trẻ của chú bé. 
+ Đầu tiên, bà cô gợi ý cho bé Hồng vào thăm mẹ. Nỗi nhớ mẹ của đứa tre từng nhiều phen “rớt nước mắt” vì “thiếu thốn một tình thương ấp ủ” lại được khơi dậy. Chú bé “im lặng cúi đầu không đáp.” “chú bé nhận ra ý nghĩa cay độc trong giọng nói rất kịch của bà ta.
+ Rồi bà cô lại ngọt ngào giả dối “Mẹ mày dạo này phát tài lắm” trong khi bà ta thừa biết tình cảnh khốn khổ của mẹ nơi tha hương. => một lần nữa, bé Hồng lại “im lặng cúi đầu xuống đất”. Nỗi nhớ vừa phải giấu kín, bé Hồng đã phải nuốt thêm vào lòng niềm thương và nỗi đau. Cho nên lần này bé không thể giả cười để đáp lại bà cô. Cậu bé cảm thấy lòng “càng thắt lại” và “khoé mắt đã cay cay”.
+ Rồi bà cô giục bé Hồng vào Thanh hoá để đòi mẹ “may sắm và thăm em bé”. Bà ta cố ngân dài từ “em bé” thật ngọt. Đấy là những tiếng đầy dụng ý xấu xa. Thấy mẹ bị xúc phạm, Hồng không thể tiếp tục ghìm nén nỗi tủi cực. Chú bé từ chỗ “im lặng cúi đầu” đến “nước mắt ròng ròng rớt xuống hai bên mép rồi chan hoà đầm đìa ở cằm và ở cổ. Một trạng thái tình cảm phức tạp vừa đau đớn, vừa uất nghẹn nảy sinh trong tâm hồn thơ trẻ, khiến bé Hồng “cười dài trong tiếng khóc”. Bé Hồng cười vì hiểu thấu tâm địa độc hiểm của bà cô, khinh bỉ thái độ lèo lá, giả dối, độc ác, nhẫn tâm của bà. Em “Khóc” vì thương nhớ mẹ, tiếng khóc uất ức, căm ghét những hủ tục phong kiến đã chôn vùi, đày đoạ bao số phận người phụ nữ. Nỗi đau đớn tủi cực và cả nỗi căm giận buộc phải nén lại của chú bé sâu sắc biết chừng nào.
+ Dường như chưa cho thế là đủ, bà cô còn “tươi cười” kể cho chú bé nghe rằng “mẹ chú ăn vận rách rưới, mặt mày xanh bủng, ngồi cho con bú ở chợ .” => chú bé chưa nghe hết câu đã nghẹn họng “khóc không ra tiếng”. Chú đau đớn vô cùng, tình cảm dâng trào mạnh mẽ, cuồng nhiệt đến mức bật thành giả thiết: “Giá những cổ tục là một vật như hòn đá hay cục thuỷ tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ ngay lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi”. Câu văn có vẻ dồn dập, xô bồ, nhiều thành phần đồng vị ngữ quen gặp ở Nguyên Hồng mỗi khi gặp cảm xúc trào dâng ào ạt. Hồng căm ghét cực độ những hủ tục đã đầy đoạ mẹ mình. Lòng căm phẫn cao độ ấy được NH diễn tả bằng những hình ảnh cụ thể, gợi cảm, nhịp văn dồn dập, gấp gáp tựa như sự uất hận của bé ngày một tăng tiến. Hồng muốn “cắn, nhai, nghiến” một cách nát vụn những hủ tục ấy. Ba động từ ấy chỉ ba trạng thái phản ứng của Hồng ngày càng dữ dội để thể hiện nỗi căm phẫn tới cực điểm 
- Trong lòng chú bé Hồng luôn có hình ảnh người mẹ có “vẻ mặt rầu rầu và hiền từ”. Mặc dù mẹ Hồng bỏ nhà ra đi giữa sự khinh miệt của đám họ hàng cay nghiệt, mặc dù non một năm mẹ chú không gửi cho chú một lá thư, một lời nhắn hỏi, một đồng quà, chú bé vẫn đầy lòng yêu thương và kính mến đối với mẹ mình. 
- Đúng là “rắp tâm ranh bẩn” của bà cô không thể xâm phạm đến tình thương yêu và lòng kính mến mẹ của bé Hồng, chú không hề mảy may dao động. 
- Bà cô càng cố khoét sâu vào nỗi đau thì lòng yêu thương mẹ và nỗi căm ghét những hủ tục phong kiến vô lý tàn ác càng dâng lên dào dạt và mãnh liệt trong tâm hồn bé. Với chú, mẹ chú hoàn toàn vô tội. 
=> Vậy là chú bé không chịu ảnh hưởng của những thành kiến đạo đức phong kiến, do có một tình cảm tự nhiên, mạnh mẽ đối với người mẹ mà chú vô vàn yêu thương kính mến. 
Thật là hồn nhiên, thật là trẻ con, và cũng thật là mãnh liệt, lớn lao cái ý nghĩ đó của chú bé ! Sự căm ghét dữ dội ấy chính là biểu hiện đầy đủ của lòng yêu thương dào dạt của chú bé đối với mẹ chú. Có thể nói chương truyện là bài ca bất diện của tình mẹ con- tình cảm thiêng liêng muôn đời không một thế lực nào có thể ngăn cản, tàn phá. 
* Tóm lại, đây là những trang miêu tả hay và tinh tế của nhà văn về tâm trạng của bé Hồng. Những nét thay đổi nhỏ nhất, sâu kín nhất trong tâm hồn bé Hồng đã được tác giả ghi lại bằng những câu văn bình dị, rất trẻ thơ nhưng chính xác và gợi cảm. Bé Hồng đã hiện lên qua những dòng miêu tả là một em bé giầu tình cảm, đặc biệt là lòng thương mẹ, một đứa trẻ thông minh và cũng rất quả quyết. Nguyên Hồng muốn nói to lên nỗi bất hạnh của phụ nữ và trẻ em trong xã hội cũ, qua đó kết án đanh thép sự tàn nhẫn, bất công của xã hội ấy.
2 Cuộc gặp gỡ đầy nước mắt của niềm vui và hạnh phúc
- Phần cuối của chương hồi ký thuật lại cảnh bé Hồng bất ngờ được gặp mẹ. Niềm vui, niềm hạnh phúc tuyệt vời được trở về “trong lòng mẹ” của đứa trẻ “thiếu thốn một tình thương ấp ủ “là kỷ niệm sâu sắc nhất, ngọt ngào nhất của cuộc gặp gỡ ấy
- Không những thương mẹ, Hồng còn hiểu nỗi lòng mẹ, do đó bé tin thế nào mẹ bé cũng trở về. Có lẽ chính vì tình thương và niềm tin mãnh liệt ấy nên bé Hồng có sự linh cảm hết sức nhạy bén chính xác. 
- Hồng đã gặp lại mẹ một cách bất ngờ sau buổi học. Chỉ cần thoáng qua
+ Thoáng nhìn thấy -> cuống quýt gọi mẹ một cách thất thanh, thảng thốt, bối rối, mừng rỡ, hy vọng. Nhưng do quá sung sướng, bất ngờ nên Hồng nghĩ “mình đã lầm” nhưng em vẫn gọi và chạy theo. Nếu người quay lại mà là người khác thì thật là điều tủi cực, là thất vọng to lớn cho Hồng. Chính em cũng nói “thực sự nếu em nhầm lẫn thì khác nào người bộ hành đang sắp gục ngã đi giữa sa mạc mênh mông bắt gặp ảo ảnh của bóng râm và dòng suối”. Có đặt cái thất vọng cùng cực trước khi chết khát như vậy, mới thấy niềm vui sướng, hạnh phúc trần gian vô hạn của đứa con đang khao khát tình mẹ được gặp mẹ, nhất là được “nằm trong lòng mẹ”. Nỗi khắc khoải mong mẹ tới cháy ruột của Hồng đã được thể hiện thật thấm thía, xúc động bằng hình ảnh so sánh đó. 
- Nỗi sung sướng đến cuống quýt của bé Hồng được thể hiện ở những hành động: “Thở hồng hộc”, “Trán đẫm mồ hôi”, “ríu cả chân lại”, “oà lên khóc, khóc nức nở khi mẹ kéo tay, xoa đầu em”. Biết bao hồi hộp sung sướng, đau khổ toát lên từ những cử chỉ cuống quýt ấy.Dường như bao nhiêu sầu khổ dồn nén không được giải toả trong chú bé suốt thời gian xa mẹ dài đằng đẵng, lúc này bỗng vỡ oà. Đó còn là tiếng khóc sung sướng, vỡ oà. Ai biết được trong cuộc đời mình, NH đã khóc bao nhiêu lần ? Nhưng tiếng khóc của bé Hồng chẳng lần nào giống nhau cả. Lần này là tiéng khóc của niềm vui và hạnh phúc tràn ngập. Có thể nói mỗi dòng mỗi chữ ông viết ra là một dòng nước mắt nóng bỏng tình xót thương, ép thẳng ra từ trái tim vô cùng nhạy cảm của mình.
- Dưới cái nhìn vô vàn thương yêu của đứa con mong mẹ, mẹ chú hiện ra thật đẹp, thật phúc hậu, thật hiền: “vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn, làm nổi bật mầu hồng của hai gò má”. Em đã có một phán đoán rất người lớn và cũng rất trẻ thơ “hay tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc”. Cảm xúc này là kết quả của tâm trạng Hồng sau những cuộc đối thoại đầy cay đắng với bà cô.
- Cảm giác khi nằm trong lòng mẹ được hình dung rất tỉ mỉ, cụ thể: “tôi ngồi trên đệm xe, đùi áp đùi mẹ tôi, đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi. Cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng lại mơn man khắp da thịt. Hơi quần áo mẹ tôi và những hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra lúc đó thơm tho lạ thường”. Có thể nói, tác giả đã mổ xẻ, tách bạch từng cảm giác sung sướng đến mê li, rạo rực cả người khi được hít thở trong bầu không khí của tình mẹ con tuyệt vời. 
=> Tóm lại, khi gặp mẹ, Hồng đã tỏ rõ những cảm xúc mãnh liệt của mình. Có lẽ chưa nhà văn nào diễn tả tình mẹ con một cách chân thật và sâu sắc, thấm thía như dưới ngòi bút của Nguyên Hồng. Ông đã viết những dòng miêu tả tâm lí trẻ thơ rất hay, xúc động có thể xếp vào những trang miêu tả tâm lí đặc sắc nhất của văn chươn ...  ngo¹i c¶nh mµ l¹i lµ t©m c¶nh gîi t¶ sù tµn t¹, buån b·. ¤ng ®å ngåi ë chç cò trªn hÌ phè nh­ng ©m thÇm, lÆng lÏ trong sù thê ¬ cña mäi ng­êi, «ng hoµn toµn bÞ quªn l·ng, l¹c lâng gi÷a phè ph­êng. M­a bôi bay chø kh«ng m­a to giã lín, còng kh«ng ph¶i m­a dÇm r¶ rÝch mµ l¹i rÊt ¶m ®¹m, l¹nh lÏo m­a trong lßng ng­êi. C¶ ®Êt trêi còng ¶m ®¹m, buån b·.
 Víi kÕt cÊu ®Çu cuèi t­¬ng øng chÆt chÏ thÓ hiÖn ë khæ 1 vµ 5, c©u phñ ®Þnh nãi lªn 1 sù thËt: kh«ng cßn h×nh ¶nh «ng ®å. Thiªn nhiªn vÉn ®Ñp ®Ï, con ng­êi trë thµnh x­a cò. C©u hái tu tõ thÓ hiÖn nçi niÒm th­¬ng tiÕc kh¾c kho¶i cña nhµ th¬. C©u hái nh­ gieo vµo lßng ng­êi ®äc nh÷ng c¶m th­¬ng, tiÕc nuèi kh«ng døt. Nhµ th¬ th­¬ng cho nh÷ng nhµ nho cò, th­¬ng tiÕc nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn tÕt ®Ñp bÞ tµn t¹, l·ng quªn.
 Víi bµi th¬ ngò ng«n gåm nhiÒu khæ, mçi khæ 4 c©u thÝch hîp nhÊt víi viÖc diÔn t¶ t©m t×nh s©u l¾ng ®· lµm næi bËt t×nh c¶nh ®¸ng th­¬ng cña «ng ®å vµ niÒm th­¬ng c¶m ch©n thµnh cña nhµ th¬. §ã còng lµ th­¬ng cho nh÷ng nhµ nho cò, th­¬ng tiÕc nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn tÕt ®Ñp bÞ tµn t¹, l·ng quªn.
* Bµi tËp vÒ nhµ:
 Nçi hoµi niÖm cña Vò §×nh Liªn qua bµi th¬ "¤ng §å"
 Ngµy 3/02/2012
Buæi 15:
 «n tËp th¬ míi (TiÕp)
A.Môc tiªu: Gióp häc sinh:
 -Cñng cè vµ më réng thªm nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ bµi th¬" Nhí rõng" vµ t¸c gi¶ ThÕ L÷ vf bµi th¬ "Quª h­¬ng" cña TÕ Hanh.
 -RÌn Kü n¨ng tæng hîp, kh¸i qu¸t.
B.Néi dung.
I. HÖ thèng kiÕn thøc vÒ bµi th¬ "Nhí rõng" vµ t¸c gi¶ ThÕ L÷.
1. ThÕ L÷
a. Vµi nÐt vÒ cuéc ®êi vµ sù nghiÖp th¬ ca
(SGK)
Nhµ th¬ chän bót danh ThÕ L÷ ngoµi ý nghÜa ®Ó ch¬i ch÷ cßn ngô ý tù nhËn m×nh lµ ng­êi kh¸ch tiªn cña trÇn thÕ, chØ biÕt ®i t×m c¸i ®Ñp: 
T«i lµ ng­êi bé hµnh phiªu l·ng
§­êng trÇn gian xu«i ng­îc ®Ó vui ch¬i...
T«i chØ lµ ng­êi kh¸ch t×nh si
Ham c¸i ®Ñp mu«n h×nh mu«n vÎ
b. §«i nÐt vÒ hån th¬ ThÕ L÷
- ThÕ L÷ kh«ng bµn vÒ Th¬ míi, kh«ng bªnh vùc Th¬ míi, kh«ng bót chiÕn, kh«ng diÔn thuyÕt. ThÕ L÷ chØ lÆng lÏ, ®iÒm nhiªn b­íc nh÷ng b­íc v÷ng vµng mµ trong kho¶nh kh¾c c¶ hµng ngò th¬ x­a ph¶i tan r·.
- Th¬ ThÕ L÷ vÒ thÓ c¸ch míi kh«ng chót rôt rÌ, míi tõ sè c©u, sè ch÷, c¸ch bá vÇn cho ®Õn tiÕt tÊu ©m thanh.
- Th¬ ThÕ L÷ lµ n¬i hÑn hß gi÷a hai nguån thi c¶m;: nÎo vÒ qu¸ khø m¬ mµng, nÎo tíi t­¬ng lai vµ thùc tÕ...Sau mét håi m¬ méng vÈn v¬, th¬ TL nh­ mét luång giã l¹ xui ng­êi ta biÕt say s­a víi c¸i x¸n l¹n cña cuéc ®êi thùc tÕ, biÕt c­êi cïng hoa në chim kªu.
- Th¬ «ng mang nÆng t©m sù thêi thÕ ®Êt n­íc.
-> ThÕ L÷ kh«ng nh÷ng lµ ng­êi c¾m ngän cê th¾ng lîi cho phong trµo Th¬ míi mµ cßn lµ nhµ th¬ tiªu biÓu nhÊt cho phong trµo Th¬ míi thêi k× ®Çu.
2. Bµi th¬ "Nhí Rõng"
- T©m tr¹ng cña con hæ khi bÞ nhèt trong còi s¾t ®­îc biÓu hiÖn qua nh÷ng tõ ng÷: GÆm mét khèi c¨m hên trong còi s¾t, bÞ nhôc nh»n tï h·m, lµm trß l¹ m¾t, ®å ch¬i §ang ®­îc tung hoµnh mµ giê ®©y bÞ giam h·m trong còi s¾t bÞ biÕn thµnh thø ®å ch¬i, nçi nhôc bÞ ë chung víi nh÷ng kÎ tÇm th­êng, thÊp kÐm, nçi bÊt b×nh.
- Tõ “gËm”, “Khèi c¨m hên” (GËm = c¾n, d»n  , Khèi = danh tõ chuyÓn thµnh tÝnh tõ) trùc tiÕp diÔn t¶ hµnh ®éng, vµ t­ thÕ cña con hæ trong còi s¾t ë v­ên b¸ch thó. C¶m xóc hên c¨m kÕt ®äng trong t©m hån, ®Ì nÆng, nhøc nhèi, kh«ng cã c¸ch nµo gi¶i tho¸t, ®µnh n»m dµi tr«ng ngµy th¸ng dÇn qua, bu«ng xu«i bÊt lùc
 - NghÖ thuËt t­¬ng ph¶n gi÷a h×nh ¶nh bªn ngoµi bu«ng xu«i vµ néi t©m hên c¨m trong lßng cña con hæ thÓ hiÖn nçi ch¸n ghÐt cuéc sèng tï tóng, khao kh¸t tù do.
*Khæ 2
- C¶nh s¬n l©m ngµy x­a hiÖn nªn trong nçi nhí cña con hæ ®ã lµ c¶nh s¬n l©m bãng c¶, c©y giµ, tiÕng giã gµo ngµn, giäng nguån hÐt nói,thÐt khóc tr­êng ca d÷ déi... §iÖp tõ ''víi'', c¸c ®éng tõ chØ ®Æc ®iÓm cña hµnh ®éng gîi t¶ søc sèng m·nh liÖt cña nói rõng ®¹i ngµn, c¸i g× còng lín lao phi th­êng, hïng vÜ, bÝ Èn chóa s¬n l©m hoµn toµn ngù trÞ
- Trªn c¸i nÒn thiªn nhiªn ®ã, h×nh ¶nh chóa tÓ mu«n loµi hiÖn lªn víi t­ thÕ dâng d¹c, ®­êng hoµng, l­în tÊm th©n ...Vên bãng ... ®Òu im h¬i. Tõ ng÷ gîi h×nh d¸ng, tÝnh c¸ch con hæ (giµu chÊt t¹o h×nh) diÔn t¶ c¶m xóc vÎ ®Ñp võa uy nghi, dòng m·nh võa mÒm m¹i, uyÓn chuyÓn cña chóa s¬n l©m. T©m tr¹ng hæ lóc nµy hµi lßng, tho¶ m·n, tù hµo vÒ oai vò cña m×nh
* Khæ 3
- C¶nh rõng ë ®©y ®­îc t¸c gi¶ nãi ®Õn trong thêi ®iÓm: ®ªm vµng, ngµy m­a chuyÓn bèn ph­¬ng ngµn, b×nh minh c©y xanh bãng géi, chiÒu lªnh l¸ng m¸u sau rõng thiªn nhiªn rùc rì, huy hoµng, tr¸ng lÖ
 - Gi÷a thiªn nhiªn Êy con hæ ®· sèng mét cuéc sèng ®Õ v­¬ng: - Ta say måi ... tan- Ta lÆng ng¾m ...TiÕng chim ca ...- Ta ®îi chÕt ... ®iÖp tõ ''ta'': con hæ uy nghi lµm chóa tÓ. C¶nh th× chan hoµ ¸nh s¸ng, rén r· tiÕng chim, c¶nh th× d÷ déi. ... c¶nh nµo còng hïng vÜ, th¬ méng vµ con hæ còng næi bËt, kiªu hïng, lÉm liÖt. §¹i tõ “ta” ®­îc lÆp l¹i ë c¸c c©u th¬ trªn thÓ hiÖn khÝ ph¸ch ngang tµng, lµm chñ, t¹o nh¹c ®iÖu r¾n rái, hµo hïng.
- §iÖp ng÷, c©u hái tu tõ: nµo ®©u, ®©u nh÷ng, tÊt c¶ lµ dÜ v·ng huy hoµng hiÖn lªn trong nçi nhí ®au ®ín cña con hæ vµ khÐp l¹i b»ng tiÕng than u uÊt ''Than «i!”. Con hæ béc lé trùc tiÕp nçi nhí tiÕc cuéc sèng tù do cña chÝnh m×nh.
*Khæ 4
- C¶nh v­ên b¸ch thó hiÖn ra d­íi c¸i nh×n cña con hæ chØ lµ hoa ch¨m, cá xÐn, lèi ph¼ng, c©y trång, gi¶i n­íc ®en gi¶ suèi ... m« gß thÊp kÐm, ... häc ®ßi b¾t ch­íc c¶nh ®¸ng ch¸n, ®¸ng khinh, ®¸ng ghÐt. TÊt c¶ chØ lµ ng­êi t¹o, do bµn tay con ng­êi söa sang, tØa tãt nªn nã rÊt ®¬n ®iÖu, nhµm tÎ, gi¶ dèi, tÇm th­êng chø kh«ng ph¶i thÕ giíi cña tù nhiªn, m¹nh mÏ, bÝ hiÓm.
 - Giäng th¬ giÔu nh¹i, sö dông mét lo¹t tõ ng÷ liÖt kª liªn tiÕp, ng¾t nhÞp ng¾n, dån dËp thÓ hiÖn sù ch¸n ch­êng, khinh miÖt, ®¸ng ghÐt, tÊt c¶ chØ ®¬n ®iÖu, nhµn tÎ kh«ng thay ®æi, gi¶ dèi, nhá bÐ, v« hån.
- C¶nh v­ên b¸ch thó tï tóng ®ã chÝnh lµ thùc t¹i x· héi ®­¬ng thêi ®­îc c¶m nhËn bëi nh÷ng t©m hån l·ng m¹n. Th¸i ®é ngao ng¸n, ch¸n ghÐt cao ®é ®èi víi c¶nh v­ên b¸ch thó cña con hæ còng chÝnh lµ th¸i ®é cña hä ®èi víi x· héi. T©m tr¹ng ch¸n ch­êng cña hæ còng lµ t©m tr¹ng cña nhµ th¬ l·ng m¹n vµ cña ng­êi d©n ViÖt Nam mÊt n­íc trong hoµn c¶nh n« lÖ nhí l¹i thêi oanh liÖt chèng ngo¹i x©m cña d©n téc
* Khæ 5
- GiÊc méng ngµn cña con hæ h­íng vÒ mét kh«ng gian oai linh, hïng vÜ, thªnh thang nh­ng ®ã lµ kh«ng gian trong méng (n¬i ta kh«ng cßn ®­îc thÊy bao giê) - kh«ng gian hïng vÜ. §ã lµ nçi nhí tiÕc cuéc sèng tù do. §ã còng lµ kh¸t väng gi¶i phãng cña ng­êi d©n mÊt n­íc.§ã lµ nçi ®au bi kÞch. §iÒu ®ã ph¶n ¸nh kh¸t väng ®­îc sèng ch©n thËt, cuéc sèng cña chÝnh m×nh, trong xø së cña chÝnh m×nh. §ã lµ kh¸t väng gi¶i phãng, kh¸t väng tù do.
c. KÕt bµi
- Bµi th¬ trµn ®Çy c¶m høng l·ng m¹n: m¹ch c¶m xóc s«i næi, cuån cuén tu«n trµo thÓ hiÖn t©m tr¹ng
ch¸n ghÐt cña con hæ trong c¶nh ngé bÞ tï h·m ë v­ên b¸ch thó, qua ®ã thÓ hiÖn kh¸t väng vÒ cuéc sèng tù do, cao c¶ ch©n thËt. §ã còng lµ t©m tr¹ng cña thÕ hÖ con ng­êi lóc bÊy giê.
 Ngày 10.2.2012
Buổi 16 Ôn tập thơ mới và thơ ca cách mạng 
I TÕ Hanh vµ bµi th¬ " Quª h­¬ng"
 1. Vµi nÐt vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm.
* T¸c gi¶: Tªn khai sinh lµ TrÇn TÕ Hanh, sinh 1921, quª ë 1 lµng chµi ven biÓn - Qu¶ng Ng·i.
- Lµ nhµ th¬ trong pt Th¬ míi - chÆng cuèi (40 - 45).
- Quª h­¬ng lµ c¶m høng lín trong suèt ®êi th¬ cña TH.
* T¸c phÈm: lµ s¸ng t¸c më ®Çu cho nguån c¶m høng vÒ quª h­¬ng.
 + Nhµ th¬ ®· viÕt “Quª h­¬ng” b»ng c¶ tÊm lßng yªu mÕn thiªn nhiªn th¬ méng vµ hïng tr¸ng cña quª h­¬ng, mÕn yªu nh÷ng con ng­êi lao ®éng trµn trÒ søc lùc; b»ng nh÷ng kØ niÖm s©u ®Ëm, nång nµn cña thêi niªn thiÕu.
 + Bµi th¬ ®­îc viÕt theo thÓ 8 ch÷, kÕt hîp c¶ 2 kiÓu gieo vÇn: liªn tiÕp vµ vÇn «m.
2. VÎ ®Ñp cña bøc tranh lµng quª.
 a. VÎ ®Ñp cña chÝnh lµng quª t¸c gi¶.
- Lµng chµi B×nh S¬n - QN nh­ 1 cï lao næi gi÷a s«ng n­íc “bao v©y” bèn bÒ, ph¶i ®i thuyÒn nöa ngµy míi ra ®Õn biÓn.
- C¸c ch÷ “n­íc, biÓn, s«ng” -> h/a 1 ng«i lµng “vèn lµm nghÒ chµi l­íi” chØ g¾n víi s«ng n­íc, biÓn kh¬i.
- “C¸ch biÓn nöa ngµy s«ng”: t/g dïng phÐp ®o kho¶ng c¸ch cña ng­êi d©n chµi.
 b. VÎ ®Ñp t­¬i s¸ng, kháe kho¾n cña cuéc sèng vµ con ng­êi lµng chµi.
- C¶nh ®oµn thuyÒn ra kh¬i ®¸nh c¸:
 + Buæi b×nh minh: trêi trong, giã nhÑ, sím mai hång -> thiªn nhiªn trong s¸ng, th¬ méng.
 + KhÝ thÕ lao ®éng h¨ng h¸i: nh÷ng chµng trai “ph¨ng m¸i chÌo”, nh÷ng chiÕc thuyÒn “m¹nh mÏ v­ît tr­êng giang”.
-> ChiÕc thuyÒn - con tuÊn m· tung vã chinh phôc nh÷ng dÆm ®­êng thiªn lÝ lµ 1 liªn t­ëng ®Ñp vµ kh¸ ®éc ®¸o.
 + C¸nh buåm - m¶nh hån lµng -> so s¸nh ®éc ®¸o -> linh hån lµng chµi.
-> C¸nh buåm mang theo bao hi väng vµ lo toan cña ng­êi d©n chµi trong cuéc m­u sinh trªn s«ng n­íc.
=> H/a kháe kho¾n, ®Çy chÊt l·ng m¹n, bay bæng.
- C¶nh ®oµn thuyÒn trë vÒ bÕn:
 + C¶nh “D©n lµng tÊp nËp ®ãn ghe vÒ” trong bao nhiªu ©m thanh “ån µo trªn bÕn ®ç” -> t¶ thùc ®Õn tõng chi tiÕt, h/a => NiÒm sung s­íng cña t¸c gi¶.
 + “Nhê ¬n trêi biÓn lÆng c¸ ®Çy ghe” -> lêi c¶m t¹ ch©n thµnh cÊt lªn tõ niÒm tin hån nhiªn, chÊt ph¸c cña ng­êi lao ®éng.
 + “Nh÷ng con c¸ t­¬i ngon th©n b¹c tr¾ng” -> giµu søc miªu t¶ vµ gîi c¶m cao. =>NiÒm vui gi¶n dÞ mµ lín lao tr­íc thµnh qu¶ lao ®éng -> kh¸t väng vÒ 1 cs Êm no, h¹nh phóc.
 + H/a nh÷ng chµng trai:
 “Lµn da ng¨m r¸m n¾ng” -> t¶ thùc. => gîi t¶ linh hån vµ 
 “C¶ th©n h×nh nång thë vÞ xa x¨m” ->l·ng m¹n, tinh tÕ. tÇm vãc cña nh÷ng 
 ng­êi con biÓn c¶.
 + Nh÷ng con thuyÒn còng mang hån ng­êi vµ vÎ ®Ñp ng­êi: “im bÕn mái trë vÒ n»m. Nghe chÊt muèi thÊm dÇn trong thí vá”.
-> NghÖ thuËt nh©n hãa, dïng tõ ®¾t “ nghe ". 
 => MÖt mái nh­ng ®äng l¹i trong lßng ng­êi vÉn lµ c¶m gi¸c b×nh yªn, th­ th¸i nhÑ nhµng. Con thuyÒn v« tri bçng trë nªn cã hån. Kh«ng ph¶i lµ 1 ng­êi con v¹n chµi thiÕt tha g¾n bã víi quª h­¬ng th× kh«ng thÓ viÕt ®­îc nh÷ng c©u th¬ nh­ thÕ ! Vµ còng chØ cã thÓ viÕt ®­îc nh÷ng c©u th¬ nh­ thÕ khi nhµ th¬ biÕt ®Æt c¶ hån m×nh vµo ®èi t­îng, vµo ng­êi, vµo c¶nh ®Ó l¾ng nghe. Cã lÏ chÊt muèi mÆn mßi kia còng ®· thÊm s©u vµo lµn da thí thÞt, vµo t©m hån cña nhµ th¬ TH ®Ó thµnh niÒm ¸m ¶nh gîi b©ng khu©ng k× diÖu. C¸i tinh tÕ, tµi hoa cña TH lµ ë chç nghe thÊy c¶ nh÷ng ®iÒu kh«ng h×nh s¾c, kh«ng thanh ©m
-> TÊt c¶ ®Òu mang ®Ëm h­¬ng vÞ cña biÓn kh¬i, t¹o nªn 1 vÎ ®Ñp riªng cho lµng chµi quª h­¬ng.
=> T/c trong s¸ng, thiÕt tha cña TH ®èi víi quª h­¬ng. 
=> NÐt ®Ñp cña cs vµ con ng­êi ë mäi lµng chµi ViÖt Nam.
Bµi tËp: Ph©n tÝch c¶nh ng­êi d©n chµi ra kh¬i ®¸nh c¸.
Bµi vÒ nhµ: Nãi vÒ th¬ TH, NguyÔn V¨n Long cho r»ng: “Trong th¬ TH, c¶m xóc ch©n thùc th­êng ®­îc diÔn ®¹t b»ng lêi th¬ gi¶n dÞ, tù nhiªn, giµu h/a. TiÕng nãi nhá nhÑ, hiÒn hßa, b×nh dÞ nh­ng kh«ng kÐm phÇn thiÕt tha ®· gióp cho th¬ TH dÔ dµng ®Õn ®­îc víi ng­êi ®äc”.
 B»ng bµi th¬ “Quª h­¬ng”, h·y chøng minh nhËn ®Þnh trªn.
-Hoµn thµnh bµi tËp vÒ nhµ.
- ¤n tËp phÇn Hå ChÝ Minh vµ t¸c phÈm..