Giáo án dạy Ngữ văn 8 tiết 98, 99: Hành động nói (tt)

Ngày soạn : 4 / 3 / 05	
Tiết 98 – 99	
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT 
	Giúp HS tiếp tục thực hiện yêu cầu của tiết 95, tìm hiểu cách thực hiện hành động nói & vậ dụng trong thực tế nói, viết.
II. CHUẨN BỊ 
	GV : Đọc sách SK, sách tham khảo, soạn giáo án, bảng phụ
	HS : Đọc sách, chuẩn bị bài tập theo yêu cầu.
III. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC :
	1. ỔN ĐỊNH (1’) Kiểm tra sĩ số, tư thế chuẩn bị tiết học của HS 
	2. KIỂM TRA (5’) 
? Hành động nói là gì ? Nêu một số kiểu hành động nói thường gặp ?
Bài tập 3 / SGK / 65
	3. BÀI MỚI 
TL
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN
HOẠT ĐỘNG HS
KIẾN THỨC
25
HOẠT ĐỘNG1
+ Dùng bảng phụ ghi đ/văn SGK
+ Yêu cầu HS thực hiện yêu cầu : Đánh số thứ tự trước mỗi câu trần thuật, xác định mục đích nói của các câu ấy.
HOẠT ĐỘNG 1
Quan sát đ/văn
Lên bảng điền vào bảng phụ theo yêu cầu SGK
I. CÁCH THỰC HIỆN HÀNH ĐỘNG NÓI
Tinh thần yêu nước cũng như các thứ của quý. Có khi được trưng bày trong tủ kính, trong bình pha lê, rõ ràng dễ thấy. Nhưng cũng có khi được cất giấu kín đáo trong rương, trong hòm. Bổn phận của chúng ta là làm cho những của quý kín đáo ấy đều được đưa ra trưng bày. Nghĩa là phải ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo, làm cho tinh thần yêu nước của tất cả mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến.
 Câu
Mđích
1
2
3
4
5
Hỏi
-
-
-
-
-
Trình bày
+
+
+
-
-
Điều khiển
-
-
-
+
+
Hứa 
Hẹn
-
-
-
-
-
Bộc lộ cảm xúc
-
-
-
-
-
Mỗi hành động nói có thể được thực hiện bằng kểu câu có chức năng chính phù hợp với hành động đó 
( cách dùng trực tiếp) hoặc bằng kiểu câu khác ( cách dùng gián tiếp).
? Dựa theo kết quả ở bài tập trên, hãy lập bảng trình bày quan hệ giüữa các kiểu câu với những hành động nói mà em đã biết. Cho ví dụ minh họa ?
 Câu
Hành độngnói
Câu nghi vấn
Câu cầu khiến
Câu cảm thán
Câu trần thuật
Điều khiển
-
+
-
-
Hỏi
+
-
-
-
Bộc lộ cảm xúc
-
-
+
-
Trình bày
-
-
-
+
Hứa hẹn
-
-
-
-
4
+ Hướng dẫn hình thành bài học
Đọc ghi nhớ 
GHI NHỚ
HOẠT ĐỘNG 2
HOẠT ĐỘNG 2
II. L. TẬP
10
BÀI 1
? Tìm các câu nghi vấn trong bài Hịch tướng sĩ ? Cho biết những câu ấy được dùng làm gì 
Vị trí của mỗi câu nghi vấn trong từng đoạn có liên quan như thế nào đến mục đích nói của nó ?
CHỐT :
Những câu nghi vấn đứng cuối đ/văn trong bài hịch dùng để khẳng định hay để phủ định điều được nói ra trong câu ấy.
Còn câu nghi vấn mở đầu đoạn dùng để nêu v/đề cho tướng sĩ chuẩn bị tư tưởng nghe phần lí giải của tác giả.
HẾT TIẾT 1
TIẾT 2
Hướng trả lời 
-- Lúc bấy giờ dẫu các ngươi muốn vui vẻ phỏng có được không ?
" Hành động hỏi để phủ định.
-- Lúc bấy giờ dẫu các ngươi không muốn vui vẻ phỏng có được không ?
" Hành động hỏi để khẳng định.
-- Vì sao vậy ?
" Hành động hỏi .
-- Nếu vậy rồi đây sau khi dẹp yên giặc, muôn đờiû để thẹn, há còn mặt mũi nào đứng trong trời đất nữa ?
" Hành động hỏi để phủ định.
BÀI 1
-Lúc bấy giờ  có được ko ?
" H. động hỏi để phủ định.
-- Lúc bấy giờ ...ko muốn  có được ko ?
" H. động hỏi để khẳng định.
-- Vì sao vậy ?
" H động hỏi .
-- Nếu vậy rồi đây .há còn mặt mũi nào  nữa ?
" H. động hỏi để phủ định.
12
BÀI TẬP 2
Nhiều người có nhận xét là trog các bài viết của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh thường kêu gọi chiến sĩ, đồng bào bằng những câu trần thuật. Hãy tìm
Hướng trả lời
Câu trần thuật có mục đích cầu khiến :
Vì vậy, nhiệm vụ thiêng liêng của toàn dân ta lúc này là phải nâng cao tinh thần quyết chiến quyết thắng, quyết tâm giải phóng miền Nam, bảo vệ miền Bắc, tiến 
BÀI 2
Câu trần thuật có mục đích cầu khiến :
Vì vạây, nhiệm vụ. là phải
các câu trần thuật có mục đích cầu khiến trong các đoạn trích SGK , và cho biết hình thức diễn đạt ấy có tác dụng ntnào trong việc động viên q.chúng ?
MỞ RỘNG :
Kiểu câu & hành động nói do kiểu câu diễn đạt có thể ko trùng khớp nhau.
Việc dùng câu trần thuật để kêu gọi như vậy làm cho q.chúng thấy gần gũi với lãnh tụ & thấy
tới hoà bình thống nhất Tổ quốc.
Hễ còn 1 tên giặc trên đất nước ta, thì ta còn phải tiếp tục chiến đấu quét sạch nó đi. 
Điều mong muốn cuối cùng của tôi là : Toàn Đảng, toàn dân ta đoàn kết phấn đấu, xây dựng 1 nước Việt Nam hoà bình, thống nhất, độc lập, ddân chủ và giàu mạnh, và góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng thế giới.
nâng cao tinh thần.. thống nhất Tổ quốc.
Hễ còn 1 tên giặc.thì ta còn phải. quét sạch nó đi.
Điều mong muốn toàn Đảng, toàn dân phấn đấu
nhiệm vụ mà lãnh tụ giao cho chính là nguyện vọng của mình. 
 thế giới.
BÀI 3
Thảo luận nhóm
BÀI 3
10
 8
+ Dùng bảng phụ ghi đ/văn Sgk
? Tìm các câu có mục đích cầu khiến trong đoạn trích ? Mỗi câu ấy thể hiện q/hệ giữa các nhân vật & tính cách nhân vật ntnào ?
BÀI 4
Trong các cách hỏi đường dưới đây, em nên dùng những cách nào để hỏi người lớn ?
a) Bác có biết bưu điện ở đâu không ạ ?
b) Bác làm ơn chỉ giúp bưu điện ở đâu ạ ?
c) Bưu điện ở đâu, hả bác ?
d) Chỉ giùm cháu bưu điện ở đâu với !
-- Song anh có cho phép em mới dám nói.
-- Hay là anh đào giúp cho em 1 cái ngách sang bên nhà anh.
" Dế Choắt yếu đuối nên nói lời đề nghị 1 cách khiêm nhường, nhã nhặn.
-- Được, chú mình cứ nói thẳng thừng ra nào.
-- Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi.
" Dế Mèn ỷ mạnh, huênh hoang & hách dịch.
-- Song anh có cho phép em mới dám nói.
-- Hay là anh đào giúp cho em 1 cái ngách 
" Dế Choắt khiêm nhường, đề nghị nhã nhặn.
-- Được, chú mình cứ nói ..-- Thôi, im cái điệu ấy đi.
" Dế Mèn huênh hoang & hách dịch.
e) Bác có thể chỉ giúp cháu bưu điện ở đâu không ạ ?
BÀI 4
Chọn cách nói
Chốt :
Nên hỏi theo cách (b) và (e) để hỏi người lớn, như thế vừa lịch sự, vừa phù hợp với quan hệ XH của người nói với người nghe.
Hướng trả lời
Chọn cách (b), cách (e).
b) Bác làm ơn chỉ giúp cháu bưu điện ở đâu ạ ?
e) Bác có thể chỉ giúp cháu bưu điện ở đâu không ạ ?
BÀI 5
BÀI 5
 8
Trong quán ăn, 1 người nói với người bên cạnh :
Quan sát bài tập
“Anh có thể chuyển giúp tôi lọ gia vị không ạ ?”
Theo em, trong những hành động nói sau đây, người nghe nên chọn hành động nào ?
Yêu cầu trả lời
Nên chọn hành động (c) . Vì chỉ đưa giúp lọ gia vị mà ko nói gì thì ko lịch sự , còn trả lời rằng “ Cái lọ ấy ko nặng” là ko kiểu ý ngưòi nói, người nói chỉ yêu 
Chọn hành động (c) : 
Đưa lọ gia vị cho người kia & nói : “ Mời
a) Lẳng lặng đưa lọ gia vị cho người kia.
b) Trả lời người kia : “ Có chứ ạ. Cái lọ ấy ko nặng đâu mà !”
c) Đưa lọ gia vị cho người kia & nói : “ Mời anh” ( hoặc “Mời chị”, “Mời bác”)
cầu đưa lọ gia vị chứ không hỏi nặng hay nhẹ .
Anh”( Mời chị – Mời bác)
5
CỦNG CỐ :
? Nêu các cách thực hiện hành động nói ?
Có phải lúc nào hành động nói cũng được thực hiện bằng chính kiểu câu có chức năng chính phù hợp với hành động đó ?
Tự phát biểu
(2) 	HƯỚNG DẪN HỌC TẬP
	+ Học bài, nắm kiến thức về cách thực hiện hành động nói, biết vận dụng trong thực tế.
	+ Xem lại các bài tập đã làm.
	+ Chuẩn bị bài “ Hội thoại”
RÚT KINH NGHIỆM