Giáo án dạy học Ngữ văn 8 - Tuần 28

Tuần 28, tiết 109
Ngày soạn:
Ngày dạy: Văn bản 
BÀN LUẬN VỀ PHÉP HỌC 
 	 ( Luận pháp học) – Nguyễn Thiếp - 
I, Mục tiêu cần đạt 
 1.Kiến thức: Giúp hs thấy được mục đích , tác dụng của việc học chân chính : học để làm người , học để biết và làm , học để góp phần làm cho đất nước hưng thịnh , đồng tời thấy được tác hại của lối học chộng hình thức , cầu danh lợi 
 2.Kĩ năng: 
 3.Thái độ: Nhận thức được phương pháp học tập đúng , kết hợp học với hành . Học tập cách lập luận của tác giả , biết cách viết bài văn nghị luận theo chủ đề nhất định 
II, Chuẩn bị 
GV dự iến khả năng tích hợp : với phần TLV ở văn bản Luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm ; Sưu tầm bút tích của Quang Trung gửi Nguyễn Thiếp 
HS : Học sinh học bài , soạn bài 
 III, Tiến trình lên lớp 
 1, ổn định tổ chức (7’)
 2, Kiểm tra bài cũ : Phân biệt sự giống nhau và khác nhau cơ bản giữa hịch và cáo ?
Nhận xét sự khác nhau giữa Trần Quốc Tuấn và Nguyễn Trãi trong việc đưa ra những dẫn chứng lịch sử . Sự khác nhau đó nới lên điều gì ? 
 3, Bài mới : Quang Trung Nguyễn Huệ không chỉ là một vị đế anh hùng , bách chiến bách thắng mà còn là một nhà chính trị , nhà văn hoá có tầm nhìn xa trông rộng . Oâng rất chú ý đến trọng dụng nhân tài , chấn hưng văn hoá , giáo dục để xây dựng đất nước được vững mạnh , lâu bền . Quang Trung đã nhiều lần viết thư vời nhà nho lão thành , học vấn sâu rộng đang ở ẩn Nguyễn Thiếp ( La Sơn Phu Tử : bậc thầy lớn ở La sơn : Hà Tĩnh) đem tài ra giúp dân , giúp nước . trung thần với nhà lê , mấy lần Nguyễn Thiếp từ chối ; nhưng rồi trước sự chân thành và thẳng thắn của Quang Trung , Nguyễn Thiếp nhận lời vào Phú Xuân ( Huế) giúp nhà vua xây dựng , phát triển văn hoá , giáo dục . Tháng 8 – 1791 Nguyễn Thiếp dâng lên bản tấu này.
 Hoạt động dạy và học
Hoạt đông1: Giới thiệu chung (13’)
(?) Em hãy nêu vài nét về tác giả , tác phẩm ? ( sgk)
(?) Vb này thuộc thể loại gì ? Hãy nêu những hiểu biết của em về thể loại đó ? 
 Thể Tấu là lời thần dan tâu lên vua chúa để trình bày sự việc , ý kiến , đề nghị 
 Gv cùng hs đọc ( Gịong điệu chân tình ,bày tỏ thiệt hơn , vừa tự tin , vừa khiêm tốn) 
 Gọi hs đọc chú thích trong sgk 2,3 
(?)Vb này được trình bày bằng mấy luận cứ ? Nêu nội dung từ luận cứ ?
- “Từ đầu  đều do những điều tệ hại ấy”: Bàn về mục đích của việc học 
- “Tiếp theo  xin chớ bỏ qua”: Bàn về cách học 
-“ Còn lại” – Tác dụng của phép học 
(?) Từ đó , có thế xác định kiểu vb của bài tấu này ntn? 
 Hoạt động 2: Phân tích (22)
Gọi hs đọc đoạn đầu 
(?) Phần đầu tác giả đã khái quát mục đích chân chính của việc học qua câu nào?
 - Ngọc không mài , không thành đồ vật ; người không học , không biết rõ đạo 
(?) Trong câu văn biền ngẫu Ngọc không mài , không thành đồ vật ; người không học , không biết rõ đạo , tác giả muốn bày tỏ suy nghĩ gì về việc học ? 
- Mục đích chân chính của việc học là học để làm người 
 (?) Tác giả cho rằng đạo học của kẻ đi học là học luận thường đạo lí để làm người . Em hiểu đaọ học này ntn? 
- Đạo học ngày trước lấy mục đích hình thành đạo đức , nhân cách 
- Là đạo tam cương ( tức học để hiểu và giữ quan hệ vua tôi , cha con , chồng vợ ) ; đạo ngũ thường ( tức là học để hiểu và để sống thao năm đức tính của con người : nhân , nghĩa , lễ , trí , tín)
(?) Theo em , quan niệm về mục đích của đạo học như thế có điểm nào tích cực cần được việc học ngày hôm nay phát huy ? Có những điểm nào cần được bổ sung ? ( HSTLN)
- Điểm tích cực : Cọi trọng mục tiêu đạo đức của việc học , khẩu hiệu Tiên học lễ , hậu học văn trong nhà trường hôm nay là sự phát huy đoạn học ngày trước 
- Điểm cần bổ sung : Mục đích học không chỉ là rèn đạo đức , mà còn rèn năng lực trí tuệ để con người sau này có sức mạnh xây dựng , cải tạo xh trên mọi lĩnh vực : đạo đức , văn hoá , kinh tế , khoa học kĩ thuật 
(?) Sau khi xác định mục đích của việc học , tác giả soi vào thực tế đương thời để phê phán những biểu hiện của lệch lạc , sai trái trong việc học , đó là những sai lệch nào ? 
- Người ta đua nhau lối học hình thức hòng cầu danh lợi , không còn biết đến tam cương , ngũ thường 
(?) Vậy em hiểu thế nào là lối học chộng hình thức , cầu danh lợi ? 
 Lối học chộng hình thức : Học thuộc lòng câu chữ mà không hiểu nội dung , chỉ có cái danh mà không có thực chất 
- Lối học cầu danh lợi : học để có danh tiếng , được trọng vọng , được nhàn nhã , được nhiều lợi lộc 
(?) Tác hại của lối học ấy là gì ? 
- Chúa tầm thường , thần nịnh hót . Nước mất, nhà tan 
(?) Em đọc được thái độ nào của tác giả từ đoạn văn nói về mục đích của việc học ? - Xem thường lối học hình thức . Cọi trọng lối học lấy mục đích thành người tốt đẹp cho đất nước vững bền 
 Gọi hs đọc đoạn tiếp theo 
(?) Khi bàn về cách học tác giả đã đề xuất những ý kiến nào ? 
- Mở trường dạy học ở phủ huyện , mở trường tư , con cháu các nhà tiện đâu học đấy . Phép học lấy Chu Tử làm chuẩn 
- Theo điều học mà làm 
(?) Ở đây kế sách mới cho việc học là gì ? 
- Mở rộng trường , mở rộng thành phần người học , nội dung học từ thấp đến cao , hình thức học rộng nhưng gọn , học đi đôi với hành 
(?) Trong các số các phép học đó , em tâm đắc nhất phép học nào ? Vì sao? ( hs bộc lộ)
(?) Tại sao tác giả lại tin rằng phép học do mình đề xuất có thể tạo được nhân tài , vững yên được nước nhà ? 
- Học như thế sẽ : tạo được nhiều người giỏ , giữ vững đạo đức , biết gắn học với hành , tránh được lối học hình thức 
(?) Trong khi đề xuất ý kiến với vua về việc học của nước nhà , tác giả đã dùng những từ ngữ cầu khiến như : cúi xin ,xin chớ bỏ qua . Những từ ngữ đó cho em hiểu gỉ về thái độ của tác giả với việc học , với vua ? 
 Chân thành với sự học . Tin ở điều mình tấu trình là đúng đắn , tin ở sự chấp thuận của vua , giữ đạo vua tôi 
 Gọi hs đọc đoạn cuối 
(?) Mục đích chân chính và cách học đúng đắn được tác giả gọi là đạo học . Theo tác giả , đạo học hành sẽ có tác dụng ntn? 
 Tạo được nhiều người tốt . Từ đó, triều đình ngay ngắn mà thiên hạ thịnh trị 
(?) Theo em , tại sao đạo học thành lại sinh ra nhiều người tốt ? 
 Mục đích học chân chính được đạt tới bằng cách học tích cực sẽ là cơ sở tạo ra người tài đức . Nhiều người học tạo ra người tài đức , Nhiều người học tài đức sẽ thành nhiều người tốt 
(?) Tại sao đạo học thành có thể khiến thiên hạ thịnh trị ? 
- Đạo học thành sẽ tạo ra nhiều người biết trọng lẽ phải , biết ứng dụng điều học vào công việc , không còn thói cầu danh lợi hoặc nịnh thần ; khiến việc cai trị quốc gia sẽ dễ dàng , nước nhà sẽ vững vàng , bình ổn 
(?) Theo em , đằng sau các lí lẽ bàn về tác dụng của phép học , người viết đã thể hiện một thái độ ntn? 
- Đề cao tác dụng của việc học chân chính . Tin tưởng ở đạo học chân chính , kì vọng về tương lai đất nước 
(?) Học qua vb này , em thu nhận được những điều sâu xa nào về đạo học của ông cha ta ngày trước ? ( ghi nhớ sgk)
(?) Theo em , những lời tấu trình của Nguyễn Thiếp có ý nghĩa ntn đối với việc học ngày hôm nay ? ( HSTLN)
Nội dung
I, Giới thiệu chung
 1, Tác giả, tác phẩm : 
 Sgk 
 2, Đọc , tìm hiểu chú thích
3, Bố cục : 3 phần 
II, Phân tích
1, Bàn về mục đích việc học 
- “Ngọc không mài , không thành đồ vật ; người không học , không biết rõ đạo” 
 Mục đích chân chính của việc học là học để làm người
Phê phán : Lối học chộng hình thức , Lối học cầu danh lợi 
Hậu quả : Chúa tầm thường , thần nịnh hót . Nước mất, nhà tan
 Xem thường lối học hình thức . Cọi trọng lối học lấy mục đích thành người tốt đẹp cho đất nước vững bền
2. Bàn về cách học 
- “Mở trường dạy học ở phủ huyện , mở trường tư , con cháu các nhà tiện đâu học nay 
- Phép học lấy Chu Tử làm chuẩn 
- Theo điều học mà làm”  
 Học như thế sẽ : tạo được nhiều người giỏ , giữ vững đạo đức , biết gắn học với hành , tránh được lối học hình thức 
C, Tác dụng của phép học 
- Tạo được nhiều người tốt 
- Từ đó, triều đình ngay ngắn mà thiên hạ thịnh trị
* Ghi nhớ : sgk 
IV, Luyện tập 
 GV hướng dẫn hs làm 
 4, Củng cố :Hãy xác định trình tự lập luận của đoạn văn bằng một sơ đồ ? ( HSTLN) (3’)
Mục đích chân chính của việc học 
Phê phán những lệch lạc , sai trái 
Khẳn định quan điểm ; pp đúng đắn
Tác dụng của việc học chân chính 
5, Dặn dò : Nắm chắc cách lập luận , học thuộc ghi nhớ 
Soạn bài mới :Luyện tập xây doing và trình bày luận điểm
IV.Rút kinh nghiệm:
Tuần 28, tiết 110
Ngày soạn:
Ngày dạy: Tập làm văn 
LUYỆN TẬP XÂY DỰNG VÀ TRÌNH BÀY LUẬN ĐIỂM
I, Mục tiêu cần đạt 
 1.Kiến thức: Giúp hs Củng cố chắc chắn hơn những hiểu biết về cách thức xây dựng và trình bày luận điểm 
 2.Kĩ năng: Rèn kĩ năng tìm ý, tìm luận điểm và sắp xếp thành dàn ý.
 3.Thái độ: Vận dụng được những hiểu iết đó vào việc tìm , sắp xếp và trình bày luận điểm trong một bài văn nghị luận có đề tài gần gũi , quen thuộc 
II, Chuẩn bị 
GV dự kiến khả năng tích hợp : Phần văn qua vb Bàn luận về phép học 
HS : học bài , soạn bài 
III, Tiến trình lên lớp 
 1, ổn định tổ chức (7’)
 2, Kiểm tra bài cũ : Kiểm tra việc chuẩn bị bài của hs 
 3, Bài mới : Như chúng ta đã biết , trong tập làm văn nghị luận , công việc xây dựng và trình bày luận điểm có vai trò vô cùng quan trọng . Có thể cho rằng nếu chúng ta đã tìm được đúng và đủ những luận điểm cần thiết để làm bài , đã sắp xếp thành 1 bố cục hợp lí và đã biết cách trình bày luận điểm , thì với các em , làm một bài văn nghị luận sẽ không còn là công việc quá khó khăn . Bởi thế luyện tập xây dựng và trình bày luận điểm phải được coi là khâu có ý nghĩa quyết định . 
Hoạt động dạy và học
Nội dung
Hoạt động 1: (20’)
Gọi hs đọc yêu cầu của đề bài vàđọc hệ thống luận điểm nêu ở mục 1 
(?) Bài cần làm sáng tỏ vấn đề gì ? 
- Cần phải học tập chăm chỉ 
(?) Em có nên sử dụng hệ thống luận điểm được nêu ra ở mục II,1 không ? Vì sao ? ( HSTLN)
- Về hệ thống 5 luận điểm trong sgk , tuy đã tương đối phong phú , nhưng lại chưa đảm bảo các yêu cầu chính xác , phù hợp , đầy đủ , mạch lạc chẳng hạn :
 Luận điểm a còn có nội dung chưa phù hợp với vấn đề trong bài ( đề bài nêu : phải học tập chăm chỉ hơn) , luận điểm lại nói đến lao động tốt . Vậy cần phải loại bỏ nội dung luận điểm đó 
 Còn thiếu những luận điểm cần thiết , khiến mạch văn có chỗ ị đứt đoạn và vấn đề không được hoàn toàn sáng rõ ( cần thêm những luận điểm như : đất nước rất cần những người tài giỏi hoặc : phải chămhọc mới ọc giỏi , mới thành tài 
- Sắp xếp luận điểm còn chưa hợp lí ( vị trí của luận điểm b làm cho bài thiếu mạch lạc , luận điểm d không nên đứng trước luận điểm e )
(?) Vậy để hệ thống luận điểm đó mạch lạc , hợp lí thì ta phải sắp xếp lại ntn? 
a, Đất nước đang rất cần những người tài giỏi để đưa tổ quốc tiến lên “ đài vinh quang” ,sánh kịp với các bè bạn năm châu 
b, Quanh ta đang có nhiều tấm gương của các bạn hs phấn đấu học giỏi , để đáp ứng được yêu cầu của đất nước 
c, Muốn học giỏi , muốn tành tài thì trước hết phải học chăm 
d, Một số bạn ở lớp ta còn ham chơi , chưa chăm học , làm cho thấy cô giáo và các bậc cha mẹ rất lo buồn 
e, Nếu bây giờ càng chơi bời , khôngchịu học thì sau này càng khó gặp niềm vui trong cuộc sống 
g, Vậy các bạn nên bớt vui chơi , chịu khó học hành chăm chỉ , để trở nên người có ích cho cuộc sống , và nhờ đó , tìm được niềm vui chân chính , lâu bền 
Yêu cầu hs chú ý vào mục 2 trong phần II (15’)
 Gọi hs đọc luận điểm e trong sgk 
(?) Cách nêu luận điểm trên học tập của ai ? trong bài nào ?
 Học tập Trần Quốc Tuấn , trong bài Hịch tướng sĩ 
(?) Hãy nhận xét cách nêu ấy ? 
- Cách học tập trong trường hợp này là phù hợp và thông minh , sáng tạo 
(?) Để giới thiệu luận điểm e , có 3 bạn hs viết 3 cách giới thiệu như trong sgk đã chính xác chưa, vì sao? 
- Câu 1 : vừa có có tác dụng chuyển đoạn ,nối đoạn lại vừa giới thiệu được luận điểm mới , đơn giản và dễ làm theo 
- Câu 2 : xác định sai mối quan hệ giữa luận điểm cần trình bày với luận điểm đứng trên. Hai luận điểm ấy không có quan hệ nhân – quả để có thể nối bằng “ do đó”
- Câu 3: rất tốt vì 2 câu văn trên không chỉ giới thiệu được luận điểm mới , nối với luận điểm trước đó mà còn tạo ra giọng điệu thân mật , gần gũi giọng đối thoại , trao đổi trong văn nghị luận 
(?) Em hãy nghĩ thêm cách chuyển đoạn và giới thiệu luận điểm nào kác không ? 
Gọi hs đọc mục b phần 2 
(?) Ta nên đưa những luận cứ nào và sắp xếp luận ấy như thế nào cho xác đáng ? ( HSTLN)
- Có thể chấp nhận trình tự được đưa ra trong mục 2b ở sgk . vì trình tự ấy phản ánh được các bước hợp lí của quá trình làm rõ luận điểm : bước trước dẫn tới bước sau , bước sau kế tiếp bước trước , để tới bước cuối cùng thì luận điểm được làm rõ hoàn toàn 
Chú ý câu c 
(?) Bài văn nghị luận nào cũng phải có kết bài . vậy có thể suy ra : đoạn văn nghị luận nào cũng phải có kết đoạn không ?
 Không thể đòi hỏi mọi đoạn văn đều phải có – hoặc đều không được có – kết bài , vì sự đòi hỏi đó chỉ khiến bài văn vừa khó làm , vừa dễ trở nên đơn điệu 
(?) Em nên viết câu kết đoạn cho đoạn văn em phải trình bày ntn để đáp ứng các yêu cầu mà sgk đã đưa ra ? 
- Lúc bấy giờ , cácbạn không muốn vui chơi thỏai mái nữa , liệu cũng có được hay chăng ? 
 Chú ý câu hỏi d 
(?) Đoạn văn vết theo cách trên là đoạn văn diễn dịch hay quy nạp ? Vì sao? 
(?) Làm thế nào để chuyển một đoạn văn diễn dịch thành đoạn văn quy nạp và ngược lại ? Có phải chỉ cần thay đổi vị trí của câu chủ đề không ? 
- Không đơn giản như thế . Còn phải sửa lại những câu văn sao cho mối liên kết trong đoạn , trong bài không bị mất đi 
(?) Hãy phát biểu luận điểm mà em vừa chuẩn bị trước lớp ; sau đó , lắng nghe sự góp ý của các bạn và của cô áo để rút ra kinh nghiệm bổ ích cho bản thân ? 
I, Bài học 
* Đề bài : Hãy viết một bài báo tường để khuyên một số bạn trong lớp cần phải học tập chăm chỉ hơn 
1, Xây dựng hệ thống luận điểm 
* Về hệ thống 5 luận điểm trong sgk , tuy đã tương đối phong phú , nhưng lại chưa đảm bảo các yêu cầu chính xác , phù hợp , đầy đủ , mạch lạc
* sắp xếp lại luận điểm : 
 a, Đất nước đang rất cần những người tài giỏi để đưa tổ quốc tiến lên “ đài vinh quang” ,sánh kịp với các bè bạn năm châu 
b, Quanh ta đang có nhiều tấm gương của các bạn hs phấn đấu học giỏi , để đáp ứng được yêu cầu của đất nước 
 c, Muốn học giỏi , muốn tành tài thì trước hết phải học chăm 
 d, Một số bạn ở lớp ta còn ham chơi , chưa chăm học , làm cho thấy cô giáo và các bậc cha mẹ rất lo buồn 
 e, Nếu bây giờ càng chơi bời , khôngchịu học thì sau này càng khó gặp niềm vui trong cuộc sống 
 g, Vậy các bạn nên bớt vui chơi , chịu khó học hành chăm chỉ , để trở nên người có ích cho cuộc sống , và nhờ đó , tìm được niềm vui chân chính , lâu bền
2, Trình bày luận điểm
a, Để giới thiệu luận điểm e , có 3 bạn hs viết 3 cách giới thiệu như trong sgk
- Câu 1 : vừa có có tác dụng chuyển đoạn ,nối đoạn lại vừa giới thiệu được luận điểm mới , đơn giản và dễ làm theo 
- Câu 2 : xác định sai mối quan hệ giữa luận điểm cần trình bày với luận điểm đứng trên. Hai luận điểm ấy không có quan hệ nhân – quả để có thể nối bằng “ do đó”
- Câu 3: rất tốt vì 2 câu văn trên không chỉ giới thiệu được luận điểm mới , nối với luận điểm trước đó mà còn tạo ra giọng điệu thân mật , gần gũi giọng đối thoại , trao đổi trong văn nghị luận 
* Một số cách chuyển luận điểm 
- Chuyển đoạn bằng từ ngữ đóng vai chuyển tiếp ý : Tuy nhiên , ngược lại , thực ra , nói chung , mặt khác 
- Chuyển đoạn bằng câu hoặc vế câu : Tuy nhiên , điều chúng tôi muốn khẳng định ở đây là ; những điều vừa trình bày trên có thể khiến chúng ta nghị rằng ; Bây giờ xin chuyển sang vấn đề khác 
- Chuyển đoạn theo quan hệ nhân quả : vì vậy , bởi thế , cho nên , vì lí do trên , bởi vậy mà 
- Chuyển đoạn tương phản : trái lại , ngược lại , tuy nhiên , vậy mà 
b, Có thể chấp nhận trình tự được đưa ra trong mục 2b ở sgk . vì trình tự ấy phản ánh được các bước hợp lí của quá trình làm rõ luận điểm : bước trước dẫn tới bước sau , bước sau kế tiếp bước trước , để tới bước cuối cùng thì luận điểm được làm rõ hoàn toàn 
c, Không thể đòi hỏi mọi đoạn văn đều phải có – hoặc đều không được có – Kết bài : vì sự đòi hỏi đó chỉ khiến bài văn vừa khó làm , vừa dễ trở nên đơn điệu
d, Khi chuyển đoạn văn quy nạp thành sang đoạn văn diễn dịch: cần 
Còn phải sửa lại những câu văn sao cho mối liên kết trong đoạn , trong bài không bị mất đi 
4, Củng cố : Khi chuyển đoạn văn quy nạp thành đoạn văn diễn dịch cần phải làm ntn? (2’)
5, Dặn dò : Về nhà học bài và làm bài tập 4 (1’)
- Chuẩn bị bài viết số 6. 
IV.Rút kinh nghiệm: 
Tuần 28, tiết 111,112
Ngày soạn:
Ngày dạy:
VIẾT BÀI TẬP LÀM VĂN SỐ 6
I, Mục tiêu cần đạt 
 1.Kiến thức: Giúp hs củng cố lại các kiến thức đã học vể nghị luận 
 2.Kĩ năng: Vận dụng kĩ năng , trình bày luận điểm vào việc viết bài văn chứng minh ( hoặc giải thích ) một vấn đề xã hội hoặc văn học gần gũi với các em 
 3.Thái độ: Tự đánh giá chính xác hơn trình độ tập làm văn của bản thân , từ đó , rút ra những kinh nghiệm cần thiết để các bài làm văn sau đạt kết quả tốt hơn 
II, Chuẩn bị 
 Đề kiểm tra, giấy kiểm tra,
III, Tiến trình lên lớp 
ổn định tổ chức 
Kiểm tra bài cũ : ( Kiểm tra việc chuẩn bị giấy của hs )
Bài mới : 
A, Đề bài :
Giải thích câu nói của M. Go- rơ – ki “ Hãy yêu sách , nó là nguồn kiến thức , chỉ có kiến thức mới là con đường sống” . 
B, Yêu cầu 
Thể loại : Giải thích
Nội dung : câu nói của M. Go- rơ – ki “ Hãy yêu sách , nó là nguồn kiến thức , chỉ có kiến thức mới là con đường sống” 
D, Dàn bài 
Mb : Giới thiệu câu nói của M. Go- rơ – ki và hướng giải thích (1đ)
TB : Lần lượt trình bày các nội dung cần được giải thích 
 + Giải thích những luận “ Thế nào là yêu sách ? (2.5đ)
 + Nguồn kiến thức là gì ? (2d)
 + Vì sao chỉ có kiến thức mới là con đường sống ? (2.5đ)
 - KB : Nêu ý nghĩa của điều được giải thích đối với mọi người 1đ)
 4, Củng cố : Nhận xét giờ kiểm tra 
 5, Dặn dò : Về nhà học bài và soạn bài “Thuế máu” .
-------------------------------------