Bài soạn môn Sinh học lớp 8 - Tiết 29: Hấp thụ chất dinh dưỡng, thải phân vệ sinh hệ tiêu hóa

Ngày soạn : 4 /12/2009
Ngày dạy : /12 /2009 ( 8B) ( 8C) (8A)
TUẦN 14 - TIẾT 29 
 HẤP THỤ CHẤT DINH DƯỠNG , THẢI PHÂN
 VỆ SINH HỆ TIÊU HÓA
A/ Mục tiêu:
1.Kiến thức 
- HS trình bày được những đặc điểm cấu tạo của ruột non phù hợp với chức năng hấp thụ các chất dinh dưỡng.
- Các con đường vận chuyển các chất dinh dưỡng từ ruột non đến các cơ quan tế bào.
- Vai trò của gan trên con đường vận chuyển các chất dinh dưỡng .
- Vai trò của ruột già trong qua trình tiêu hóa của cơ thể.
- HS trình bày được các tác nhân gây hại cho hệ tiêu hóa và mức độ tác hại của nó . chỉ ra được các biên pháp bảo vệ hệ tiêu hóa và đảm bảo sự tiêu hóa có hiệu quả .
2. Rèn kỹ năng :
Thu thập kiến thức từ tranh hình, thông tin, khái quát hóa, tư duy tổng hợp, hoạt động nhóm .
3. Giáo dục: ý thức vệ sinh ăn uống chống tác hại cho hệ tiêu hóa .
B/ Chuẩn bị : 
1. GV: Tranh phóng to H 29.1. 2, SGK, tư liệu về vai trò của gan trong hấp thụ chất dinh dưỡng .
2. HS: Kẻ bảng 29 vào vở.
C/ Phương pháp : Trực quan + vấn đáp tìm tòi.
D/ Tiến trình lên lớp:
 I- Ổn định lớp:
 II- Kiểm tra bài cũ: 
 Hoạt động tiêu hóa chủ yếu ở ruột non là gì? Với 1 khẩu phần bữa ăn đầy đủ các chất và sự tiêu hóa diễn ra hiệu quả thì thành phần các chất dinh dưỡng sau tiêu hóa ở ruột non là gì?
 III- Bài mới:
ĐVĐ : Căn cứ vào đâu người ta khẳng định rằng ruột non là cơ quan chủ yếu của hệ tiêu hóa đảm nhận vai trò hấp thụ các chất dinh dưỡng?
Hoạt động1 Tìm hiểu cấu tạo ruột non phù hợp hấp thụ chất dinh dưỡng 
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung ghi bảng
HS: Đọc mục 1, quan sát H 29.2, trao đổi nhóm thống nhất câu trả lời . Dựa vào thực nghiệm và phản ánh qua đồ thị. Đại diện nhóm trình bày, nhóm khác bổ sung .
GV: Nhận xét và phân tích trên đồ thị.
- Diện tích bề mặt hấp thụ có liên quan tới hiệu qủa hấp thụ như thế nào? (tỉ lệ thuận)
- Ruột non có đặc điểm cấu tạo như thế nào làm tăng diện tích bề mặt hấp thụ và khả năng hấp thụ? (Phần ghi bảng )
HS: Nghiên cứu H 29.1 SGK , trao đổi nhóm thống nhất câu trả lời .
I. Ruột non là nơi hấp thụ chất dinh dưỡng :
- Cấu tạo của ruột non phù hợp với việc hấp thụ .
- Niêm mạc ruột có nhiều nếp gấp .
- Có nhiều lông ruột và lông ruột cực nhỏ .
- Mạng lưới mao mạch máu và bạch huyết dày đặc ( cả ở lông ruột).
- Ruột dài có tổng diện tích bề mặt là 500 m2 . 
Hoạt động 2 Tìm hiểu về quá trình vận chuyển các chất sau khi hấp thụ và vai trò của gan, ruột già:
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung ghi bảng
GV: Yêu cầu hoàn thành bảng 29.
HS: Tự nghiên cứu H 29.3 SGK khớp với kiến thức bài 28, trao đổi nhóm thống nhất nội dung ở bảng 29. Đại diện nhóm lên điền bảng, nhóm khác bổ sung .
GV: Đánh giá kết quả từng nhóm và giúp HS hoàn thiện bảng . 
- Gan đóng vai trò gì trên con đường vận chuyển các chất dung dịch về tim?
- Giảng thêm về chức năng dự trữ của gan . 
- Vai trò chủ yếu của ruột già trong quá trình tiêu hóa ở cơ thể người là gì? (Hấp thụ nước ;Thải phân )
HS: Nghiên cứu SGK, trả lời câu hỏi, học sinh khác nhận xét bổ sung.
GV: Nhận xét và giải thích thêm :
- Ruột gì không phải là nơi chứa phân ( vì ruột già dài 1.5m ).
- Ruột già có hệ sinh vật . 
- Hoạt động cơ học của ruột già: Dồn chất chứa trong ruột xuống ruột thẳng .
- Liên hệ một số nguyên nhân gây nên bệnh táo bón ảnh hưởng đến ruột và hoạt động của con người.
II Tìm hiểu con đường vận chuyển các chất sau khi hấp thụ và vai trò của gan:
+ Nội dung ở bảng đã điền : 2 con đường
- Con đường máu và con đường bạch huyết.
+ Vai trò của gan:
 - Điều hòa nồng độ các chất dự trữ các chất trong máu luôn luôn ổn định và có dự trữ .
 - Khử độc.
* Vai trò của ruột già :
- Hấp thụ nước cần thiết cho cơ thể .
- Thải phân (chất cặn bả ) ra khỏi cơ thể .
Hoạt động 3 Tìm hiểu các tác nhân gây hại cho hệ tiêu hoá và vệ sinh hệ tiêu hoá: 
Hoạt động của giáo viên và học sinh
Nội dung ghi bảng
GV: Yêu cầu HS hoàn thành bảng 30.1 SGK.
HS: Cá nhân n/c thông tin kết hợp với tranh ảnh ghi nhớ kiến thức ,trao đổi nhóm hoàn thành bảng.
GV: Gọi đại diện nhóm trình bày.
HS: Đại diện nhóm thực hiện theo yêu cầu GV, nhóm khác nhận xét bổ sung.
GV: Nhận xét đánh giá kết quả các nhóm và đưa ra bảng đúng.
HS: Tự sửa chữa
GV: Ngoài các tác nhân trên các em còn biết tác nhân nào nữa?
HS: Tự liên hệ thực tế tìm thêm các tác nhân gây hại cho hệ tiêu hóa.
GV: Thế nào là vệ sinh răng miệng đúng cách?(Đánh răng sau khi ăn và trước khi đi ngủ)
- Thế nào là ăn uống hợp vệ sinh? Tại sao ăn uống đúng cách lại giúp tiêu hóa đạt hiệu quả?
- Em đã thực hiện biện pháp bảo vệ hệ tiêu hóa như thế nào?
HS: Cá nhân n/c thông tin SGK để ghi nhớ kiến thức, trao đổi nhóm thống nhất câu trả lời.
GV: Dự kiến những câu hỏi sẽ có nhiều ý kiến sữa chữa những ý kiến chưa đúng.
HS: Đại diện nhóm trình bày, nhóm khác bổ sung.
GV: Nhận xét.
HS: Tự sữa chữa và rút ra kết luận.
GV: Hỏi thêm :
- Tại sao không nên ăn vặt?( Hay bị đau bụng)
- Tại sao những người lái xe đường dài hay bị đau dạ dày?(Vì ăn xong mà làm việc ngay )
- Tại sao không nên ăn quá no vào buổi tối?( Hệ tiêu hoá làm việc quá sức)
III.Vệ sinh hệ tiêu hoá.
các tác nhân gây hại cho hệ tiêu hóa:
- Vi khuẩn.
- ăn uống không đúng cách .
- Khẩu phần ăn không hợp lí.
 - Các tác nhân gây hại : thuốc lá , rượu, chất kích thích...
*Các biện pháp bảo vệ hệ tiêu hóa:
- Ăn uống hợp vệ sinh.
- Khẩu phần ăn hợp lý.
- Aên uống đúng cách.
- Vệ sinh răng miệng sau khi ăn.
 IV- Kiểm tra đánh giá :
 1. Những đặc điểm cấu tạo nào của ruột non giúp nó đảm nhiệm tốt vai trò hấp thụ các chất dinh dưỡng ? 
 2. Gan đảm nhiệm những vai trò gì trong quá trình tiêu hóa ở cơ thể người ?
V- Dặn dò :
- Học bài và trả lời câu hỏi SGK, liên hệ với bản thân về vấn đề tiêu hóa, chế độ ăn, đọc mục “ Em có biết” .
- Sưu tầm tranh ảnh về bệnh răng và dạ dày, kẻ bảng 30.1 vào vở .
- Ra về phải chấp hành luật lệ an toàn giao thông.
VI. Rút kinh nghiệm sau tiết dạy: