Bài giảng Ngữ văn tiết 64: Đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự

CHÀO MỪNG THẦY CÔ VÀ CÁC EM ĐẾN THAM DỰ TIẾT HỌCCác phương diệnNgoại hìnhNội tâmHành động Trang phụcNgôn ngữNHÂN VẬT Ngôn ngữNhân vậtĐối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sựTiết 64:ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI NỘI TÂMI/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:1/ Ví dụ: Đoạn văn SGK/176-177Có người hỏi:- Sao bảo làng Chợ Dầu tinh thần lắm cơ mà?......- Ấy thế mà bây giờ đổ đốn ra thế đấy ! Đối thoại Bài tập áp dụng:HỌC LÀM NGƯỜIMột anh học trò ở nhà thầy đã ba năm mà chưa thấy anh đọc sách thầy Tăng Tử ngạc ngiên lắm. Một hôm thầy gọi trò đến hỏi: - Ngươi đến nhà ta thụ giáo, mà ta chẳng thấy ngươi đọc sách bao giờ?Nghe thầy nói người học trò lễ phép thưa:- Thưa thầy con vẫn đọc đấy ạ. Điều kiện để đối thoại diễn ra:- Phải có hoàn cảnh giao tiếp. Phải có sự hiện diện của người tham gia giao tiếp (hai người trở lên). Giữa hai người phải có nhu cầu trao đổi thông tin.Tieát 64: ÑOÁI THOAÏI, ÑOÄC THOAÏI VAØ ÑOÄC THOAÏI NOÄI TAÂM TRONG VAÊN BAÛN TÖÏ SÖÏI/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự: 1/ Ví dụ: Đoạn văn SGK/176-177Cã g¹ch ®Çu dßngNãi víi chÝnh m×nhNãi víi nh÷ng kÎ ViÖt gian (víi ng­êi kh¸c), trong t­ëng t­îng- Hà, nắng gớm, về nào...- Chúng bay ăn miếng cơm.....nhục nhã thế này.Độc thoạiTieát 64: ÑOÁI THOAÏI, ÑOÄC THOAÏI VAØ ÑOÄC THOAÏI NOÄI TAÂM TRONG VAÊN BAÛN TÖÏ SÖÏI/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự: 1/ Ví dụ: Đoạn văn SGK/176-177Điều kiện để có lời độc thoại: Phải có hoàn cảnh giao tiếp để nhân vật có nhu cầu bộc lộ nội tâm.Không cần có sự hiện diện của người tham gia giao tiếp với nhân vật hoặc nếu có người tham gia giao tiếp thì lời độc thoại đó không hướng vào ai.Tieát 64: ÑOÁI THOAÏI, ÑOÄC THOAÏI VAØ ÑOÄC THOAÏI NOÄI TAÂM TRONG VAÊN BAÛN TÖÏ SÖÏI/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự: 1/ Ví dụ: Đoạn văn SGK/176-177“Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi đầu....” Độc thoại nội tâmBÀI TẬP ÁP DỤNGĐêm nay mẹ không ngủ được. Ngày mai là ngày khai trường lớp Một của con. Mẹ sẽ đưa con đến trường, cầm tay con dắt qua cánh cổng, rồi buông xuống mà nói: “ Đi đi con, hãy cam đảm lên thế giới này là của con, bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra.”( Cổng trường mở ra – Lý Lan )Tieát 64: ÑOÁI THOAÏI, ÑOÄC THOAÏI VAØ ÑOÄC THOAÏI NOÄI TAÂM TRONG VAÊN BAÛN TÖÏ SÖÏI/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự: 1/ Ví dụ: Đoạn văn SGK/176-177 2/ Ghi nhớ:- Khái niệm: SGK/178- Ý nghĩa, tác dụng: là những hình thức quan trọng để thể hiện nhân vật, làm cho câu chuyện và hình ảnh nhân vật hiện lên chân thực, sinh động và rõ nét hơn.NGÔN NGỮ NHÂN VẬT ĐỐI THOẠIĐỘC THOẠIĐỘC THOẠI THÀNH LỜIĐỘC THOẠI NỘI TÂMTieát 64: ÑOÁI THOAÏI, ÑOÄC THOAÏI VAØ ÑOÄC THOAÏI NOÄI TAÂM TRONG VAÊN BAÛN TÖÏ SÖÏI/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự:1/ Ví dụ: Đoạn văn SGK/176-1772/ Ghi nhớ- Khái niệm.(SGK/178)- Ý nghĩa, tác dụng: là những hình thức quan trọng để thể hiện nhân vật, làm cho câu chuyện và hình ảnh nhân vật hiện lên chân thực, sinh động và rõ nét hơn.THẢO LUẬN - THẢO LUẬN - THẢO LUẬN Câu 1: ( Tổ 1- Tổ 2)? Tại sao nhà văn không để ông Hai nghĩ trong đầu (tức là độc thoại nội tâm) câu: “ - Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục nhã thế này.” Câu 2: ( Tổ 3 – Tổ 4)? Ngược lại, tại sao không để ông Hai nói thành lời với mình ( tức là độc thoại) hoặc với ai đó (đối thoại) những suy nghĩ của ông: “Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn bằng ấy tuổi đầu....”Tieát 64: ÑOÁI THOAÏI, ÑOÄC THOAÏI VAØ ÑOÄC THOAÏI NOÄI TAÂM TRONG VAÊN BAÛN TÖÏ SÖÏI/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự: 1/ Ví dụ: Đoạn văn SGK/176-177 2/ Ghi nhớ- Khái niệm.(SGK/178)- Ý nghĩa, tác dụng: là những hình thức quan trọng để thể hiện nhân vật, làm cho câu chuyện và hình ảnh nhân vật hiện lên chân thực, sinh động và rõ nét hơn.ĐÁP ÁN - ĐÁP ÁN - ĐÁP ÁNCâu 1:Nếu không để ông Hai nói thành lời mà chỉ nghĩ trong đầu (độc thoại) câu: “- Chúng bay .......nhục nhã thế này” sẽ không thể hiện được sự căm giận đến phẫn uất của ông với bọn Việt gian, hơn nữa như vậy cũng không phù hợp với tính cách bộc trực của ông.Tieát 64: ÑOÁI THOAÏI, ÑOÄC THOAÏI VAØ ÑOÄC THOAÏI NOÄI TAÂM TRONG VAÊN BAÛN TÖÏ SÖÏI/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự: 1/ Ví dụ: Đoạn văn SGK/176-177 2/ Ghi nhớ- Khái niệm.(SGK/178)Ý nghĩa, tác dụng: là những hình thức quan trọng để thể hiện nhân vật, làm cho câu chuyện và hình ảnh nhân vật hiện lên chân thực, sinh động và rõ nét hơn.ĐÁP ÁN - ĐÁP ÁN - ĐÁP ÁNCâu 2:- Nếu để ông nói thành lời những suy nghĩ: “ Chúng nó cũng là trẻ con..... bằng ấy tuổi đầu” sẽ không diễn tả được nỗi đau xót, sự giằng xé, day dứt âm thầm của ông Hai khi nghe tin làng theo giặc. Hơn nữa trong tình huống này, với ông, đó là điều nhục nhã, bẽ bàng, là đều bản thân ông khó có thể thừa nhận với chính mình nên không thể nói thành lời, càng không thể nói với người khác.Tieát 64: ÑOÁI THOAÏI, ÑOÄC THOAÏI VAØ ÑOÄC THOAÏI NOÄI TAÂM TRONG VAÊN BAÛN TÖÏ SÖÏLƯU Ý- Khi sử dụng yếu tố đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm phải phù hợp với tình huống truyện, hoàn cảnh và tính cách nhân vật. - Khi cần diễn tả những tâm sự kín đáo chân thực của nhân vật có thể dùng ngôn ngữ độc thoại. Song để thể hiện những trăn trở, day dứt, những trạng thái phức tạp, tinh tế nhất của đời sống tâm hồn nhân vật thì phải cần đến hình thức độc thoại nội tâm.I/ Tìm hiểu yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự: 1/ Ví dụ: Đoạn văn SGK/176-177 2/Ghi nhớ:- Khái niệm.(SGK/178)Ý nghĩa, tác dụng: là những hình thức quan trọng để thể hiện nhân vật, làm cho câu chuyện và hình ảnh nhân vật hiện lên chân thực, sinh động và rõ nét hơn. 3/Lưu ý: sử dụng phù hợp với tình huống truyện, hoàn cảnh và tính cách nhân vật.Tieát 64: ÑOÁI THOAÏI, ÑOÄC THOAÏI VAØ ÑOÄC THOAÏI NOÄI TAÂM TRONG VAÊN BAÛN TÖÏ SÖϧèi tho¹i, ®éc tho¹i vµ ®éc tho¹i néi t©m cã g× gièng vµ kh¸c nhau? *§èi tho¹i, ®éc tho¹i:-Gièng nhau:+Lµ nh÷ng ph¸t ng«n.. +Th­êng cã g¹ch ®Çu dßng ë nh÷ng l­ît tho¹i.-Kh¸c nhau: +§éc tho¹i kh«ng h­íng vÒ chñ ®Ò giao tiÕp, kh«ng h­íng vÒ mét ai +§éc tho¹i néi t©m diÔn ra trong suy nghÜ cña nh©n vËt vµ kh«ng ph¸t ra thµnh lêi.. +§èi tho¹i h­íng vÒ chñ ®Ò giao tiÕp.II/ LUYỆN TẬPBÀI 1: Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích:STTLời traoLời đáp123- Này thầy nó ạ.- Thầy nó ngủ rồi à ?- Tôi thấy người ta đồn -- Gì ?- Biết rồiTâm trạng chán chường, buồn bã, đau khổ và thất vọng của ông Hai khi nghe tin làng mình theo giặc.Baøi 2/ Cho ñoaïn trích sau. Haõy theâm yeáu toá ñoäc thoaïi noäi taâm vaøo ñoaïn vaên cho hôïp lí:  Trong giôø kieåm tra Toaùn – Haø goïi toâi: - Mai ôi! Xong baøi chöa? Cho mình xem baøi vôùi. Toâi traû lôøi: “ Caäu töï laøm ñi”.Noùi roài toâi taäp trung laøm baøi. Haø goïi toâi vaøi ba laàn nöõa nhöng toâi im laëng.Thöïc loøng toâi muoán Haø töï vöôn leân baèng khaû naêng cuûa mình. Tan buoåi hoïc. Haø gaëp toâi giaän doãi: “ Baûo ñöa baøi cho tôù sao caäu khoâng ñöa? Ñoà ích kæ!”. Döùt lôøi, Haø boû ñi choã khaùc. Coøn toâi .. ( toâi ñöùng laïi moät mình vôùi bao caûm xuùc khoù taû. Taïi sao Haø laïi giaän mình nhæ? Mình laøm theá laø toát cho Haø maø. Haø ôi! Roài caäu seõ hieåu mình.)Baøi 3: Vieát moät ñoaïn vaên keå chuyeän theo ñeà taøi töï choïn, trong ñoù söû duïng caû hình thöùc ñoái, ñoäc thoaïi vaø ñoäc thoaïi noäi taâm.TãmT¾TTHóyKIÒUTI£N§iÒnnguyÔn§éctho¹imiªut¶tènh­§éctho¹iNéit©m§èitho¹itùsùnhÞlô¢nGkml©ni123456789101112Bµi tËp 3: Häc mµ ch¬i, ch¬i mµ häc* Cñng cè: HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ:Nắm vững thế nào là yếu tố đối thoại, độc thoại và độc thoại nội tâm trong văn bản tự sự.Biết vận dụng các yếu tố này trong quá trình làm bài văn tự sự.Làm bài tập 2 SGK /179.Chuẩn bị cho tiết Luyện nói: Tự sự kết hợp với nghị luận và miêu tả nội tâm.Phân công: đề 1 nhóm 1, 4 ( tổ 1 – tổ 4 ); đề 2 nhóm 2 ( tổ 2 ); đề 3 nhóm 3 ( tổ 3).