Bài giảng Ngữ văn 9 tiết 70: Nười kể chuyện trong văn bản tự sự

Đơn vị : Trường THCS Giao TânGiáo viên: Đỗ Thị HiếuMôn: ngữ văn 9Bài 14Tiết 70 : Người kể chuyện trong văn bản tự sựGDNhiệt liệt chào mừngGDCác vị đại biểu, các thầy -cô giáo, cùng toàn thể các em học sinhĐến dự tiết học hôm nay “ Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực lên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những cái vuốt ở chân, ở kheo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng, muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch dòn dã. Lúc tôi đi bách bộ thì cả người tôi rung rinh một màu nâu bóng mỡ soi gương được và rất ưa nhìn.”	(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)Kể theo ngôi thứ nhất nhân vật “tôi” - Trời ơi, chỉ có năm phút ! Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già. - Ô ! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này ! . Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. , nhận lại chiếc khăn và quay vội đi. - Chào anh. - Đến bậu cửa, . – Chắc chắn rồi tôi sẽ trở lại. Tôi ở với anh ít hôm được chứ ? Đến lượt cô gái từ biệt. Cô chìa tay ra cho anh nắm, cẩn trọng, rõ ràng, như người ta cho nhau cái gì chứ không phải là cái bắt tay. Cô nhìn thẳng vào mắt anh – những người con gái sắp xa ta, biết không bao giờ gặp ta nữa, hay nhìn ta như vậy. - Chào anh. (Theo Nguyễn Thành Long, Lặng Lẽ Sa Pa )bỗng nhà hoạ sĩ già quay lại chụp lấy tay người Người kể giấu mìnhAnh thanh niên vừa vào, kêu lênCô kỹ sư mặtđỏ ửngthanh niên lắc mạnh - Trời ơi, chỉ có năm phút ! Chính là anh thanh niên giật mình nói to, . Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già. - Ô ! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này ! . Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. , nhận lại chiếc khăn và quay vội đi. - Chào anh. - Đến bậu cửa, . – Chắc chắn rồi tôi sẽ trở lại. Tôi ở với anh ít hôm được chứ ? Đến lượt cô gái từ biệt. Cô chìa tay ra cho anh nắm, cẩn trọng, rõ ràng, như người ta cho nhau cái gì chứ không phải là cái bắt tay. Cô nhìn thẳng vào mắt anh –Chào anh. (Theo Nguyễn Thành Long, Lặng Lẽ Sa Pa )bỗng nhà hoạ sĩ già quay lại chụp lấy tay người Người kể giấu mìnhAnh thanh niên vừa vào, kêu lênCô kỹ sư mặtđỏ ửngthanh niên lắc mạnh Nhưng có mặt ở khắp mọi nơi trong văn bảngiọng cười nhưng đầy tiếc rẻ những người con gái sắp xa ta, biết không bao giờ gặp ta nữa, hay nhìn ta như vậy.Người kể này giường như biết hết mọi hành động, tâm tư tình cảm của nhân vật.- Trời ơi, chỉ có năm phút ! Chính là anh thanh niên giật mình nói to, . Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già. - Ô ! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này ! . Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. , nhận lại chiếc khăn và quay vội đi. - Chào anh. . – Chắc chắn rồi tôi sẽ trở lại. Tôi ở với anh ít hôm được chứ ? . Cô chìa tay ra cho anh nắm, cẩn trọng, rõ ràng, như người ta cho nhau cái gì chứ không phải là cái bắt tay. Cô nhìn thẳng vào mắt anh –Chào anh. (Theo Nguyễn Thành Long, Lặng Lẽ Sa Pa )- Đến bậu cửa, bỗng nhà hoạ sĩ già quay lại chụp lấy tay người Anh thanh niên vừa vào, kêu lênCô kỹ sư mặtđỏ ửngthanh niên lắc mạnh giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ những người con gái sắp xa ta, biết không bao giờ gặp ta nữa, hay nhìn ta như vậy.Đến lượt cô gái từ biệtbác không năi gì nữa. Nắng bây giờ bắt đầu len tới, đốt cháy rơng cây. những cây thông chỉ cao quá đầu, rung tƯt trong nắng những ngăn tay bằng bạc dưới cáI nhìn bao che của những cây tử kinh thỉnh thoảng nhô cáI đầu màu hoa cà lên trên màu xanh của rơng. Mây b̃ nắng xua, cuộn tròn lại tơng cục, lăn trên các vòm lá ướt sương, rơI xuống đường cáI, luồn cả vào gầm xe. Giữa lúc đă xe dơng sƯt lại. Hai ba người kêu lên một lúc:Những nĐt hớn hở trên mặt người láI xe chợt duỗi ra rồi bẵng đI một lúc, còn nhà hoạ sĩ và cô gáI c̣ng nƯn bặt, vì cảnh trước mặt bỗng hiện lên một cách kì lạ.(Theo Nguyễn Thành Long, Lặng Lẽ Sa Pa )Người kể chuyện giữ vai trò dẫn dắt, giới thiệu nhân vật, tình huống tả người và tả cảnh vật, đưa ra nhận xét đánh giá.“ Nhưng lần này lại khác. Trước mắt tôi trường Mĩ Lí trông vừa xinh xắn vừa oai nghiêm như cái đình làn Hoà ấp. Sân nó rộng, mình nó cao hơn trong những buổi trưa hè vắng lặng. Lòng tôi đâm ra lo sợ vẩn vơ ” 	(Tôi đi học – Thanh Tịnh)Ngôi thứ nhất. Nhân vật “tôi”. Người kể chuyện cũng chính là tác giả. “ Bởi tôi ăn uống điều độ và làm việc có chừng mực lên tôi chóng lớn lắm. Chẳng bao lâu, tôi đã trở thành một chàng dế thanh niên cường tráng. Đôi càng tôi mẫm bóng. Những các vuốt ở chân, ở kheo cứ cứng dần và nhọn hoắt. Thỉnh thoảng, muốn thử sự lợi hại của những chiếc vuốt, tôi co cẳng lên, đạp phanh phách vào các ngọn cỏ. Những ngọn cỏ gãy rạp, y như có nhát dao vừa lia qua. Đôi cánh tôi, trước kia ngắn hủn hoẳn, bây giờ thành cái áo dài kín xuống tận chấm đuôi. Mỗi khi tôi vũ lên, đã nghe tiếng phành phạch dòn dã. Lúc tôi đi bách bộ thì cả người tôi rung rinh một màu nâu bóng mỡ soi gương được và rất ưa nhìn.”	(Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí)Kể theo ngôi thứ nhất nhân vật “tôi” – Dế MènGhi nhớ Trong văn bản tự sự ngoài hình thức kể chuyện theo ngôi thứ nhất (xưng “tôi”) còn hình thức kể chuyện theo ngôi thứ ba. Đó là người kể chuyện giấu mình nhưng có mặt khắp nơi trong văn bản. Người kể này dường như biết hết mọi việc, mọi hành động, tâm tư tình cảm của nhân vật.Người kể chuyện có vai trò dẫn dắt người đọc đi vào câu chuyện : Giới thiệu nhân vật và tình huống, tả người và tả cảnh vật, đưa ra các nhận xét đánh giá về những điều được kể.Bài 1 Xe chạy chầm chậm Mẹ tôi cằm nón vẫy tôi, vài giây sau, tôi đuổi kịp. Tôi thở hồng hộc, trán đẵm mồ hôi,và khi trèo lên xe, tôi ríu cả chân lại. Mẹ tôi cũng vừa kéo tay tôi, xoa đầu tôi hỏi, thì tôi oà lên khóc rồi cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo: - Con nín đi ! Mợ đã về với các con rồi mà. Mẹ tôi lấy vạt áo nâu thấm nước mắt cho tôi rối xốc nách tôi lên xe. Đến bấy giờ tôi mới kịp nhận ra mẹ tôi không còm cõi xơ xác quá như cô tôi nhắc lại lời người họ nội của tôi. 	 Hay tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp cái hình hài máu mủ của mình mà mẹ tôi lại tươi đẹp như thủa còn sung túc ? Tôi ngồi trên đệm xe đùi áp đùi mẹ tôi đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi, 	( Nguyên Hồng, Trong lòng mẹ)a) So với đoạn trích ở mục I (trong Lặng Lẽ Sa Pa), cách kể ở đoạn trích này có gì khác ?Hãy làm sáng tỏ bằng cách trả lời câu hỏi sau:Người kể chuyện ở đây là ai?Ngôi kể này có ưu điểm gì và có hạn chế gì so với ngôi kể ở đoạn trên? Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn làm nổi bật màu hồng của hai gò má. tôi thấy những cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng lại mơn man khắp da thịt. Hơi quần áo mẹ tôi và những hơi thở ở khuôn miệng xin xắn nhai trầu phr ra núc đó thơm tho lạ thường. Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng của người mẹ, để bàn tay của người mẹ vuốt ve tè trán xuống cằm, và gãi rôm ở sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một dịu êm vô cùng.Hạn chƠ: người kể này că hạn chƠ trong việc miêu tả bao quát các đối tượng khách quan, khă tạo ra cáI nhìn nhỉu chỉêù do đă dễ gây nên sự nhàm chán trong giọng văn trần thuật.ưu điểm: người kể chuyện că thể đI sâu vào tâm tư tình cảm, trực tiƠp miêu tả lại những diễn biƠn tâm lƯ sâu sắc phức tạp tinh tƠ đang diễn ra trong tâm hồn nhân vật b) Chọn một trong ba nhân vật ( người hoạ sĩ già, anh thanh niên hoặc cô kĩ sư nông nghiệp) là người kể chuyện, sau đó chuyển đoạn văn trích ở mục I thành một đoạn khác, sao cho nhân vật, sự kiện, lời văn và cách kể phù hợp với ngôi kể thứ nhất. Trời ơi, chỉ có năm phút ! Chính là anh thanh niên giật mình nói to, giọng cười nhưng đầy tiếc rẻ. Anh chạy ra nhà phía sau, rồi trở vào liền, tay cầm một cái làn. Nhà hoạ sĩ tặc lưỡi đứng dậy. Cô gái cũng đứng lên, đặt lại chiếc ghế, thong thả đi đến chỗ bác già. - Ô ! Cô còn quên chiếc mùi soa đây này ! Anh thanh niên vừa vào, kêu lên. Để người con gái khỏi trở lại bàn, anh lấy chiếc khăn tay còn vo tròn cặp giữa cuốn sách tới trả cho cô gái. Cô kỹ sư mặt đỏ ửng, nhận lại chiếc khăn và quay vội đi. - Chào anh. - Đến bậu cửa, bỗng nhà hoạ sĩ già quay lại chụp lấy tay người thanh niên lắc mạnh. – Chắc chắn rồi tôi sẽ trở lại. Tôi ở với anh ít hôm được chứ ? Đến lượt cô gái từ biệt. Cô chìa tay ra cho anh nắm, cẩn trọng, rõ ràng, như người ta cho nhau cái gì chứ không phải là cái bắt tay. Cô nhìn thẳng vào mắt anh – những người con gái sắp xa ta, biết không bao giờ gặp ta nữa, hay nhìn ta như vậy. - Chào anh. (Theo Nguyễn Thành Long, Lặng Lẽ Sa Pa )GDXin cảm ơn các vị đại biểu,