Bài giảng Ngữ văn 8 tiết 122: Lựa chọn trật tự từ trong câu

PHÒNG GIÁO DỤC HUYỆN ĐÔNG HOÀTRƯỜNG THCS TRẦN HƯNG ĐẠO Chào mừng quí thầy cô GIÁO VIÊN : LÊ THỊ HỒNG TRÂMKIỂM TRA BÀI CŨCâu hỏi:-Thế nào là một lượt lời? Người tham gia hội thoại cần chú ý những điều gì?Đáp án:- Trong hội thoại, mỗi lần có một người tham gia hội thoại nói được gọi là một lượt lời.Để giữ lịch sự, cần tôn trọng lượt lời của người khác, tránh nói tranh lượt lời, cắt lời hoặc chêm vào lời người khác.- Nhiều khi im lặng cũng là một cách biểu thị thái độ.TIẾT 122: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU.I/. Nhận xét chung:Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi. Anh Dậu uốn vai ngáp dài một tiếng. Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rên vừa ngỏng đầu lên. Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào miệng, cai lệ và người nhà lý trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng. Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ: -Thằng kia! Ông tưởng mày chết đêm qua, còn sống đấy à? Nộp tiền sưu ! Mau !	 (Ngô Tất Tố, Tắt đèn) 1. Có thể thay đổi trật tự từ trong câu in đậm theo những cách nào mà không làm thay đổi nghĩa cơ bản của câu ?I/. Nhận xét chung:a. Cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ. b. Cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất.c Thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất. d Bằng giọng khàn khàn củangười hút nhiều xái cũ, cai lệ gõ đầu roi xuống đất, thét. e- Bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét. g- Gõ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ, cai lệ thét. TIẾT 122: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU. Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ:Hãy tìm chủ ngữ và vị ngữ của câu trên?Chủ ngữ là cai lệ, vị ngữ là gõ đầu roi và thétHãy so sánh các cách sắp xếp trên?- Ông đặt cụm từ gõ đầu roi xuống đất ở đầu câu bỡi vì ông muốn nhấn mạnh sự hung hãn của tên cai lệ.- Việc lặp lại từ roi ở ngay đầu câu có tác dụng liên kết chặt câu ấy với câu đứng trước.-Việc đặt từ thét ở cuối mỗi câu có tác dụng liên kết câu ấy với câu đứng sau.Tại sao nhà văn Ngô Tất Tố lựa chọn trật tự như trên?TIẾT 122: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU.I/. Nhận xét chung:CâuNhấn mạnh sự hung hãnLiên kết chặt với câu đứng trướcLiên kết chặt với câu đứng saua-++b-+-c---d--+e--+g+-+Bảng sơ kếtTừ bản sơ kết trên em có nhận xét gì về hiệu quả diễn đạt của các cách sắp xếp trật tự từ có giống nhau không ? Từ đây, em rút ra kinh nghiệm gì trong việc đặt câu ?Trong một câu có thể có nhiều cách sắp xếp trật tự từ, mỗi cách đem lại hiệu quả diễn đạt riêng. Người nói (người viết) cần biết lựa chọn từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp.TIẾT 122: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU.I/. Nhận xét chung:* Ghi nhớ: (SGK – 111)II/. Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ.1. Trật tự từ trong những bộ phận câu in đậm dưới đây thể hiện điều gì ? (Sgk 111)Đùng đùng, cai lệ giật phắt cái thừng trong tay anh này và chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu. - Thể hiện thứ bậc cao thấp của các nhân vật và thứ tự xuất hiện của các nhân vật: cai lệ đi trước người nhà lí trưởng đi sau. - Tương ứng với trật tự của cụm từ đứng trước: cai lệ mang roi song, còn người nha lí trưởng mang tay thước và dây thừng Chị Dậu xám mặt, vội vàng đặt con xuống đất,chạy đến đỡ lấy tay hắn. b. Run rẩy cất bát cháo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lí trưởng đã sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dây thừng.	(Ngô Tất Tố – Tắt đèn)a. - Thể hiện thứ tự trước sau các hoạt động của tên cai lệ. - Cũng thể hiện thứ tự trước sau các hoạt động của chị Dậu. TIẾT 122: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU.I/. Nhận xét chung:* Ghi nhớ: (SGK – 111)II/. Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ.1. Trật tự từ trong những bộ phận câu in đậm dưới đây thể hiện điều gì ? (Sgk 111)2. So sánh tác dụng của những cách sắp xếp trật tự từ trong các bộ phận câu in đậm dưới đây:a....Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín.	(Thép Mới – Cây tre Việt Nam)b.  Tre giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ làng, giữ nước.c.  Tre giữ làng, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ nước. Câu a thể hiện chủ ý của tác giả đặt sóng đôi từng cặp riêng – chung, làng – nước, mái nhà tranh – đồng lúa chín; mặt khác tạo ra nhịp điệu cân đối hài hoà bằng trắc của câu văn: Bắt đầu bằng nhịp 2/2 luân phiên bằng trắc, tiếp đến nhịp 4/4 cũng bằng trắc luân phiên.- Câu b, c trật tự bị đảo lộn, không đảm bảo sự hài hoà về ngữ âm.TIẾT 122: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU.I/. Nhận xét chung:* Ghi nhớ: (SGK – 111)II/. Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ.1. Trật tự từ trong những bộ phận câu in đậm dưới đây thể hiện điều gì ? (Sgk 111)2. So sánh tác dụng của những cách sắp xếp trật tự từ trong các bộ phận câu in đậm dưới đây:a....Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín.	(Thép Mới – Cây tre Việt Nam)b.  Tre giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ làng giữ nước.c.  Tre giữ làng, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín, giữ nước. * Trong ba cách sắp xếp trên, cách sắp xếp nào có hiệu quả diễn đạt cao hơn? Vì sao ? Cách viết của nhà văn Thép Mới tạo ra hiệu quả diễn đạt cao hơn vì có nhịp điệu, đảm bảo sự hài hoà về ngữ âm của lời nói.- Như vậy khi chúng ta đọc văn, thơ ta không chỉ đọc đúng mà còn đọc có ngữ điệu, diễn cảm. Từ đó bồi dưỡng tình cảm yêu văn thơ.TIẾT 122: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU.I/. Nhận xét chung:* Ghi nhớ: (SGK – 111)II/. Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ.* Từ việc phân tích các ví dụ ở mục I và mục II, em hãy rút ra nhận xét về tác dụng của việc sắp xếp trật tự từ trong câu ?Trật tự từ trong câu có thể:Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật hiện tượng, đặc điểm... Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật, hiện tượng.Liên kết câu với những câu khác trong văn bản.Đảm bảo sự hài hoà về ngữ âm của lời nói.TIẾT 122: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU.I/. Nhận xét chung:* Ghi nhớ: (SGK – 111)II/. Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ.* Ghi nhớ: (SGK – 112)III/. Luyện tập :Giải thích lý do sắp xếp trật tự từ trong những bộ phận câu và câu in đậm:a-Lịch sử nước ta đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của nhân dân ta. Chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi, Quang Trung Chúng ta phải nhớ công lao của các vị anh hùng dân tộc, vì các vị ấy là tiêu biểu của một dân tộc anh hùng.	(HồChí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta)* Kể tên các vị anh hùng dân tộc theo thứ tự xuất hiện các vị ấy trong lịch sử.TIẾT 122: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU.I/. Nhận xét chung:* Ghi nhớ: (SGK – 111)II/. Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ.* Ghi nhớ: (SGK – 112)III/. Luyện tậpGiải thích lý do sắp xếp trật tự từ trong những bộ phận câu và câu in đậm:b. Đẹp vô cùng, Tổ quốc ta ơi !Rừng cọ đồi chè, đồng xanh ngào ngạtNắng chói sông Lô, hò ô tiếng hátChuyến phà dào dạt bến nước Bình Ca	(Tố Hữu – Ta đi tới)* Đặt cụm từ đẹp vô cùng trước hô ngữ Tổ quốc ta ơi để nhấn mạnh cái đẹp của non sông mới được giải phóng.* Đảo hò ô lên trước để bắt vần với sông Lô (vần lưng), tạo cảm giác kéo dài, thể hiện sự mênh mang của sông nước đồng thời cũng đảm bảo cho câu thơ bắt vần với câu trước (vần chân: ngát-hát). Trật tự đảm bảo hài hòa về mặt ngữ âm.TIẾT 122: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU.I/. Nhận xét chung:* Ghi nhớ: (SGK – 111)II/. Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ.* Ghi nhớ: (SGK – 112)III/. Luyện tậpGiải thích lý do sắp xếp trật tự từ trong những bộ phận câu và câu in đậm:c. Ấy cũng may cho cô, vơ vẩn mãi ở ngoài phố thế này mà gặp mật thám hay đội con gái thì khốn. Mật thám tôi cũng chả sợ, đội con gái tôi cũng chả cần.	 (Nguyễn Công Hoan- Ngựa người, người ngựa)* Lặp lại các từ và cụm từ mật thám, đội con gái ở hai đầu hai vế câu là để liên kết chặt chẽ câu ấy với câu đứng trước. TIẾT 122: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU.I/. Nhận xét chung:* Ghi nhớ: (SGK – 111)II/. Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ.* Ghi nhớ: (SGK – 112)III/. Luyện tậpBài tập thêm:Có thể đổi trật tự từ hai vế trong câu sau được không ? Tại sao?Chẳng may bà chủ nhà ốm chết, ông chồng bèn nhờ thầy làm cho bài văn tế.Gợi ý:Không thể thay đổi vì sự việc xảy ra trước ta cần nói trước, sự việc xảy ra sau ta nói sau.Nếu thay đổi trật tự từ trong hai vế câu sẽ làm thay đổi nội dung của câu.TIẾT 122: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU.I/. Nhận xét chung:* Ghi nhớ: (SGK – 111)II/. Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ.* Ghi nhớ: (SGK – 112)III/. Luyện tậpBài tập trắc nghiệm: Ý nghĩa của việc sắp xếp trật tự các đậm trong câu văn sau là gì ?“A Sử thay áo mới, khoác thêm hai vòng bạc vào cổ rồi bịt cái khăn trên đầu”	(Tô Hoài – Vợ chồng A Phủ) a- Góp phần thể hiện tính cách nhân vật.b. Thể hiện trình ua3 người nói.c. Thể hiện trình tự trước sau của hoạt động.d. Nhấn mạnh sự cầu kì trong trang phục của nhân vật.đúngTại sao người nói ( người viết) cần biết lựa chọn trật tự từ thích hợp?Hãy nêu tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ?TIẾT 122: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU.HƯỚNG DẪN TỰ HỌC:Bài vừa học: - Nắm nội dung ghi nhớ (Sgk/111, 112). - Tự thực hành sắp xếp trật tự từ qua việc luyện đặt câu ở nhà.b. Bài sắp học: Trả bài tập làm văn số 6 - Tự suy ngẫm lại cách làm bài tập làm văn số 6. - Xây dựng dàn ý bài tập làm văn số 6 để đối chiếu dàn ý xây dựng trong tiết trả bài, từ đó rút kinh nghiệm trong việc làm bài tập làm văn sắp tới.TIẾT 122: LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU.PHÒNG GIÁO DỤC HUYỆN ĐÔNG HOÀTRƯỜNG THCS TRẦN HƯNG ĐẠO Cảm ơn quí thầy cô GIÁO VIÊN : LÊ THỊ HỒNG TRÂM