Thiết kế giáo án môn Sinh học 8 - Tiết 22: Hoạt động hô hấp

Tiết: 22	Ngày soạn: ... / ... / ...
HOẠT ĐỘNG HÔ HẤP.
A. Mục tiêu:
1. Kiến thức: 
- Trình bày động tác thở (hít vào, thở ra) với sự tham gia của các cơ thở.
- Nêu rõ khái niệm về dung tích sống lúc thở sâu (bao gồm: khí lưu thông, khí bổ sung, khí dự trữ và khí cặn)
- Phân biệt thở sâu với thở bình thường và nêu rõ ý nghĩa của thở sâu.
- Trình bày cơ chế của sự trao đổi khí ở phổi và tế bào.
2. Kỹ năng: Quan sát phân tích tổng hợp.
3. Thái độ: Tự giác tích cực.
B. Phương pháp giảng dạy: 
- Trực quan
- Nêu vấn đề
C. Chuẩn bị giáo cụ
1. Giáo viên: Tranh màu SGK, phiếu học tập, bảng phụ.
2. Học sinh: Nghiên cứu bài ở nhà.
D. Tiến trình bài dạy
1. Ổn định lớp - Kiểm tra sĩ số. (1’)
Lớp 8A 	Tổng số: 	Vắng:
Lớp 8B 	Tổng số: 	Vắng:
2. Kiểm tra bài cũ: (5’)
- Hô hâp là gì, hô hấp gồm những giai đoạn chủ yếu nào?
3. Nội dung bài mới:
a. Đặt vấn đề: (2’) Như chúng ta đã học ở tiết trước, quá trình hô hấp gồm có 3 giai đoạn, đó là giai đoạn sự thở (thông khí ở phổi), giai đoạn trao đổi khí ở phổi và giai đoạn trao đổi khí ở tế bào. Các giai đoạn hô hấp này sẽ diễn ra như thế nào? Để trả lời được câu hỏi ấy, chúng ta hãy cùng nhau tìm đáp án trong bài học hôm nay. Bài Hoạt động hô hấp
b. Triển khai bài dạy:
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung kiến thức
Hoạt động 1: Thông khí ở phổi (16’)
GV: Yêu cầu HS đọc thông tin SGK để trả lời các 
- Cử động hô hấp là gì, nhịp hô hấp là gì?
HS: Cử động hô hấp là một lần hít vào và thở ra
GV: Khái niệm cử động hô hấp và nhịp hô hấp.
GV: Yêu cầu HS quan sát hình 21-1, cho biết các cơ xương ở lồng ngực đã phối hợp hoạt động với nhau như thế nào để làm tăng thể tích lồng ngực khi hít vào và làm giảm thể tích lồng ngực khi thở ra, điền kết quả vào bảng trong câu 1 ở phiếu học tập.
Cử động hô hấp
Hoạt động của các cơ xương lồng ngực
Thể tích lồng ngực
Cơ liên sườn ngoài
Xương ức và xường sườn
Cơ hoành
Hít vào
Thở ra
HS: Quan sát tranh 21.2, thảo luận nhóm để hoàn thành bảng.
GV: Yêu cầu đại diện các nhóm trình bày.
HS: Đại diện nhóm trình bày, các nhóm khác bổ sung
GV: Nhận xét, treo đáp án
GV: Yêu cầu HS quan sát hình 21.2 và cho biết tổng dung tích phổi bao gồm những khí nào?
HS: Khí bổ sung, khí lưu thông, khí dự trữ, khí cặn.
GV: Nhận xét và giới thiệu về dung tích khí trong quá trình hô hấp.
HS: Lắng nghe.
GV: Trong tổng dung tích phổi, gồm có một lượng khí cặn và dung tích sống. Dung tích sống này bao gồm các loại khí: Khí bổ sung, khí lưu thông, khí dự trữ. Vậy em hiểu dung tích sống là gì?
HS: Trả lời
GV: Dung tích sống là thể tích khí khi hít vào thật sâu và thở ra gắng sức
HS: Lắng nghe.
GV: Khi nào thì cơ thể nhận được nhiều khí O2 nhất?
HS: Khi hít vào gắng sức
GV: Giải thích việc tại sao chúng ta nên tập hít thở sâu. (Giúp tăng dung tích sống à tận dụng tối đa lượng khí đi qua phổi.)
HS: Lắng nghe.
GV: Yêu cầu một hs đọc mục em có biết. Cả lớp lắng nghe để trả lời câu hỏi
- Dung tích của phổi khi hít vào, thở ra bình thường và gắng sức có thể phụ thuộc vào những yếu tố nào?
HS: Trả lời, nhận xét, bổ sung
GV: Chốt kiến thức.
Vừa rồi chúng ta đã tìm hiểu được quá trình thông khí ở phổi (giai đoạn đầu tiên). Còn giai đoạn trao đổi khí ở phổi và ở tế bào như thế nào? Chúng ta sẽ tiếp tục tìm hiểu ở phần II. Sự trao đổi khí ở phổi và tế bào.
I. Thông khí ở phổi:
- Cử động hô hấp: gồm một lần hít vào và một lần thở ra.
- Nhịp hô hấp: là số cử động hô hấp trong một phút.
Cử động hô hấp
Hoạt động của các cơ xương lồng ngực
Thể tích lồng ngực
Cơ liên sườn ngoài
Xương ức và xường sườn
Cơ hoành
Hít vào
Co
Nâng lên
Co
Tăng
Thở ra
Dãn
Hạ xuống
Dãn
Giảm
- Dung tích phổi: Khí bổ sung, khí lưu thông, khí dự trữ, khí cặn
- Dung tích phổi phụ thuộc các yếu tố: Tình trạng sức khỏe, tầm vóc, luyện tập, tuổi, giới tính
Hoạt động 2: Sự trao đổi khí ở phổi và tế bào. (15’)
GV: Giới thiệu thiết bị đo nồng độ Oxi, theo dõi bảng 21. SGK
- Em có nhận xét gì về thành các khí khi hít vào và khi thở ra?
HS: Trả lời
GV: Nhận xét. Có sự thay đổi rõ ràng của khí O2 và CO2 là do quá trình trao đổi khí đã xảy ra giữa phổi, máu và tế bào. Và các khí này trao đổi theo cơ chế nào?
HS: Cơ chế khuếch tán từ nơi có nồng độ cao sang nơi có nồng độ thấp.
GV: Nhấn mạnh, yêu cầu HS quan sát H21.4, thảo luận nhóm và hoàn thành phiếu học tập.
HS: Trao đổi thảo luận để hoàn thành phiếu học tập.
GV: Yêu cầu các nhóm đổi bài cho nhau.
HS: Các nhóm đổi bài.
GV: Đưa đáp án và giải thích.
HS: Lắng nghe.
GV: Yêu cầu các nhóm chấm bài của nhóm bạn. (2,5đ/câu)
HS: Chấm bài của nhóm 
GV: Thu bài của các nhóm.
II. Trao đổi khí ở phổi và tế bào
- Cơ chế: khuếch tán từ nơi có nồng độ cao sang nơi có nồng độ thấp. 
* Phổi:
O2: Oxy khuếch tán từ phế nang vào máu
CO2: CO2 khuếch tán từ máu vào phế nang
* Tế bào:
O2: Oxy khuếch tán từ máu vào tế bào
CO2: CO2 khuếch tán từ tế bào vào máu
 4. Củng cố: (5’)
- Thực chất quá trình trao đổi khí ở phổi và tế bào là gì? (là sự thay đổi nồng độ của các khí)
- Trò chơi giải đáp ô chữ.
Đơn vị cấu tạo của phổi được gọi là gì?
Đây là thành phần của máu có chức năng vận chuyển khí Oxi và khí Cacbonic.
Nhờ có quá trình này mà các chất dinh dưỡng cần thiết của cơ thể được biến đổi thành năng lượng.
Loại tế bào trong máu tham gia bảo vệ cơ thể.
Cơ quan thực hiện quá trình trao đổi khí giữa cơ thể với môi trường bên ngoài.
P
H
Ế
N
A
N
G
H
Ô
N
G
C
Ầ
U
Ô
X
I
H
Ó
A
B
A
C
H
C
Â
U
P
H
Ổ
I
5. Dặn dò: (1’)
- Học bài cũ.
- Trả lời các câu hỏi cuối bài.
- Tìm hiểu, và trả lời các câu hỏi bài: Vệ sinh hô hấp