Giáo án Vật lý Lớp 9 - Tiết 48: Thấu kính phân kì - Lê Xuân Độ

Tiết 48: 
Thấu kính phân kì
I - Mục tiêu
	1. Nhận dạng được thấu kính phân kì
	2. Vẽ được đường truyền của hai tia sáng đặc biệt (tia tới quang tâm và tia tới song song với trục chính) qua thấu kính phân kì
	3. Vận dụng được kiến thức đã học để giải bài tập đơn giản về thấu kínk phân kì và giải thích một vài hiện tượng thường gặp.
II- Chuẩn bị
	- 1 thấu kính phân kì có tiêu cự khoảng 12 cm
	- 1 giá quang học
	- 1 màn hứng để quan sát đường truyền của chùm sáng
	- 1 nguồn sáng ra chùm 3 tia sáng song song.
III- Hoạt động của thầy và trò
Hoạt động của gv
Hoạt động của HS
Ghi bảng
HĐ1: Ôn tập những kiến thức có liên quan đến bài mới
Yêu cầu một vài HS trả lời câu hỏi sau: Nêu đặc điểm ảnh của một vật tạo bới thấu kính hội tụ. Có những cách nào để nhận biết thấu kính hội tụ.
Từng HS trả lời câu hỏi của GV 
HĐ2: Tìm hiểu đặc điểm của thấu kính phân kì
Yêu cầu HS trả lời C1. Thông báo về thấu kính phân kì
Yêu cầu một vài HS nêu nhận xét về hình dạng của thấu kính phân kì và so sánh với thấu kính hội tụ.
Hướng dẫn HS tiến hành thí nghiệm như hình 44.1 SGK để trả lời C3
- Theo dõi , hướng dẫn các nhóm HS làm thí nghiệm yếu.
- Thông báo hình dạng mặt cắt và kí hiệu thấu kính phân kì.
a) Từng HS thực hiện C1
b) Từng HS suy nghĩ và trả lời C2
c) Các nhóm HS bố trí thí nghiệm như hình 44.1 SGK 
- Từng HS quan sát thí nghiệm và thảo luận nhóm để trả lời C3
I- đặc điểm của thấu kính phân kì
HĐ3: Tìm hiểu các khái niệm trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính phân kì.
Yêu cầu HS tiến hàng lại thí nghiệm như hình 44.1 SGK 
- Theo dõi hướng dẫn các em HS thực hiện lại thí nghiệm, quan sát hiện tượng để có thể trả lời C4
- Gợi ý: Dự đoán xem tia nào đi thẳng. Tìm cách kiểm tra dự đoán (dùng bút đánh dấu đường truyền của các tia sáng trên hai màn hứng. Dùng thước thẳng để kiểm tra đường truyền đó).
Yêu cầu đại diện nhóm trả lời C4. GV chính xác hoá các câu trả lời của HS 
Yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Trục chính của thấu kính có đặc điểm gì?
- GV nhắc lại khái niệm trục chính.
Yêu cầu HS tự đọc phần Thông báo và trả lời câu hỏi sau: Quang tâm của một thấu kính có đặc điểm gì?
Tiến hành thí nghiệm : Chiếu một tia sáng bất kì qua quang tâm sẽ có tia ló đi thẳng, không đổi hướng.
Yêu cầu HS làm lại thí nghiệm như ở hình 44.1 
- Theo dõi,hướng dẫn các nhóm tiến hành thí nghiệm yếu.
Có thể gợi ý như sau: Dùng bút đnáh dấu đường truyền của tia sáng ở trên màn hứng, dùng thước thẳng đặt vào đường truyền đã đánh dấu để vẽ tiếp đường kéo dài.
- Yêu cầu một vài nhóm trả lời C5
- Yêu cầu một HS lên bảng làm C6 và trình bày ý kiến của mình trước lớp.
- Yêu cầu HS tự đọc phần thông báo khái niệm tiêu điểm và trả lời câu hỏi sau: Tiêu điểm của thấu kính phân kì được xác định như thế nào? Nó có đặc điểm gì khác với tiêu điểm của thấu kính hội tụ?
GV chính xác hoá các câu trả lời của HS 
Yêu cầu HS trả lời câu hỏi sau: Tiêu cự của thấu kính là gì?
a) Tìm hiểu khái niệm trục chính.
- Các nhóm thực hiện thí nghiệm 
- Từng HS quan sát, thảo luận nhóm để trả lời C4
- Từng HS đọc phần thông báo về trục chính trong SGK và trả lời câu hỏi của GV 
b) Tìm hiểu về khái niệm quang tâm. Từng HS đọc phần thông báo về khái niệm quang tâm trong SGK và trả lời câu hỏi của GV.
c) Tìm hiểu khái niệm tiêu điểm
- Nhóm HS tiến hành lại thí nghiệm ở hình 44.1 SGK. 
- Từng HS quan sát thí nghiệm , đưa ra ý kiến của mình trước nhóm để thảo luận chung.
- Trả lời C5
- Từng HS làm C6 vào vở
- Từng HS đọc phần thông báo khái niệm tiêu điểm trong SGK và trả lời câu hỏi của GV 
d) Tìm hiểu khái niệm tiêu cự
Từng HS đọc phần thông báo về khái niệm tiêu cự và trả lời câu hỏi của GV.
II- Trục chính, quang tâm, tiêu điểm, tiêu cự của thấu kính phân kì.
1/ Trục chính
2/ Quang tâm
3/ Tiêu điểm
4/ Tiêu cự
HĐ4 Củng cố và vận dụng
Yêu cầu HS trả lời các câu hỏi C7, C8 và C9:
- Theo dõi và kiểm tra HS thựchiện C7
- Thảo luận với cả lớp để trảlời C8
- Đề nghị một vài HS phát biểu, trả lời C9
Cá nhân suy nghĩ trả lời C7, C8 và C9
III- Vận dụng