Giáo án Vật lý Khối 8 - Tiết 6: Lực ma sát - Năm học 2010-2011

Ngày soạn:27/9/2010
Ngày giảng:
Tiết 6: Lực ma sát
 A. Mục tiêu
- Nhận biết lực ma sát là một loại lực cơ học.Phân biệt được ma sát trượt, ma sát nghỉ, ma sát lăn.Làm thí nghiệm để phát hiện ma sát nghỉ.Phân tích được một số hiện tượng về lực ma sát có lợi,có hại trong đời sống và kĩ thuật.Nêu đượccác khắc phục tác hại của lực ma sát và vận dụng ích lợi của lực này
- Rèn kĩ năng đo lực, đo Fms để rút ra nhận xét về đặc điểm của Fms
-Thái độ: Nghiêm túc,trung thực và hợp tác trong thí nghiệm
 B. Chuẩn bị
- Mỗi nhóm: 1 lực kế, 1 miếng gỗ có móc, 1 quả cân
- Cả lớp: Tranh vẽ to hình 6.1
 C. Tổ chức hoạt động dạy học
I. Tổ chức
Lớp: 
II. Kiểm tra
HS1:Thế nào là hai lực cân bằng? Hiện tượng gì xảy ra khi có lực cân bằng tác dụng lên vật? Chữa bài tập 5.5(SBT)
HS2: Chữa bài tập 5.6 (SBT)
III. Bài mới
 Hoạt động của GV
 Hoạt động của HS
Hoạt động 1: Tổ chức tình huống học tập (3ph)
- Yêu cầu HS đọc tình huống trong SGK và so sánh sự khác nhau giữa tục bánh xe bò ngày xưa với trục xe đạp và trục bánh ôtô
- Sự phát minh ra ổ bi có ý nghĩa như thế nào?Chúng ta cùng tìm hiểu....
Hoạt động 2:Nghiên cứu khi nào có lực ma sát (18ph)
Yêu cầu HS đọc thông tin mục 1 và trả lời câu hỏi: Fmstrượt xuất hiện ở đâu?
- Lực ma sát trượt xuất hiện khi nào?
- Yêu cầu HS hãy tìm Fmscòn xuất hiện ở đâu trong thực tế
- Yêu cầu HS đọc thông tin và trả lời câu hỏi: Fmslăn xuất hiện giữa hòn bi và mặt sàn khi nào?
- Yêu cầu HS tìm thêm ví dụ về ma sát lăn trong đời sống và trong kĩ thuật
- Lực ma sát lăn xuất hiện khi nào?
- Cho HS quan sát và yêu cầu HS phân tích H6.1 để trả lời câu hỏi C3
- Yêu cầu HS đọc hưóng dẫn thí nghiệm và nêu cách tiến hành.
- Yêu cầu HS tiến hành TN theo nhóm
- Yêu cầu HS trả lời C4 và giải thích
- Lực ma sát nghỉ xuất hiện trong trường hợp nào?
Lưu ý: Fmsnghỉ có cường độ thay đổi theo lực tác dụng lên vật
- Yêu cầu HS tìm ví dụ về ma sát nghỉ
Hoạt động 3: Tìm hiểu về lợi ích và tác hại của lực ma sát trong đời sống và trong kĩ thuật (10ph)
- Yêu cầu HS quan sát H6.3,mô tả lại tác hại của ma sát và biện pháp làm giảm ma sát đó
- GV chốt lại tác hại của ma sát và cách khắc phục: tra dầu mỡ giảm ma sát 8-10 lần;dùng ổ bi giảm ma sát 20-30 lần
- Việc phát minh ra ổ bi có ý nghĩa ntn?
- Yêu cầu HS quan sát H6.4 chỉ ra được lợi ích của ma sát và cách làm tăng(C7)
Hoạt động 4: Vận dụng (10ph)
- Yêu cầu HS giải thích các hiện tượng trong C8 và cho biết trong các hiện tượng đó ma sát có ích hay có hại
- HS đọc tìng huống trong SGK và thấy được sự khác nhau giữa trục bánh xe bò ngày xưa với trục xe đạp và trục bánh ôtô vì có sự xuất hiện ổ bi
- Ghi đầu bài
I.Khi nào có lực ma sát?
1. Lực ma sát trượt
- HS đọc thông tin và trả lời được: Fms trượt ở má phanh ép vào bánh xe
- NX:Lực ma sát trượt xuất hiện khi vật chuyển động trượt trên mặt vật khác
- C1:Ma sát giữa dây cung ở cần kéo của đàn nhị,violon,...với dây đàn;....
2. Lực ma sát lăn
- HS đọc thông tin và trả lời: Fmslăn xuất hiện khi hòn bi lăn trên mặt sàn
- C2:Ma sát sinh ra ở các viên bi đệm giữa trục quay với ổ trục
Ma sát giữa các con lăn với mặt trượt
(dịch chuyển các vật nặng,đầu cầu,....).
NX:Lực ma sát lăn xuất hiện khi một vật chuyển đông lăn trên mặt vật khác
- C3: Cường độ lực ma sát lăn nhỏ hơn ma sát trượt
3. Ma sát nghỉ
- HS đọc và nắm được cách tiến hành TN
- Làm thí nghiệm theo hướng dẫn và đọc số chỉ của lực kế
- C4:Vật vẫn đứng yên chứng tỏ vật chịu tác dụng của hai lực cân bằng(Fk=Fmsn)
- NX: Lực ma sát nghỉ xuất hiện khi vật chịu tác dụng của lực kéo mà vật vẫn đứng yên
- C5: Trong sản xuất: sản phẩm chuyển động cùng với băng truyền nhờ ms nghỉ
Trong đời sống: nhờ có ma sát nghỉ con người mới đi lại được...
II.Lực ma sát trong đời sống và kĩ thuật
-C6:a.Ma sát trượt làm mòn xích đĩa
 Khắc phục: tra dầu mỡ
b. Ma sát trượt làm mòn trục,cản trở CĐ
Khắc phục: lắp ổ bi,tra dầu mỡ
c. Ma sát trượt làm cản trở CĐ của thùng
Khắc phục: lắp bánh xe con lăn
- HS trả lời C9:T/ d của ổ bi:giảm ms sát
C7:Cách làm tang ma sát
a. Tăng độ nhám của bảng
b. Tăng độ sâu của rãnh ren
 Độ nhám của sườn bao diêm
c. Tăng độ sâu khía rãnh mặt lốp
III. Vận dụng
- C8:a.Vì ma sát nghỉ giữa sàn với chân người rất nhỏma sát có ích
b.Lực ma sát lên lốp ôtô quá nhỏ nên bánh xe bị quay trượtma sát có ích
c. Vì ma sát giữa mặt dường với đế giày làm mòn đếma sát có hại
d. Để tăng độ bám của lốp xe với mặt đườngma sát có lợi
IV. Củng cố 
 - Yêu cầu HS hệ thống lại kiến thức .
 - GV giới thiệu mục:Có thể em chưa biết
V. Hướng dẫn về nhà: - Học bài và làm bài tập 6.1- 6.5 SBT)
 - Đọc trước bài 7: áp suất