Giáo án Vật lí Lớp 8 - Bài 15: Sự nổi - Nguyễn Giản Nguyên

Trường THCS Hoàng Liệt
Giáo án vật lí 8
Giáo viên soạn: Nguyễn Giản Nguyên
Tiết 15	 SỰ NỔI
Mục tiêu
Kiến thức
Giải thích được khi nào vật nổi, vật chìm, vật lơ lửng.
Nêu được điều kiện để vật nổi.
Giải thích được các hiện tượng vật nổi thường gặp trong thực tế
Kỹ năng
Quan sát, tổng hợp, suy luận
Làm việc theo nhóm học tập
Thái độ
Nghiêm túc, tích cực trong học tập, hợp tác trong nhóm
Trọng tâm
Nêu được điều kiện để vật nổi, vật chìm, vật lơ lửng trong chất lỏng
Tính được lực đẩy Ác-si-mét khi vật nổi trên mặt thoáng của chất lỏng
Chuẩn bị
Chuẩn bị của giáo viên:
Chuẩn bị của học sinh
Ba cốc nước đã pha muối sẵn 2 cốc ( làm thay đổi khối lượng riêng của chất lỏng)
Một quả trứng
Một khay đựng 3 cốc nước
Một bể nước 
Một miếng gỗ nhẹ
Một cái kẹp
Máy tính
Máy chiếu
Phiếu học tập
Học và ôn bài lực đẩy Ác-si-mét
Ôn lại bài hai lực cân bằng, cách biểu diễn lực.
Tìm hiểu các hiện tượng về sự nổi trong tự nhiên
Tiến trình bài giảng
Ổn định lớp
Kiểm tra sĩ số, nhắc nội quy đầu giờ
Kiểm tra bài cũ
Trong các nhận định sau, nhận định nào đúng, nhận định nào sai:
Đúng 
Sai 
1. Lực đẩy Ác-si-mét phụ thuộc vào độ sâu của vật trong chất lỏng.
2. Lực đẩy Ác-si-met phụ thuộc vào trọng lượng riêng của chất lỏng và thể tích của phần vật chìm trong chất lỏng.
3. Lực đẩy Ác-si-mét của nước là lực giữ cho tầu thuyền... nổi trên mặt nước.
4. Lực đẩy Ác-si-mét có độ lớn luôn bằng trọng lượng của vật.
5. Hình vẽ bên dưới, các véc tơ lực biểu diễn đúng là hình d. 
P
FA
b)
P
FA
a)
P
FA
c)
P
FA
d)
Bài mới	
Giáo viên làm thí nghiệm biểu diễn, thả lần lượt quả trứng vào ba cốc nước có trọng lượng riêng khác nhau.
Yêu cầu học sinh qua sát hiện tượng xảy ra.
? Nguyên nhân nào khiến quả trứng có vị trí khác nhau trong lòng chất lỏng ở ba cốc trên? Để giải thích được nguyên nhân này chúng ta cùng vào bài sự nổi.
 Hoạt động của thầy và trò
Nội dung
 Hoạt động 1: Tìm hiểu điều kiện để vật nổi, vật chìm
Gv cho học sinh hoạt động cá nhân
Quan sát hình ảnh trên màn hình
Hãy trả lời câu hỏi C1
Hs một hai học sinh trả lời
Tình huống1: có thể hs trả lời có thêm tác dụng của áp lực của nước, tác dụng của áp suất khí quyển, lực nâng của bình.. Giải quyết tình huống này
Áp suất khí quyển được chất lỏng truyền đi nguyên vện theo mọi hướng, mọi điểm trong lòng chất lỏng.
Áp lực do chất lỏng gây lên ở mọi điểm trên cùng mực chất lỏng ở hai bên quả trứng là hai lực cân bằng. Áp lực do chất lỏng gây ra ở phía trên và phía dưới quả trứng là hai lực ngược chiều và có độ lớn khác nhau nên tổng hợp lực là lực đẩy lên phía trên (lực đẩy Ác-si-met)
Gv chốt lại và ghi bảng
Gv khi thả một vật vào trong chất lỏng thì có thể xảy ra ba trường hợp sau: vật chìm xuống đáy, vật nổi lên trên mặt thoáng của chất lỏng, vật đứng lơ lửng trong chất lỏng.
Bốn bàn làm một nhóm, các nhóm bắt đầu tập trung quan sát C2.
? cho biết C2 yêu cầu là việc gì?
Hs nêu yêu cầu
Các em hãy hoàn thành câu hỏi C2 vào phiếu học tập trong 5 phút
Hs hoàn thành C2 theo nhóm 
Gv: Thu phiếu học tập và chiếu kết quả cua 3 nhóm đại diện.
Các nhóm khác cho ý kiến nhận xét.
Gv chốt lại chiếu kết quả đúng và ghi bảng
Gv ngược lại:
Vật chìm xuống khi: P>FA
Vât nổi lên khi: P<FA
Vật lơn lửng trong chất lỏng khi: P=FA
Gv nếu vật nổi trên mặt thoáng của chất lỏng thì độ lớn của lực đẩy Ác-si-mét được tính như thế nào có bằng trọng lực không?Ta sang phần 2
Hoạt động 2 : Tìm hiểu độ lớn của lực đẩy Ác-si-mét khi vật nổi trên mặt thoáng của chất lỏng.
Gv làm thí nghiệm nhúng miếng gỗ vào trong lòng chất lỏng rồi buông tay ra.
Hãy thực hiện trả lời C3 (cá nhân làm việc)
Hs cá nhân học sinh trả lời 
Tình huống2: Có thể có học sinh trả lời lực đẩy FA > P khi đó giải quyết như:
Khi nhúng chìm miếng gỗ vào trong lòng chất lỏng thì thể tích phần chất lỏng bị miếng gỗ chiếm chỗ và thể tích miếng gỗ có bằng nhau không?
FA = dnước .V và P =dgỗ .V
FA >P => dnước .V >dgỗ .V => dnước > dgỗ
Gv chốt lại và ghi bảng
Gv hãy thực hiện C4
Hs cá nhân học sinh thực hiện C4
Tình huống3: Nếu học sinh trả lời P>FA hoặc P<FA .
Gợi ý: 
Lúc này miếng gỗ chịu tác dụng của mấy lực
Miếng gỗ dâng ở trạng thái nào? Đứng yên hay chuyển động?
Vậy hai lực đó là hai lực gì? (cân bằng), hai lực cân bằng tác dụng lên một vật đang đứng yên thì vật đó như thế nào?
Gv chốt lại và ghi bảng.
Gv hãy thực hiện C5 
Hs cá nhân các học sinh thực hiện C5
Gv khẳng định chiếu đáp án và chốt lại ghi bảng
Hoạt động 3: Vận dụng kiến thức
Gv các nhóm tập chung trao đổi hoàn thành C6 vào phiếu học tập có sẵn trong 7 phút.
? hãy cho biết C6 yêu cầu làm việc gì?
Hs làm việc theo nhóm
Gv thu phiếu học tập, chiếu kết quả của nhóm lên.
? Các nhóm khác hãy cho nhận xét
Gv chốt lại chiếu kết quả 
Gv chiếu câu hỏi của C7 lên yêu cầu học sinh quan sát
Gv Hãy thực hiện C7
Hs thực hiện trả lời C7 theo cá nhân.
Tình huống 4 : nếu học sinh lúng túng
Gv Gợi ý vận dụng kết quả C6
Gv có nhận xét gì về câu trả lời của bạn
Hs nhận xét
Gv chốt lại và chiếu kết quả trên bảng
Gv quan sát C8 và trả lời C8
Hs vận dụng kết quả C6 để trả lời C6
Gv nếu hs lúng túng gv gợi ý dthủy ngân =136000N/m3 , dsắt =78000N/m3
Gv yêu cầu hs nhận xét, chốt lại và chiếu kết quả trên bảng
Gv các em hãy trả lời câu hỏi đầu bài:
Nguyên nhân nào khiến quả trứng có vị trí khác nhau trong lòng chất lỏng ở ba cốc trên?
Hs cá nhân hs trả lời 
Gv khẳng định và chốt lại bài
Gv chiếu câu hỏi C9 lên bảng
Gv yêu cầu học sinh trả lời C9
Gv nhận xét 
Gv giới thiệu một số ứng dụng trong thực tế bằng clip
Hãy lấy ví dụ liên hệ trong đời sống hàng ngày?
Điều kiện để vật nổi, vật chìm
 FA
P
C1. Quả trứng chịu tác dụng của trọng lực P và lực đẩy Ác-si-met FA .
Hai lực này cùng phương thẳng đứng, ngược chiều nhau.
Trọng lực P hướng từ trên xuống dưới còn lực lực đẩy Ác-si-mét FA hướng từ dưới lên trên.
C2.
a) P > FA
c) P < FA
b) P = FA
FA
P
P
P
FA
FA
P>FA Vật sẽ chuyển động xuống dưới ( chìm xuống đáy bình )
P=FA Vật sẽ đứng yên (lơ lửng trong chất lỏng)
P<FA Vật sẽ chuyển lên trên (nổi lên mặt thoáng của chất lỏng)
Ngược lại: 
Vật chìm xuống khi: P>FA
Vât nổi lên khi: P<FA
Vật lơn lửng trong chất lỏng khi: P=FA
Độ lớn của lực đẩy Ác-Si-mét khi vật nổi trên mặt thoáng của chất lỏng.
C3: Vì trọng lượng riêng của nước lớn hơn trọng lượng riêng của miếng gỗ ( dnước > dgỗ)
C4: Có bằng nhau ( P = FA) vì miếng gỗ đang đứng yên
C5: FA = d.V 
Trong đó:
 d là trọng lượng riêng của chất lỏng ( N/m3)
V là thể tích phần chất lỏng bị vật chiếm chỗ (m3)
Vận dụng
C6:
Vật chìm xuống khi:
Vật lơ lửng trong chất lỏng khi:
Vật nổi lên mặt chất lỏng khi:
P > FA
=> dv .V > dlỏng.V
=> dv > dlỏng (đpcm)
 P = FA
=> dv .V = dlỏng.V
=> dv = dlỏng (đpcm)
 P < FA
=>dv.V< dlỏng.V
=> dv < dlỏng (đpcm)
C7: Trọng lượng riêng của hòn bi thép lớn hơn trọng lượng riêng của nước (dthép>dnước) nên chìm xuống.
Trọng lượng riêng của hòn bi gỗ nhỏ hơn trọng lượng riêng của nước (dgỗ<dnước) nên nổi lên.
- Vì trọng lượng riêng (dtàu) của tàu nhỏ hơn trọng lượng riêng (dnước) của nước ( dtàu < dnước) nên tàu nổi
C8: Thả một hòn bi sắt vào thủy ngân thì hòn bi nổi vì dthủy ngân>dsắt
C9
FAM = FAN
FAM < PM
FAN = PN
PM > PN
Hướng dẫn về nhà
Nắm vững điều kiện để vật nổi và vật chìm, vật lơ lửng
Vận dụng tốt công thức tính lực đẩy Ac-si-met
Làm các bài tập 12.3 -12.7 sbt trang 34