Giáo án Sinh học Lớp 8 - Tuần 25 - Năm học 2019-2020

 Ngày soạn: 17/01/2020
Tuần 25, Tiết 47
 Bài 45: DÂY THẦN KINH TỦY
 I. Mục tiêu:
 1. Mục tiêu, kiến thức, kỹ năng:
 a. Kiến thức:
 - Qua phân tích cấu tạo của dây thần kinh tủy làm cơ sở để hiểu rõ chức 
năng của chúng
 - Qua phân tích kết quả thí nghiệm tưởng tượng rút ra được kết quả về chức 
 năng của rễ tủy, từ đó suy ra chức năng.
 b. Kĩ năng:
 - Rèn luyện kỹ năng quan sát và phân tích hình 
 - Rèn kỹ năng hoạt động nhóm 
 c. Thái độ:
 Giáo dục hs ý thức biết bảo vệ cột sống (không va mạnh vào cột sống)
 2. Định hướng năng lực: 
 - Năng lực tự học: cấu tạo và trình bày chức năng của dây thần kinh tuỷ.
 - Phát triển năng lực giao tiếp, hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ sinh học.
 II. Chuẩn bị:
 - Gv: Tranh phóng to hình 45.1, 45.2 SGK 
 - HS: Xem trước nội dung bài
 III. Tổ chức các hoạt động dạy học:
 1. Ổn định: (Kiểm tra sĩ số)
 2. Kiểm tra bài cũ: 
 - Y/c hs nhắc lại cấu tạo của tủy sống ?
 Trả lời: Tủy sống bao gồm chất xám ở giữa bao quanh chất trắng ( là chất 
 trắng ở ngoài, chất xám ở trong là căn cứ của các phản xạ không điều kiện) còn 
 chất trắng là các đường dẫn truyền nối căn cứ trong tủy sống với nhau và với não 
 bộ)
 3. Bài mới:
 Hoạt động 1: Khởi động ( 2 phút)
 a. Mục tiêu: Tạo tình huống có vấn đề cho học sinh
 b. Cách tổ chức:
 GV đặt vấn đề: Vì sao khi cột sống bị tổn thương ta không thể vận động 
được?
 c. Sản phẩm của học sinh:
 Vì cột sống chứa tủy sống mang các dây thần kinh tủy khi tổn thương cột 
sống sẽ làm ảnh hưởng đén dây thần kinh tủy có chức năng điều khiển sự vận động 
của cơ thể.
 d. Kết luận của giáo viên:
 Vậy dây thần kinh tủy có cấu tạo và chức năng ra sao?. Chúng ta sẽ cùng tìm 
hiểu.
 Hoạt động 2: Hình thành kiến thức.
 1 * Kiến thức 1: Cấu tạo của dây thần kinh tủy (22 phút)
 Mục tiêu: Tìm hiểu cấu tạo của dây thần kinh tủy
 Cách tổ chức Sản phẩm của HS Kết luận của GV
 –– Gv: Y/c học sinh - HS: Tự thu thập thông tin Kết luận:
nghiên cứu thông tin SGK, trong SGK - Có 31 đôi dây thần 
quan sát hình 44.2 , 45.1, kinh tủy là các dây pha
thảo luận Trả lời câu hỏi : - Mỗi dây thần kinh tủy 
+ Trình bày cấu tạo dây - HS: quan sát kỹ hình , đọc gồm 2 rễ :
thần kinh tủy? thông tin trong SGK trang + Rễ trước : Rễ vận 
 142 trả lời: động 
 Mỗi dây thần kinh tủy gồm + Rễ sau : rễ cảm giác
 2 rễ :
 + Rễ trước : Rễ vận động 
 + Rễ sau : rễ cảm giác
- Gv: Phân tích cho hs thấy 
được sự liên hệ giữ các dây 
thần kinh tủy với các bộ 
phận rễ trước và rễ sau của 
tủy sống.
→ có 31 đôi dây tk tủy, 
mỗi dây tk tủy bao gồm các 
nhóm sợi tk cảm giác
 + Các sợi hướng tâm nối 
với tủy sống qua rễ sau (rễ 
cảm giác)
 + Các sợi li tâm nối với 
tủy sống bằng các rễ trước 
(rễ vận động)
→ Chính các rễ này sau khi 
đi qua khe giữa hai đốt 
sống đã nhập lại dây tk tủy. - HS: Chú ý lắng nghe
- Gv: Dựa vào hình 45.1 
phân tích cho hs thấy được 
đường dẫn truyền xung tk 
từ cơ quan thụ cảm → TW 
TK → cơ quan phản ứng. - HS tự rút ra kết luận về 
- Gv: hoàn thiện kiến thức cấu tạo của dây thần kinh 
 tủy
* Kiến thức 2: Chức năng của dây thần kinh tủy (15 phút)
 Mục tiêu: Tìm hiểu chức năng của dây thần kinh tủy
 2 Cách tổ chức Sản phẩm của HS Kết luận của GV
- Gv: Yêu cầu học sinh - HS: đọc kỹ nội dung thí 
nghiên cứu thí nghiệm đọc nghiệm tưởng tượng và kết Dây thần kinh tủy do 
kỹ bảng 45 SGK trang 143 quả ở bảng 45 SGK trang các bó sợi cảm giác và 
→ rút ra kết luận : 143 → thảo luận nhóm → bó sợi vận động nhập 
 rút ra kết luận về chức năng lại , nối với tủy sống 
 của rễ tủy qua rễ trước và rễ sau 
 + Chức năng của rễ tủy ? - Rễ trước: Dẫn truyền xung → dây thần kinh tủy là 
 thần kinh vận động từ trung dây pha .
 ương thần kinh đi tới cơ 
 quan phản ứng .(cơ, chi)
 - Rễ sau: Dẫn truyền xung 
 thần kinh cảm giác từ các 
 cơ quan thụ (da) về trung 
 ương thần kinh
+ Chức năng của dây thần - HS trả lời: Dẫn truyền 
kinh Tủy ? xung thần kinh
- Gv: Hoàn thiện lại kiến - HS lắng nghe và rút ra kết 
thức luận.
 Vì sao nói dây thần kinh - Vì dây thần kinh tủy bao 
tủy là dây pha ? gồm các bó sợi cảm giác và 
 bó sợi vận động được liên 
 hệ với tủy sống qua rễ sau 
 và rễ trước. Rễ sau là rễ 
 cảm giác, rễ trước là rễ vận 
 động.
 Hoạt động 3: Luyện tập ( 2 phút)
 a. Mục tiêu: Giúp HS giải được các bài tập.
 b. Cách tổ chức:
 Hãy chọn đáp án đúng nhất:
 Câu 1. Con người có bao nhiêu đôi dây thần kinh tủy ?
 A. 31 đôi B. 12 đôi C. 26 đôi D. 15 đôi
 Câu 2. Rễ trước của tủy sống còn có tên gọi khác là gì ?
 A. Rễ li tâm B. Rễ cảm giác
 C. Rễ vận động D. Rễ hướng tâm
 Câu 3. Dây thần kinh tủy được cấu tạo như thế nào ?
 A. Tùy từng loại mà dây thần kinh được cấu tạo bởi bó sợi thần kinh vận 
 động hoặc bó sợi cảm giác.
 B. Chỉ được cấu tạo bởi bó sợi thần kinh vận động
 C. Chỉ được cấu tạo bởi bó sợi thần kinh cảm giác
 D. Bao gồm bó sợi thần kinh cảm giác và bó sợi thần kinh vận động
 3 Câu 4. Rễ sau ở tủy sống là
 A. rễ cảm giác hoặc rễ vận động.
 B. rễ vừa có chức năng cảm giác, vừa có chức năng vận động.
 C. rễ vận động.
 D. rễ cảm giác.
 c. Sản phẩm của học sinh:
 Câu 1: A, câu 2: C , câu 3: D, câu 4: D.
 d. Kết luận của giáo viên:
 Nhận xét sữa chữa câu trả lời của học sinh
 Hoạt động 4: Vận dụng ( 3 phút)
 a. Mục tiêu: HS vận dụng kiến thức giải bài tập
 b. Cách tổ chức:
 - Trên một con ếch đã mổ để n/c rễ tủy, em Quang đã vô ý thúc mũi kéo 
làm đứt một số rễ. Bằng cách nào em có thể phát hiện được rễ nào còn, rễ nào mất?
 c. Sản phẩm của học sinh:
 Bằng cách dùng HCl kích thích lần lượt vào rễ tủy của các chi:
 + Nếu không co chi nào →rễ sau (rễ cảm giác) chi đó bị đứt
 + Nếu có chi nào co thì rễ trước (rễ vận động) vẫn còn
 + Nếu chi đó không co, các chi khác co thì rễ trước( rễ vận động) của chi đó 
đứt
 d. Kết luận của giáo viên:
 GV nhận xét, bổ sung
 4/ Hướng dẫn học ở nhà:
 - Học thuộc bài, trả lời các câu hỏi cuối bài
 - Xem trước nội dung bài 46 và xem lại kiến thức cấu tạo của tủy sống
 IV. Kiểm tra, đánh giá:
 - Trình bày cấu tạo của dây thần kinh tủy?
 - Tại sao lại nói dây thần kinh tủy là dây pha?
 - Cho biết chức năng của rễ tủy?
 - Nêu chức năng của dây thần kinh tủy?
 V. Rút kinh nghiệm:
 4 Ngày soạn: 17/01/2020
Tuần 25, Tiết 48
 Bài 46: TRỤ NÃO – TIỂU NÃO – NÃO TRUNG GIAN
 I. Mục tiêu:
 1. Mục tiêu, kiến thức, kỹ năng:
 a. Kiến thức:
 - Xác định được vị trí và mô tả được cấu tạo, chức năng chủ yếu của trụ não 
 - Xác định được vị trí và mô tả được cấu tạo, và chức năng của tiểu não 
 - Xác định được vị trí và mô tả được cấu tạo, chức năng chủ yếu của não 
 trung gian .
 Kiến thức phân hóa:
 So sánh sự giống và khác nhau của tiểu não, trụ não và não trung gian.
 b. Kĩ năng:
 - Rèn luyện kỹ năng quan sát và phân tích hình 
 - Rèn kỹ năng hoạt động nhóm 
 c. Thái độ:
 Giáo dục ý thức bảo vệ bộ não.
 2. Định hướng năng lực: 
 - Năng lực tự học: cấu tạo và trình bày được cấu tạo, vị trí và các thành 
phần, chức năng của trụ não, tiểu não, não trung gian
 - Phát triển năng lực giao tiếp, hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ sinh học.
 II. Chuẩn bị:
 - Gv: Tranh phóng to hình 46.1 – 46.3 SGK 
 - HS: Xem trước nội dung bài
 III. Tổ chức các hoạt động dạy học:
 1. Ổn định: (Kiểm tra sĩ số)
 2. Kiểm tra bài cũ: 
 - Trình bày cấu tạo của dây thần kinh tủy? 
 Trả lời: Mỗi dây thần kinh tủy gồm 2 rễ :
 + Rễ trước : Rễ vận động 
 + Rễ sau : rễ cảm giác
 - Cho biết chức năng của rễ tủy và nêu chức năng của dây thần kinh tủy?
 Trả lời: 
 - Rễ trước: Dẫn truyền xung thần kinh vận động từ trung ương thần kinh đi 
tới cơ quan phản ứng .(cơ, chi)
 - Rễ sau: Dẫn truyền xung thần kinh cảm giác từ các cơ quan thụ (da) về 
trung ương thần kinh
 - Dây thần kinh tủy: Dẫn truyền xung thần kinh
 3. Bài mới:
 Hoạt động 1: Khởi động ( 2 phút)
 a. Mục tiêu: Tạo tình huống có vấn đề cho học sinh
 b. Cách tổ chức:
 5 GV đặt vấn đề: Vì sao ta không thể điều khiển được nhịp đập của tim?
 c. Sản phẩm của học sinh:
 Vì tim được cấu tạo bởi mô cơ tim và chịu sự điều khiển bởi hệ thần kinh 
sinh dưỡng, hoạt động không theo ý muốn con người nên ta không thể điều khiển 
được nhịp đập của tim.
 d. Kết luận của giáo viên:
 Vậy hệ thần kinh được cấu tạo như thế nào và có những hệ thần kinh nào?. 
Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu.
 Hoạt động 2: Hình thành kiến thức.
 * Kiến thức 1: Vị trí và các thành phần của não bộ( 8 phút)
 Mục tiêu: Tìm hiểu vị trí và các thành phần của não bộ
 Cách tổ chức Sản phẩm của HS Kết luận của GV
- Gv: Yêu cầu học sinh - HS: Dưạ vào hình vẽ → - Tiếp theo tủy sống là 
quan sát hình 46.1 → hoàn tìm hiểu vị trí các thành não bộ
thiện bài tập điền từ: phần não. Hoàn chỉnh bài - Não bộ kể từ dưới lên 
 tập điền từ gồm: Trụ não, tiểu não, 
 + Nằm giữa trụ não và đại 1/Não trung gian ; 2/ Hành não trung gian và đại 
não là ...Não TG...Trụ não não não.
gồm ...hành não,...cầu não 3/ Cầu não ; 4/Não 
và ...não trung gian... Não giữa
trung gian gồm...cuống 
não...ở mặt trước và ...củ 5/ Cuống não ; 6/Củ não 
não sinh tư ...ở phía sau. sinh tư
Phía sau trụ não là ...tiểu 7/ Tiểu não.
não...
- Gv: chính xác hoá lại - HS lắng nghe và rút ra kết 
thông tin luận.
 * Kiến thức 2: Cấu tạo và chức năng của trụ não( 10 phút)
 Mục tiêu: Tìm hiểu Cấu tạo và chức năng của Trụ não.
 Cách tổ chức Sản phẩm của HS Kết luận của GV
- Gv: Y/c hs đọc thông tin, - HS: Tự thu thập thông tin –– Trụ não tiếp liền 
quan sát hình 46.2, thảo trong SGK với tủy sống :
luận và trả lời câu hỏi sau: - HS: Nêu được –– Cấu tạo 
+ Nêu cấu tạo và chức năng + Cấu tạo: Trụ não gồm 
 ++ Chất trắng ở 
của trụ não? chất trắng (ngoài) chất xám ngoài 
 (trong)
 + Chất xám ở trong 
 + Các dây thần kinh não +
+ Có bao nhiêu đôi dây 
thần kinh não? - HS: Gồm có 12 đôi dây 
 6 thần kinh não –– Chức năng : 
+ Chức năng chủ yếu của ++ Chất xám : Điều 
trụ não là gì? - HS: Chức năng chủ yếu khiển , điều hoà hoạt 
 của trụ não là điều khiển động của các nội quan 
 điều hòa hoạt động của các Chất trắng : Dẫn truyền 
 nội quan, đặt biệt là hoạt : Đường lên là cảm giác 
 động tuần hoàn, hô hấp, tiêu và đường xuống là vận 
 hóa, do các nhân xám đảm động
 nhiệm
- Gv: Cần nhấn mạnh chức Còn chất trắng làm n/v dẫn 
năng của chất trắng và chất truyền
xám - HS tự rút ra kết luận.
 * Kiến thức 3: Não trung gian ( 7 phút)
 Mục tiêu: Tìm hiểu cấu tạo, chức năng của não trung gian 
 Cách tổ chức Sản phẩm của HS Kết luận của GV
- Gv: Yêu cầu học sinh xác - HS: lên chỉ tranh hoặc mô –– Cấu tạo: gồm chất 
định được vị trí của não hình → Giới hạn não trung xám và chất trắng.
trung gian trên tranh hoặc gian –– Chức năng : 
mô hình (nằm dưới đại não) + Chất trắng (ngoài): 
 chuyển tiếp các đường 
- Gv: Yêu cầu học sinh - HS: Tự thu thập thông tin, dẫn truyền từ dưới → 
nghiên cứu thông tin → trả ghi nhớ kiến thức não 
lời câu hỏi + Chất xám: Là các 
 –– Cấu tạo và chức năng nhân xám điều khiển 
 + Nêu cấu tạo và chức : quá trình trao đổi chất 
 năng của não trung gian ? + Chất trắng (ngoài): và điều hoà thân nhiệt
 chuyển tiếp các đường dẫn 
 truyền từ dưới → não 
 + Chất xám: Là các nhân 
 xám điều khiển quá trình 
 trao đổi chất và điều hoà 
 thân nhiệt
- GV: chốt lại kiến thức 
 - HS lắng nghe và rút ra kết 
 luận. 
 * Kiến thức 4: Não trung gian ( 10 phút)
 Mục tiêu: Tìm hiểu cấu tạo, chức năng của tiểu não 
 Cách tổ chức Sản phẩm của HS Kết luận của GV
- Gv : Y/c hs quan sát lại - HS: Tự thu thập thông tin 
hình 46.1; 46.3 đọc thông trong SGK - Cấu tạo: 
 7 tin → thảo luận câu hỏi: + Chất xám: Ở 
 + Vị trí của tiểu não? - HS: Nằm phía sau trụ não, ngoài làm thành vỏ tiểu 
 dưới bán cầu não não 
 + Chất trắng: Ở 
 + Tiểu não cấu tạo như thế - Cấu tạo: trong là các đường dẫn 
 nào? + Chất xám: Ở ngoài truyền 
 làm thành vỏ tiểu não - Chức năng: Điều hoà, 
 + Chất trắng: Ở trong là phối hợp các cử động 
 các đường dẫn truyền phức tạp và giữ thăng 
 - Gv: Y/c hs nghiên cứu thí bằng cơ thể
nghiệm tr 145.
 + Tiểu não có chức năng gì - Chức năng: Điều hoà, 
? phối hợp các cử động phức 
 tạp và giữ thăng bằng cơ 
 thể
 - Gv: Y/ hs tự rút ra kết - HS tự rút ra kết luận.
luận về cấu tạo và chức 
năng của tiểu não
 - Gv: Liên hệ thực tế về 
biểu hiện và các động tác 
của người say rượu.
 - Gv: Phân tích thêm: Hầu 
hết các đường tk cảm giác 
từ dưới đi lên hoặc các 
đường vận động từ trên đi 
xuống khi qua trụ não đều 
bắt chéo sang phía đối diện. 
do đó một bán cầu não bị 
tồn thương (có thể do xuất 
huyết não) sẽ làm tê liệt 
nửa thân bên đối diện.
 Hoạt động 3: Luyện tập ( 2 phút)
 a. Mục tiêu: Giúp HS giải được các bài tập.
 b. Cách tổ chức:
 Hãy chọn đáp án đúng nhất:
 Câu 1. Ở người, bộ phận nào nằm giữa trụ não và đại não ?
 A. Tủy sống B. Hạch thần kinh
 C. Não trung gian D. Tiểu não
 Câu 2. Liền phía sau trụ não là
 A. não giữa. B. đại não.
 C. tiểu não. D. hành não.
 Câu 3. Bộ phận nào của não nối liền trực tiếp với tủy sống ?
 8 A. Não trung gian. B. Não giữa
 C. Cầu não D. Hành não
 Câu 4. Trụ não không bao gồm cấu trúc nào dưới đây ?
 A. Hành não B. Cầu não
 C. Não giữa D. Tiểu não
 c. Sản phẩm của học sinh:
 Câu 1: C, câu 2: C , câu 3: D, câu 4: D.
 d. Kết luận của giáo viên:
 Nhận xét sữa chữa câu trả lời của học sinh
 Hoạt động 4: Vận dụng ( 3 phút)
 a. Mục tiêu: HS vận dụng kiến thức giải bài tập
 b. Cách tổ chức:
 Kiến thức phân hóa:
 So sánh sự giống và khác nhau của tiểu não, trụ não và não trung gian?
 c. Sản phẩm của học sinh:
 - HS dựa vào kiến thức đã học tự lập bảng so sánh giữa trụ não, tiểu não và 
não trung gian.
 Các bộ phận Trụ não Não trung gian Tiểu não
 - Chất trắng - Chất trắng - Chất xám 
 Cấu tạo (ngoài) (ngoài) (ngoài)
 - Chất xám - Chất xám là các - Chất 
 (trong) nhân xám trắng(trong)
 - Dẫn truyền : - Chuyển tiếp các - Tạo thành vỏ 
 Đường lên là cảm đường dẫn truyền tiểu não
 Chức năng giác và đường từ dưới → não 
 xuống là vận 
 động - Điều khiển quá - Điều hoà, phối 
 - Điều khiển, trình trao đổi chất hợp các cử động 
 điều hoà hoạt và điều hoà thân phức tạp và giữ 
 động của các nội nhiệt thăng bằng cơ thể
 quan 
 d. Kết luận của giáo viên:
 GV nhận xét, bổ sung
 4/ Hướng dẫn học ở nhà:
 - Học thuộc bài và trả lời các câu hỏi cuối bài
 - xem trước nội dung bài 47
 IV. Kiểm tra, đánh giá:
 Nêu các thành phần của não bộ và cho biết vị trí của từng thành phần?
 V. Rút kinh nghiệm:
 9 Ký duyệt
10