Giáo án Ngữ văn lớp 8 - Tiết 44 - Văn bản: Ôn dịch, thuốc lá

Ngày soạn: 01/ 11/ 2008	Chuyên đề cấp trường
Ngày giảng: 04/ 11 (8A+ 8B)	 Người dạy: Nguyễn Thị Vân Yến
05/ 11 (8C)
Tiết 44 - Văn bản:
ôn dịch, thuốc lá
I. Mục tiêu bài học: 
- HS xác định được quyết tâm phòng chống thuốc lá trên cơ sở nhận thức được tác hại to lớn nhiều mặt của thuốc lá đối với đời sống cá nhân và cộng đồng.
+Thấy được sự kết hợp chặt chẽ giữa hai phương thức lập luận và thuyết minh trong văn bản.
- Rèn kỹ năng đọc, phân tích cách lập luận và thuyết minh về một vấn đề VH-XH. 
- Giáo dục HS không hút thuốc lá và tuyên truyền cho mọi người không nên hút, GD bảo vệ môi trường trong HS
II. Chuẩn bị
- Giáo viên: Giáo án, SGK + SGV N.văn 8, máy chiếu 
- Học sinh: SGK + Vở soạn; thống kê trong gia đình( dòng họ), địa phương em có bao nhiêu người hút thuốc lá, trong số đó có ai mắc bệnh do thuốc lá gây ra chưa?
III. Các bước lên lớp 
1. ổn định tổ chức (1')
2. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học (42')
Hoạt động của thầy và trò
T/g
Nội dung chính
*HĐ1: Khởi động
- GV trình chiếu bao thuốc lá cho HS đọc dòng chữ trên bao bì thuốc lá "Hút thuốc lá có thể gây ung thư phổi"
 Chúng ta đã biết TG chọn ngày 22/4 hằng năm là Ngày Trái Đất để nhắc nhở ý thức bảo vệ môi trường của tất cả mọi người. Và TG cũng có một ngày trong năm là Ngày Quốc tế chống hút thuốc lá. Vậy tại sao hút thuốc lá trở thành đối tượng cả TG phải chống lại như vậy? Học bài "Ôn dịch, thuốc lá" chúng ta sẽ rõ.
* HĐ 2: HD đọc - hiểu văn bản
- GV hướng dẫn đọc và trình chiếu đọc mẫu một đoạn: giọng rõ ràng, mạch lạc, chú ý làm nổi rõ tính chất nguy hiểm của thuốc lá, thể hiện lập luận sắc bén của tác giả, đọc chậm những dòng chữ in nghiêng 
- HS đọc - nhận xét
- GV nhận xét, sửa lỗi
H: Văn bản này thuộc kiểu văn bản nào đã học? Vì sao em biết?
- Vì nội dung văn bản là các tri thức về tác hại của thuốc lá để bạn đọc nhận thức và biết cách đề phòng.
- GV HDHS tìm hiểu chú thích ôn dịch, niêm mạc, vi khuẩn, ni-cô-tin, biểu tượng,...
H: Theo em văn bản có thể chia làm mấy phần? Nội dung chính của từng phần?
- GV trình chiếu
( Thông báo về nạn dịch thuốc lá) 
( Tác hại của thuốc lá:
 +Tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe con người
 +Tác hại của thuốc lá đối với đạo đức lối sống của con người)
( Kêu gọi chống thuốc lá)
H: Phân tích ý nghĩa của việc dùng dấu phẩy trong đầu đề văn bản? Có thể sửa thành "Ôn dịch thuốc lá" hoặc " Thuốc lá là một loại ôn dịch" được không?Vì sao?
+ Ôn dịch: chỉ loại bệnh nguy hiểm, lây lan, dùng làm tiếng chửi rủa
+ Thuốc lá: cách nói tắt của "tệ nghiện thuốc lá" 
- Ôn dịch, thuốc lá có hai nghĩa:
+ Chỉ dịch thuốc lá.
+ Tỏ thái độ nguyền rủa, tẩy chay dịch bệnh này.
Dấu phẩy đặt vào giữa theo lối tu từ để nhấn mạnh sắc thái biểu cảm (nhấn mạnh sự căm tức và ghê tởm) . Có thể diễn ý tên văn bản một cách nôm na: "Thuốc lá!Mày là đồ ôn dịch". Nếu sửa, thay đổi thì về nội dung không sai nhưng tính chất biểu cảm không rõ ràng.
- HS chú ý phần 1.
H: Để nói về tính chất nguy hiểm của thuốc lá, tác giả có vào đề ngay về thuốc lá không? Tác giả căn cứ vào đâu mà coi thuốc lá là ôn dịch?
- T/giả không nói ngay về thuốc lá, mà nói về các loại dịch nguy hiểm khủng khiếp. Sau đó nói về nạn dịch AIDS mà loài người đang lo sợ. Cuối cùng tác giả mới căn cứ vào "hơn năm vạn công trình" "sau mấy chục năm" để đưa ra KL
H: Từ đó tác giả đưa ra thông báo về nạn dịch thuốc lá ntn? (trình chiếu)
H: Em hiểu gì về bệnh AIDS?
- Loại bệnh nguy hiểm không có thuốc chữa căn bệnh thế kỉ, hiểm họa đối với loài người
H: Tác giả dùng BPNT gì khi đưa ra t.tin này ?
H: Vì sao tác giả lại so sánh như vậy ? Tác dụng của BP so sánh đó?
- AIDS là một bệnh rất nguy hiểm đe doạ sức khoẻ cộng đồng, hiện nay chưa có thuốc chữa, người mắc bệnh coi như đã lĩnh án tử hình. Vậy mà ôn dịch thuốc lá còn đe doạ hơn cả AIDS 
H: Em có nhận xét gì về cách đặt VĐ của tác giả? Qua đó giúp em hiểu gì về ôn dịch này?
- Cách đặt VĐ của tác giả rất thuyết phục, vì đay không phải là nhận định của 1 người, 1 tổ chức, mà được rút ra từ hàng vạn công trình của nhiều nhà bác học ng/c từ mấy chục năm
- GV chuyển ý: Tại sao lại nói ôn dịch thuốc lá là hiểm hoạ lớn đối với con người?
- HS chú ý phần 2 .119
H: Trước khi phân tích cụ thể tác hại của thuốc lá, tác giả đã dẫn lời nói của Trần Hưng Đạo ntn? (trình chiếu)
H: Em hiểu lời nói đó ntn? Tại sao tác giả lại dẫn lời của Trần Hưng Đạo bàn về việc đánh giặc trước? Điều đó có gì độc đáo và có tác dụng gì cho lập luận?
- HSHĐ nhóm (2')- Báo cáo KQ'
- GVNX, bổ sung: Tác giả sử dụng lối so sánh của nhà quân sự thiên tài để nhấn mạnh tính chất nguy hiểm và đáng sợ của thuốc lá. Nó tấn công loài người như giặc ngoại xâm đánh phá. Nhưng chúng là giặc thù nham hiểm vì chúng không đánh như vũ bão, mà gặm nhấm như tằm ăn dâu. Nếu chúng đánh như vũ bão, con người sẽ cảnh giác và kiên quyết chống lại . Chúng gặm nhấm dần dần nên con người chủ quan, khinh suất và rốt cuộc bị đánh gục.
H: Thuốc lá đã huỷ hoại sức khoẻ đối với cá nhân người hút ntn? (trình chiếu)
- GV p. tích tác hại cụ thể (SGV. 126+127)
H: Em nhận xét gì về cách phân tích, lập luận của tác giả? 
- Phân tích lập luận chặt chẽ, dẫn chứng xác đáng, cụ thể tác hại kinh khủng của thuốc lá đối với những người hút thuốc lá => kiểu thuyết minh.
H: Qua đó em thấy mức độ tác hại của thuốc lá đối với sức khoẻ người hút ntn?
- GVđọc: Có người bảo..tr 119 
H: Tại sao tác giả đặt giả định " có người bảo ...mặc tôi!" trước khi nêu lên những tác hại về phương diện XH của thuốc lá?
- Chứng tỏ sự vô trách nhiệm và sự chưa nhận thức được tác hại của thuốc lá của cá nhân người hút
- Tác giả đặt giả định với những lời lẽ chống chế thường gặp của những người hút thuốc lá rồi từ đó bác bỏ luận điệu sai lầm đó 
H: Tác giả đã bác bỏ luận điệu sai lầm đó bằng những lập luận và dẫn chứng như thế nào? (trình chiếu)
- GV: lưu ý 2 k/n đã được giới khoa học dùng phổ biến là "hút thuốc lá chủ động" và "hút thuốc lá bị động" hay "thụ động"Nhấn mạnh: Khói thuốc lá làm ô nhiễm môi trường
H: NX về lập luận và d/c của tác giả?
- Việc bác bỏ những luận điệu sai lầm của người hút thuốc = dẫn chứng sinh động và lời lẽ chân thành phương pháp thuyết minh.
- GV: không những thuốc lá gây tác hại cho sức khoẻ của cá nhân, cộng đồng mà nó còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến đạo đức lối sống của con người và xã hội
- HS chú ý đoạn "bố và anhphạm pháp"
H: Hút thuốc lá còn ảnh hưởng đến đạo đức, lối sống của con người ntn?
H: Tại sao hút thuốc lá lại là nguyên nhân gây nên các tệ nạn XH như vây?
- Tác giả đã so sánh.
H: Vì sao tác giả đưa ra số liệu so sánh tình hình hút thuốc lá của nước ta và các nước Châu Âu như vậy? 
- Tác giả sử dụng BP so sánh để cảnh báo nạn đua đòi hút thuốc ở nước nghèo đánh vào túi tiền ít ỏi của người VN ntn làm hư hỏng trẻ em, đẩy các em vào phạm pháp 
- So sánh vừa làm rõ hơn tính đúng đắn của những điều được thuyết minh ở trên, vừa tạo đà thuận lợi, cơ sở vững chắc cho t/g đưa ra lời phán xét cuối cùng. 
H: Qua đó em hiểu gì về mức độ tác hại của thuốc lá đối với đạo đức con người? 
H: Toàn bộ t.tin của phần thân bài cho ta những hiểu biết về thuốc lá ntn?
- Là thứ độc hại ghê gớm đối với sức khoẻ cá nhân và cả cộng đồng
- Có thể huỷ hoại nhân cách tuổi trẻ -
(trình chiếu đoạn phim) 
-> GV chuyển ý:
H: Trước khi kêu gọi chống thuốc lá ở VN, tác giả đã nêu lên phong trào chống thuốc lá ở các nước phát triển ntn?
(trình chiếu)
H: Tác giả đưa ra những d/c này nhằm MĐ gì?
H: Tình hình ôn dịch thuốc lá ở nước ta ntn? Từ đó tác giả đưa ra lời kêu gọi ntn?
H: Nhận xét về lời kêu gọi này?
H: Qua đó em hiểu việc chống lại ôn dịch thuốc lá là việc làm ntn?
H: Theo em, hiện nay nhà nước ta đã có những BP gì để ngăn ngừa loại ôn dịch này?
- Tuyên truyền, động viên, khuyến khích mọi người không hút thuốc lá, bỏ thuốc lá
- Quy định ko được hút thuốc lá ở một số nơi công cộng
H: Em và gia đình sẽ thực hiện lời kêu gọi này như thế nào? Trách nhiệm của mỗi HS chúng ta trong việc chống lại ôn dịch thuốc lá?
- HS HĐ nhóm bàn (2'), liên hệ bản thân - báo cáo KQ'
- GVNX, hướng HS vào những việc làm thiết thực: tuyên truyền chống hút thuốc lá, khuyên người thân hạn chế, rồi bỏ thuốc lá. Bản thân không đua đòi, không tập hút thuốc lá, không coi việc hút thuốc là biểu hiện sành điệu, quý phái (trình chiếu phim)
*HĐ 3: Hướng dẫn tổng kết 
H: Qua tìm hiểu VB, em hiểu thuốc lá có những tác hại ntn?Muốn chống lại thuốc lá cần phải làm gì?
- HS đọc ghi nhớ 
- GV chốt, khắc sâu kiến thức
* HĐ 4: HD luyện tập
( GVHDHS về nhà làm )
1'
8'
3'
28'
7'
14'
7'
1'
1'
I. Đọc - thảo luận chú thích
1. Đọc văn bản 
2. Thảo luận chú thích 
- Văn bản nhật dụng thuyết minh về một vấn đề KH- XH
- Chú thích: 1,2,3,5,6,8,9
II. Bố cục: 3 phần.
- P1: Từ đầu nặng hơn cả AIDS 
- P2: Tiếp phạm pháp
- P3: Còn lại
 III. Tìm hiểu văn bản
1.Thông báo nạn dịch thuốc lá 
"Ôn dịch thuốc lá đe dọa sức khỏe và tính mạng loài người còn nặng hơn cả AIDS"
- NT so sánh: nhấn mạnh tính chất nghiêm trọng của ôn dịch thuốc lá, gây chú ý cho người đọc
 Đặt vấn đề ngắn gọn: ôn dịch thuốc lá là hiểm hoạ lớn đối với con người
2. Tác hại của thuốc lá 
a. Đối với sức khoẻ con người
"Dẫn lời nói của Trần Hưng Đạo: Nếu giặc đánh như vũ bãotằm ăn dâu"
- Khói thuốc lá gặm nhấm sức khoẻ loài người từ từ nên không dễ dàng nhận biết, nhưng thực sự nó vô cùng độc hại
* Đối với cá nhân người hút
" Khói thuốc lá chứa nhiều chất độc thấm vào cơ thể người hút
+ Chất hắc ín: tê liệt các lông rung gây ho hen, viêm phế quản, ung thư vòm họng, phổi.
+ Chất ô-xít các-bon thấm vào máu, không cho tiếp cận ô-xi sức khoẻ giảm sút
+ Chất ni-cô-tin: làm co thắt các động mạch gây áp huyết cao, tắc động mạch, nhồi máu cơ tim"
- Chứng cứ khoa học, số liệu thống kê cụ thể, lập luận chặt chẽ, có sức thuyết phục
Thuốc lá là kẻ thù nguy hiểm huỷ hoại nghiêm trọng sức khỏe người hút, là nguyên nhân của nhiều cái chết
* Đ/với những người xung quanh
" Bị nhiễm luồng khói độc gây nhiễm độc, đau tim mạch, viêm phế quản, ung thư, bà mẹ đẻ non, thai nhi yếu"
 Lập luận chặt chẽ, dẫn chứng sinh động, lời lẽ chân thành: khói thuốc cũng làm cho những người xung quanh hút thuốc lá bị động theo, làm hại sức khoẻ của nhiều người
b. Đối với đạo đức, lối sống của con người
- Là nguyên nhân của các tệ nạn trộm cắp, ma túy, phạm pháp
Hút thuốc lá hủy hoại lối sống, nhân cách con người - nhất là thanh thiếu niên. 
3. Lời kêu gọi chống thuốc lá
" Chiến dịch chống thuốc lá ở các nước phát triển
+ Cấm hút thuốc ở những nơi công cộng
+ Phạt nặng những người vi phạm: Bỉ (1987), vi phạm lần 1 phạt 40 đô, tái phạm phạt 500 đô
+ Khẩu hiệu:Không còn thuốc lá
+ Kết quả: làm giảm hẳn số người hút"
- Thuyết phục bạn đọc tin ở tính khách quan của chiến dịch chống thuốc lá
" Đã đến lúc mọi người.. ôn dịch này"
- Lời kêu gọi khách quan, có sức thuyết phục
 Chống nạn ôn dịch thuốc lá là việc phải làm ngay.
IV. Ghi nhớ (SGK. 122)
V. Luyện tập
1. Bài tập 1(SGK. ): Lập bảng thống kê tình trạng hút thuốc lá ở người thân hoặc bạn bè quen biết.
2. Bài tập 2 (SGK.): 
 Yêu cầu: Đoạn văn không quá 5 dòng, cảm nghĩ phải chân thực, chỉ ra tác dụng cảnh báo mạnh mẽ của bản thân khi nêu lên cái chết thảm thương không phải của con một người nghèo khổ mà là con một tỉ phú ở Mĩ.
4. Củng cố (1')
- GV khái quát nội dung bài học
- Cho HS làm BT trắc nghiệm (máy chiếu)
5. HD học bài (1')
 - Bài cũ: Học ghi nhớ, nội dung phân tích.
- Bài mới: Chuẩn bị Bài toán dân số (đọc VB, tìm hiểu chú thích, phân tích theo câu hỏi SGK)	
Tiết 45: Câu ghép (tiếp theo)