Giáo án Ngữ văn lớp 8 Tiết 1 + 2 văn bản: Tôi đi học - Thanh Tịnh

 Ngày dạy: 17 tháng 8 năm 2011 Tiết 1 + 2
Văn bản: Tôi đi học
	 Thanh Tịnh
A. Mục tiêu cần đạt.
	Giúp học sinh
1.Về kiến thức: Giúp HS hiểu và cảm nhận đợc: 
 - Kỷ niệm sâu sắc về ngày đầu tiên đi học trong thời thơ ấu.
 - Nghệ thuật miêu tả tâm trạng kết hợp với ngôn ngữ giàu chất trữ tình.
2.Về kỹ năng: HS rèn kỹ năng đọc diễn cảm văn bản, phân tích tâm trạng nhân vật trữ tình, cảm nhận chất thơ của truyện ngắn Thanh Tịnh.
B. Phơng pháp
	- Vấn đáp, thuyết trình, nêu vấn đề, đọc sáng tạo, thảo luận theo nhóm nhỏ. Sử dụng kĩ thuật động não.
c. Chuẩn bị 
1. Giáo viên.
	- SGK – SGV, các tài liệu tham khảo liên quan đến bài học.
	- Tích hợp với phần tập làm văn ở: Miêu tả, biểu cảm trong văn tự sự.
2. Học sinh.
	- Đọc kỹ văn bản và trả lời các câu hỏi trong SGK. Viết bài văn ngắn nói lên cảm nghĩ của mình về ngày đầu tiên cắp sách tới trờng.
	- Su tầm một số bài hát nói về ngày đầu tiên đợc đi học.
d. các hoạt động dạy và học.
C1. ổn định tổ chức lớp.
	- GV kiểm tra sĩ số, nêu yêu cầu của giờ học.
C2. Kiểm tra. 2 Phút
	- GV kiểm tra sự chuẩn bị của học sinh.
C3. bài mới.
Hoạt động 1. Giới thiệu bài.
	Mục tiêu: Tạo tâm thế cho học sinh, định ?ớng chú ý của học sinh vào bài học.
	Phơng pháp: Thuyết trình.
	Thời gian: 2 phút.
- Cho cả lớp hát bài hát: Ngày đầu tiên đi học
	- Mỗi cá nhân chung ta ai cũng có những kỉ niệm riêng của buổi tựu trờng đầu tiên. Một trong những kỉ niệm đó đợc nhà văn Thanh Tịnh ghi chép lại trong truyện ngắn Tôi đi học.
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Nội dung cần đạt
Hoạt động 2. Hớng dẫn đọc và tìm hiểu chung
Mục tiêu: HS nắm đợc những nét chính về tác giả, tác phẩm, cấu trúc chung của văn bản.
Phơng pháp: Vấn đáp, tái hiện, thuyết trình.
Thời gian: 15 phút.
I. Đọc, tìm hiểu chung
1.Vài nét về tác giả và tác phẩm.
- Gọi 1 em đọc phần chú thích trong SGK.
? Hãy nêu những hiểu biết của em về tác giả Thanh Tịnh?
- 1 em đọc chú thích
- Trình bày theo hiểu biết của bản thân
- các em khác nhận xét, bổ Sung
a, Tác giả
- Quê ở ngoại ô thành phố Huế. Ông đi làm, dạy học viết văn, làm thơ từ năm 1913.
?Những tác phẩm của Thanh Tịnh nổi bật lên những đặc điểm gì?
- Dựa vào chú thích để trả lời.
b, Tác phẩm.
- Toát lên vẻ đẹp đằm thắm, tình cảm trong trẻo, êm dịu.
- GV hớng dẫn học sinh đọc văn bản.
- Đọc mẫu một đoạn sau đó yêu cầu học sinh đọc toàn bộ văn bản.
? Có thể xếp văn bản này vào kiểu loại văn bản nào? Sử dụng phơng thức biểu đạt nào là chủ yếu? Vì sao?
-> Văn bản biểu cảm vì: Toàn truyện là cảm xúc tâm trạng của nhân vật trong buổi tựu trờng.
- Nghe GV hớng dẫn đọc.
- 3 em lần lợt đọc toàn văn bản. các em khác nghe, nhận xét và bổ sung.
- Suy nghĩ và trả lời
2. Đọc văn bản.
- Văn bản Nhật dụng
- PTBĐ: biểu cảm 
- GV cho 2 em Đọc - Hỏi để tìm hiểu các chú thích trong SGK.
- HS tìm hiểu từ khó.
3, Tìm hiểu từ khó.
? Hãy xác định chủ đềcủa văn bản?
- Trao đổi, thảo luận và trả lời, nhận xét, bổ Sung
4, Chủ đề văn bản.
- Những kỷ niệm trong sáng của tuổi học trò.
? Em nhận thấy văn bản đợc kết cấu theo bố cục nh thế nào?
- Trả lời, bổ Sung
5, Bố cục của văn bản.
- Có bố cục theo dòng hồi tởng của nhân vật “Tôi”
- Đoạn 1: Từ đầu -> rộn rã: khơi nguồn nỗi nhớ.
- Đoạn 2: Tiếp -> trên ngọn núi: Tâm trạng và cảm giác của “tôi” khi cùng mẹ đến trờng.
- Đoạn 3: Tiếp -> nghỉ cả ngày nữa: Cảm nhận của “tôi” lúc ở sân trờng.
- Đoạn 4: Còn lại: Cảm nhận của “tôi” trong lớp học.
Hoạt động 3 – Hớng dẫn Đọc và tìm hiểu chi tiết
Mục tiêu: HS nắm đợc giá trị nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa của văn bản 
Phơng pháp: Vấn đáp, trực quan, nêu và giải quyết vấn đề, so sánh, đối chiếu.
Thời gian: 20 phút
II. Đọc – Tìm hiểu chi tiết
- Gv gọi hs đọc đoạn 1 của văn bản.
a. Khơi nguồn kỉ niệm: 
? Nỗi nhớ buổi tựu trờng của tác giả đợc khơi nguồn từ thời điểm nào? Vì sao?
? Tìm những từ miêu tả tâm trạng của nhân vật “tôi” khi nhớ lại những kỉ niệm cũ?
? Những từ đó thuộc từ loại nào?
? Phân tích giá trị biểu cảm của 4 từ láy tả cảm xúc ấy?
? Những cảm xúc ấy có trái ngợc, mâu thuẫn nhau không? Vì sao?
-> Không. mà gần gũi bổ sung nhau
- Tìm kiếm, suy nghĩ và trả lời.
- Tìm kiếm và trả lời.
- Liên hệ và trả lời.
- Thảo luận. Suy nghĩ, trả lời.
- Trao đổi, trả lời.
- Thời điểm: cuối thu.
- Náo nức, mơn man, tng bừng, rộn rã
-> Từ láy
=> Cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng.
- Chú ý những câu đối thoại giữa 2 mẹ con.
b. Tâm trạng và cảm giác của “tôi” khi cùng mẹ tới trờng. 
- Tác giả viết: “Con đờng này....tôi đi học” tâm trạng đó thay đổi cụ thể ntn?
- Theo dõi và trả lời.
- Thấy trang trọng, đứng đắn.
? Những chi tiết nào trong cử chỉ, hành động và lời nói của nhân vật “tôi” khiến em chú ý? Vì sao?
? Em có nhận xét gì về cách dùng từ ở đây và tác dụng của nó?
? Câu “ý nghĩ ấy..trên ngọn núi” tác giả sử dụng nghệ thuật gì? Tác dụng?
- Tìm kiếm trả lời.
- Liên hệ các từ loại và trả lời,
- Trao đổi và trả lời.
- Thèm đợc tự nhiên, cầm hai quyển vở mà thấy nặng, phải bặm tay, ghì chặt, xóc lên, nắm lại, muốn cầm bút thớc nữa.
-> Nhiều động từ.
=> Ngộ nghĩnh, ngây thơ, trang trọng.
-> Miêu tả, so sánh => Giàu chất thơ.
Hoạt động 4 – Hớng dẫn luyện tập.
- Mục tiêu: Rèn kĩ năng cảm thụ tác phẩm.
- Phơng pháp: Vấn đáp, tái hiện thông qua tri giác ngôn ngữ
- Thời gian: 3 phút
- Đọc diễn cảm đoạn “Buổi mai hôm ấy-> trên ngọn núi”
- Nhận xét về bố cục truyện ngắn “Tôi đi học”
- HS đọc điễn cảm đoạn văn.
- Nêu lên nhận xét.
-> Mang đậm màu sắc kí và mang tính chất tự truyện. Toàn bộ tác phẩm là “những kỉ niệm mơn man của buổi tựu trờng” qua dòng hồi tởng của nhân vật “tôi”. Kết hợp hài hoà giữa tự sự và trữ tình
Hoạt động 5 – Hớng dẫn học ở nhà
- Tóm tắt trình tự, diễn biến tâm trạng của nhân vật “tôi” trong tác phẩm.
- Soạn tiếp văn bản: “Tôi đi học”.
 Ngày dạy: 17 tháng 8 năm 2011 Tiết 1 + 2
Văn bản: Tôi đi học
	 Thanh Tịnh
A. Mục tiêu cần đạt.
	Giúp học sinh
1. Kiến thức: Hs cảm nhận đợc tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật tôi trong buổi tựu trờng đầu tiên của cuộc đời.
2. Kĩ năng: Nhận biết đợc ngòi bút văn xuôi giầu chất thơ, gợi d vị trữ tình, man mác của Thanh Tịnh. 
B. Phơng pháp
	- Vấn đáp, thuyết trình, nêu vấn đề, đọc sáng tạo, thảo luận theo nhóm nhỏ. Sử dụng kĩ thuật động não.
c. Chuẩn bị 
1. Giáo viên.
	- SGK – SGV, các tài liệu tham khảo liên quan đến bài học.
	- Tích hợp với phần tập làm văn ở: Miêu tả, biểu cảm trong văn tự sự.
2. Học sinh.
	- Đọc kỹ văn bản và trả lời các câu hỏi trong SGK. Viết bài văn ngắn nói lên cảm nghĩ của mình về ngày đầu tiên cắp sách tới trờng.
d. các hoạt động dạy và học.
C1. ổn định tổ chức lớp.
	- GV kiểm tra sĩ số, nêu yêu cầu của giờ học.
C2. Kiểm tra. (5phút)
? Tâm trạng và cảm giác của “tôi” trên đờng đến trờng đợc miêu tả nh thế nào? Trong đoạn đó hình ảnh so sánh nào đợc dùng mà em cho là hay nhất, hãy phân tích?
C3. bài mới.
Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới:
 - Mục tiêu: Tạo tâm thế, định hớng chú ý cho học sinh.
 - Phơng pháp: Thuyết trình.
 - Thời gian: 1 phút.
	Trong tiết học trớc các em đã đợc tìm hiểu tâm trnjg của nhân vật Tôi khi cùng mẹ đi tới trờng. Vậy Tôi khi ở trờng có tâm trạng nh thế nào? trong tiết học ?ôm nay thầy cũng các em tìm hiểu.
Hoạt động của thầy
HĐ của trò
Nội dung cần đạt
Hoạt động 2: Hớng dẫn tìm hiểu chi tiết văn bản.
- Mục tiêu: HS nắm đợc giá trị nội dung, nghệ thuật, ý nghĩa của văn bản 
- Phơng pháp: Vấn đáp, trực quan, nêu và giải quyết vấn đề, so sánh, đối chiếu.
- Thời gian: 32 phút
II. Đọc – Tìm hiểu chi tiết
- Quan sát phần văn bản tiếp theo cho biết:
- đọc thầm văn bản
c. Cảm nhận của “tôi” lúc ở sân trờng.
? Cảnh sân trờng làng Mỹ Lý lu lại trong tâm trạng tác giả có đặc điểm gì nổi bật ?
- Tìm kiếm và trả lời
- Trờng: đông ngời, ngời nào cũng đẹp.
? Cảnh tợng đợc nhớ lại có ý nghĩa gì?
- Thảo luận và trả lời
-> Không khí đặc biệt của ngày hội trờng, tinh thần hiếu học.
? Trong con mắt của “tôi” trờng Mỹ Lý hiện ra nh thế nào?
- Tìm kiếm và trả lời
-> Xinh xắn, oai nghiêm nh cái đình làng Hoà ấp.
? Em hiểu ý nghĩa của hình ảnh so sánh trên nh thế nào?
- Trao đổi và trả lời.
-> Cảm xúc trang nghiêm của tác giả về mái trờng.
? Khi tả những học trò nhỏ tuổi lần đầu tiên đến trờng, tác giả dùng hình ảnh so sánh nào?
- Tìm kiếm và trả lời.
-> Họ nh con chim non đứng trên bờ tổ, nhìn quãng trời rộng muốn bay, nhng còn ngập ngừng e sợ.
? Em đọc thấy những ý nghĩa nào từ hình ảnh so sánh đó?
- Trao đổi và trả lời
-> Miêu tả sinh động..., đề cao sức hấp dẫn của nhà trờng; thể hiện khát vọng bay bổng.
? Đặc biệt, tâm trạng, cảm giác của nhân vật “tôi” khi đứng ở sân trờng đợc tập trung ở những từ ngữ, chi tiết nào?
- Tìm kiếm và trả lời
- Tâm trạng : Lo sợ, vẩn vơ, vừa bỡ ngỡ vừa ớc ao thầm vụng, chơ vơ, vụng về, lúng túng: toàn thân cứ run run, cứ dềnh dàng, chân co chân duỗi.
? Em có nhận xét gì về cách dùng từ? Tác dụng?
- Trả lời cá nhân
-> Các tính từ, động từ, từ láy.
=> Diễn tả sinh động.
- Gv: Hồi trống đầu năm cũng vang lên nh mọi năm, mọi lần nhng với các cậu học trò mới, nó vang dội, rộn rã, nhanh gấp, giục giã làm sao....
? Lần đầu tiên đến trờng em có tâm trạng nh vậy không?
- HS tự bộc lộ.
? Khi nghe ông đốc đọc bản danh sách mới, tâm trạng của “tôi” nh thế nào?
- Tìm kiếm và trả lời
- Khi gọi tên tôi: “lúng túng càng lúng túng hơn”, “ngời tôi thấy nặng nề”, “dúi đầu vào lòng mẹ nức nở”
? Vì sao nhân vật “tôi” bất giác dúi đầu vào lòng mẹ khóc nức nở khi bớc vào lớp?
- Trao đổi và trả lời.
-> Cảm giác nhất thời: Vừa lo sợ vừa sung sớng
? Có thể nói chú bé này tinh thần yếu đuối hay không?
- Trả lời cá nhân
-> Báo hiệu sự trởng thành
? Trong đoạn có miêu tả tiếng khóc, em nghĩ gì về tiếng khóc?
- Hs tự bộc lộ.
? Qua nội dung đã phân tích giúp em hiểu gì về nhân vật tôi ?
- Trả lời cá nhân, nhận xét và bổ sung.
- Tôi là cậu bé rất yêu trờng lớp, thầy cô, đặc biệt là cậu đã trởng thành nhiều trong nhận thức mặc dù mới đi học.
? Hãy nhớ và kể lại cảm xúc của chính mình vào lúc này, trong ngày đầu tiên đi học nh các bạn nhỏ kia
- Tự bộc lộ
? Hình ảnh ông đốc đợc miêu tả nh thế nào? 
- Tìm kiếm và trả lời
- Hình ảnh ông đốc: khuyên trò cố gắng học, có ánh nhìn hiền từ, cảm động, rất tơi cời và nhẫn nại.
? Hình ảnh ông đốc gợi cho em liên tởng đến ai ?
- Liên tởng và trả lời.
- Ông đốc chính là hiện thân cho hình ảnh ngời thầy hiền từ, bao dung để học trò quý trọng, tin tởng, biết ơn.
- Yêu cầu HS đọc phần cuối của văn bản .
- HS đọc
d. Cảm nhận của “tôi” trong lớp học.
? Những cảm giác mà nhân vật “tôi” nhận đợc khi bớc vào lớp học là gì?
- Cảm thấy vừa xa lạ vừa gần gũi nghiêm trang.
? Hãy lí giải những cảm giác đó của nhân vật “tôi”?
- Thảo luận và trả lời.
- Lạ vì lần đầu đợc vào lớp học, một môi trờng sạch sẽ,học tập ngay ngắn. ...
- Gần gũi vì: bắt đầu ý thức đợc những thứ đó sẽ gắn bó thân thiết với mình...
? Những cảm giác đó cho thấy tình cảm nào của nhân vật “tôi” đối với lớp học của mình?
- Trả lời cá nhân
=> Tình cảm trong sáng, tha thiết.
? Đoạn cuối văn bản có chi tiết: “Một con chim non...bay cao” có phải đơn thuần chỉ có ý nghĩa thực tế hay không? Vì sao?
- Đọc; trao đổi và trả lời.
-> Không đơn thuần có ý nghĩa thực, mà còn có dụng ý nghệ thuật, có ý nghĩa tợng trng: Những ngày trẻ thơ...
? Dòng chữ kết thúc truyện: “Tôi đi học” có ý nghĩa gì?
- Thảo luận và trả lời.
- “Tôi đi học”: Vừa khép lại bài văn, vừa mở ra một thế giới mới, một bầu trời, một không gian, một tâm trạng mới, một giai đoạn mới.
? Em có nhận xét gì về cách kết thúc này?
- Suy nghĩ và trả lời
-> Kết thúc tự nhiên, bất ngờ. thể hiện chủ đề của truyện ngắn.
? Em thấy toàn bộ văn bản đều nói về vấn đề gì?
- Đó chính là tính thống nhất chủ đề của văn bản.
- trao đổi và trả lời
- Đều xoay quanh vấn đề Tôi đi học.
Hoạt động 4 – Hớng dẫn tổng kết
- Mục tiêu: Tổng kết lại những nội dung chính về nội dung và nghệ thuật.
- Phơng pháp: Vấn đáp, trực quan
- Thời gian: 4 phút
? Văn bản sử dụng những phơng thức biểu đạt nào? Phơng thức nào là chính?
? Truyện ngắn “Tôi đi học” đã ghi lại đợc những nội dung gì?
- Trả lời
- Trả lời
- Phơng thức tự sự xen miêu tả và biểu cảm. Trong đó nổi bật là phơng thức biểu cảm.
- Kỉ niệm buổi đầu đi học thật ấn tợng, sâu sắc, khó phai trong cuộc đời cậu trò nhỏ. 
Hoạt động 4 – Hớng dẫn luyện tập
- Mục tiêu: Rèn kĩ năng cảm thụ tác phẩm.
- Phơng pháp: Vấn đáp, tái hiện thông qua tri giác ngôn ngữ
- Thời gian: 4 phút
III. Luyện tập: 
? Em học tập đợc gì từ nghệ thuật kể chuyện của nhà văn Thanh Tịnh trong truyện ngắn này?
- Trả lời cá nhân
- Muốn kể chuyện hay cần có những kỉ niệm đẹp và giàu cảm xúc. 
? Thái độ cử chỉ của ngời lớn (ông đốc, thầy giáo, phụ huynh) đã nói lên điều gì?
- trao đổi và trả lời
- Hãy trình bày bài văn ngắn đã viết ở nhà trớc lớp để các bạn nghe và sửa lại.
- Trình bày bài
- nghe và sửa lại bài cho bạn.
Hoạt động 5 – Hớng dẫn học ở nhà
- Về nhà học bài, phân tích tâm trạng nhân vật.
- Chuẩn bị bài “ Cấp độ khái quát nghĩa của từ ”.
........................................*****............................................