Giáo án Ngữ văn lớp 8 tiết 1, 2: Tôi đi học - Thanh Tịnh

Tuần: 1
Tiết: 1,2
 TÔI ĐI HỌC 
 - Thanh Tịnh- 
Soạn: 19.8.2011
Dạy : 23.8.2011
I/. Mục tiêu cần đạt: Học sinh
-Cảm nhận được tâm trạng và cảm giác của nhân vật tôi trong buổi đầu tiên trong đoạn trích có sử dụng kết hợp yếu tố miêu tả
II.Trọng tâm kiến thưc kĩ năng:
1/Kiến thức
-Cốt truyện sự việc trong đoạn trích Tôi đi học 
Nghệ thuộc miêu tả tâm lí trẻ nhỏ ở tuổi đến trường trong trong một văn bản tự sự qua ngòi bút Thanh Tịnh
2/Kĩ năng
-Đọc hiểu đoạn trích tự sự có yếu tố miêu tả và biểu cảm
-Trình bày những suy nghĩ, tình cảm về một sự việc trong cuộc sống bản thân
3/Thái độ
 - Trân trọng kỷ niệm sâu sắc về ngày đầu tiên đi học trong thời thơ ấu.
III. Chuẩn bị:
 Giáo viên: giáo án, SGK, SGV, Tài liệu chuẩn kiến thức, ảnh minh hoạ, phiếu học tập.
 Học sinh: xem trước SGK, STK, giấy + bút lông (theo nhóm).
IV.Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy – học 
 1. Ổn định lớp: (1’)
 2. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra sự chuẩn bị của học
 3. Bài mới: Giới thiệu: (Dựa vào nội dung và nghệ thuật để dẫn vào bài).
Hoạt động của 
giáo viên
Hoạt động của
học sinh
Nội dung bài
Hoạt động1: Khởi động- giới thiệu cảm giác trong buổi tựu truờng đầu tiên của mình bảy năm về trước khi em vào lớp một .Câu chuyện "tôi đi học’’đã gợi nhớ, làm sống lại những cảm giác gì của em ngày tựu trường đầu tiên ấy .
Mục tiêu : Tạo tâm lí hứng khởi về đề tài 
Phương pháp : trình bày, 
Thời gian : 3 phút
Hoạt động 2: Hình thành kiến thức về tác giả, tác phẩm
Mục tiêu : Giới thiệu ảnh chân dung của nhà văn.
Phương pháp:Đọc hiểu, trình bày, giải thích 
Thời gian : 15’
Gọi h/s đọc chú thích (*) sách giáo khoa.
H: Em hãy tự giới thiệu vài nét về tác giả?
-> Gv giới thiệu ảnh chân dung của nhà văn.
H: Có gì đáng chú ý về những tác phẩm của ông?
H: Văn bản “Tôi đi học” có xuất xứ như thế nào?
-> Giảng giải: đây là văn bản văn xuôi trữ tình, ngôn ngữ đậm chất thơ, có sự kết hợp nhiều phương thức biểu đạt.
H: Xác định thể loại của văn bản?
-> Giảng giải: truyện ngắn kể lại một khoảng thời gian, 1 khoảnh khắc trong cuộc đời của nhân vật.
Gv hướng dẫn h/s cách đọc văn bản: chậm rãi, tha thiết, giọng tự thuật; Gv đọc mẫu gọi h/s đọc tiếp theo, chú ý nội dung chính xảy ra trong từng thời điểm (trên đường đi, trước sân trường,vào lớp học). 
Nhận xét, uốn nắn việc đọc của h/s.
Đọc chú thích, giới thiệu về t/giả, t/phẩm.
(t/phẩm mang vẻ đẹp đằm thắm, tình cảm êm dịu, trong trẻo).
-> truyện ngắn
-> chú ý hướng dẫn của thầy cô
-> đọc văn bản
-> tiếp thu để sửa chữa.
. Giới thiệu văn bản:
 1. Tác giả:
 - Thanh Tịnh (1911 - 1988) tên thật là Trần Văn Ninh, quê xóm Gia Lạc, ven sông Hương, ngoại ô thành phố Huế.
- Các tác phẩm của ông toát lên vẻ đẹp đằm thăm, tình camreem dịu trong trẻo .
 a. Xuất xứ:
 “ Tôi đi học” in trong tập “Quê mẹ” xuất bản năm 1941.
b. Thể loại:
 Truyện ngắn.văn xuôi trữ tình, ngôn ngữ đậm chất thơ,
c. Phương thức biểu đạt: tự sự, miêu tả, biểu cảm. theo trình tự thời gian và không khí ngày tựu trường ở thời điểm hiện tại, nhân vật tôi hồi tưởng về kỉ niện ngày đầu tiên đi học
Hoạt động 3: Hướng dân tìm hiểu văn bản:
Mục tiêu : Diễn tiến nội dung câu chuyện
Phương pháp: Đọc hiểu, giảng giải, bình luận
Thời gian : 20’
 Hướng dẫn đọc: giọng kể chuyện tình cảm 
+ Những sự việc khiến cho nhân vật tôi liên tưởng về ngày đầu tiên đi học của mình?
+ Nhân vật tôi hòi tưởng kỷ niệm nào ?
+ Không khí của buổi tựu trường như thế nào ?
 Gv chia lớp ra 4 nhóm, cho h/s thảo luận nhóm theo yêu cầu trên phiếu học tập trong thời gian 5’.
+ Qua văn bản, theo em, những gì đã gợi lên trong lòng nhân vật tôi kỷ niệm về buổi tựu trường đầu tiên?
+ Trình tự diễn biến tâm trạng của nhân vật tôi.
-Cảm thấy ngôi trường 
-Cảm thấy mình
-Ông đốc
-Thầy giáo
-Phụ huynh
Theo em, tâm trạng nhân vật tôi giống tâm trạng của những ai?
Gv nhận xét, uốn nắn lần lượt từng nội dung của mỗi nhóm để đi đến kiến thức cần ghi.
Tóm tắt miệng
“Hằng năm cứ vào cuối thu, lá rụng nhiều, trên không có những đám mây bàng bạc
Đọc đoạn văn 
Tái hiện theo trình tự thời gian của từng thời điểm: trên đường đi, lúc ở sân trường và khi vào lớp học.
Tâm trạng của nhân vật “tôi”:
Tập trung thảo luận theo yêu cầu.
 Từng nhóm trả lời và bổ sung câu hỏi
II. Tìm hiểu văn bản:
1.Đọc và tóm tắt
- Khi mùa thu về , “tôi” nhớ ngày đầu tiên đi học.
-Trên đường đến trường.
-Bước vào ngôi trường
-Vào bên trong lớp học
1. Trình tự diễn tả kỷ niệm:
- Từ hiện tại (chuyển biến cảnh vật sang thu, những em bế núp dưới nón mẹ) nhớ về quá khứ.
- Hôi tưởng của nhân vật tôi :
 à Không khí của ngày tựu trường náo nức ,vui vẻ nhưng cũng rất trang trọng
2. Tâm trạng,cảm xúc của nhân vật tôi về thầy giáo trường lớp bạn bè và những người xung quanh trong buổi tựu trường
 a. Đứng trước ngôi trường:
- Cảm thấy ngôi trường xinh xắn, oai nghiêm khác thường.
- Cảm thấy mình nhỏ bé, lo sợ vẩn vơ.
- Ông đốc: từ tốn, bao dung.
- Thầy giáo: vui tính, giàu tình thương.
- Phụ huynh: quan tâm con em, lo lắng hồi hộp như chúng tôi .
b. Trong lớp học:
- Cảm thấy vừa xa lạ vừa gần gũi với mọi người và người bạn kế bên.
- Vừa ngỡ ngàng vừa tự tin.
=> Đây chính là tâm trạng của những bạn lần đầu tiên đi học.
c.Ý nghĩa:
Buổi tựu trường đầu tiên sẽ mãi trong kí ức của nhà văn Thanh Tịnh.
Hoạt động 4: Tìm hiểu về nghệ thuật :
Mục tiêu :Nắm được nghệ thuật của văn bản về trình tự ngôn từ, 
Phương pháp: phân tích , giảng giải, so sánh nêu và giải quyết vấn đề
Thời gian : 10’
+ Nhận xét nghệ thuật miêu tả, ngôn từ, phép so sánh, giọng văn ?
Giáo viên giảng thêm
- Kết hợp giữa kể, miêu tả, với bộc lộ tâm trạng, cảm xúc.
- Kết hợp miêu tả với so sánh làm nổi bật cảm xúc nhân vật, tạo chất thơ cho ngôn ngữ và văn bản.
-Diễn đạt tâm trạng , cảm xúc “tôi” cụ thể , rõ ràng làm cho người đọc hình dung được sư non nớt, ngây thơ của cậu học trò mới đi học.
Phát hiện ,trả lời
4. Nghệ thuật:
- Bố cục theo dòng hồi tưởng, cảm nghĩ theo trình tự không gian của buổi tựu trường.
-Miêu tả tinh tế chân thực diễn biến tâm trạng của ngày đầu tiên đi học
-Sử dụng ngôn ngữ giàu yếu tố biểu cảm, hình ảnh so sánh độc đáo, ghi lại dòng liên tưởng, hồi tưởng của nhân vật.
-Giọng điệu trữ tình
Hoạt động 5: Hướng dẫn củng cố kiến thức:
Mục tiêu :Nắm khái quát nội dung ý nghĩa và nghệ thuật,.
Phương pháp: Tổng hợp
Thời gian : 5’
Nhận xét chung về nội dung và nghệ thuật của văn bản ?
Đọc ghi nhớ SGK
III. Tổng kết
 Trong cuộc đời của mỗi con người, kỷ niệm trong sáng của tuổi học trò, nhất là buổi tựu trường đầu tiên, thường được ghi nhớ mãi.
 Thanh Tịnh đã diễn tả dòng cảm nghĩ này bằng nghệ thuật tự sự xen miêu tả và biểu cảm, với những rung động tinh tế qua truyện ngắn “Tôi đi học”.
 Ghi nhớ: sgk
Hoạt động 6: Hướng dẫn tự học và chuẩn bị bài:
Mục tiêu :Nắm vững kiến thức đã học tại lớp, học tập vận dụng cách viết văn 
Phương pháp: Thực hành sáng tạo
Thời gian :Ở nhà
+ Đọc văn bản ,viết chủ đề về gia đình ,nhà trường đã học.
+ Ghi lại những ấn tượng, cảm xúc của bản thân về một ngày tựu trường mà em nhớ lâu nhất
Chuẩn bị bài: “Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ”.