Giáo án Ngữ văn 8 - Tuần 2 - Lò Điệp Hồng - THCS Tô Hiệu

TUẦN 2
 NGỮ VĂN BÀI 2
Kết quả cần đạt:
- Hiểu được nỗi đau của chú bé mồ côi cha phải sống xa mẹ và tình yêu thương vô bờ của chú đối với người mẹ bất hạnh được thể hiện cảm động trong đoạn trích hồi kí: Những ngày thơ ấu của nhà văn Nguyên Hồng.
- Nắm được thế nào là trường từ vựng; bước đầu biết vận dụng kiến thức về trường từ vựng để nâng cao hiệu quả diễn đạt.
- Biết cách sắp xếp các nội dung trong phần thân bài của văn bản.
Ngày soạn:21/8/2010 
Ngày dạy:23/8/2010 
Dạy lớp: 8B
 Tiết 5 + 6 Văn bản: 
TRONG LÒNG MẸ
 Nguyên Hồng
1. Mục tiêu bài dạy: giúp hs
 a) Kiến thức:
 - Hiểu được tình cảnh đáng thương và nỗi đau tinh thần của nhân vật chú bé Hồng, cảm nhận được tình yêu thương mãnh liệt của chú đối với mẹ.
 b) Kĩ năng:
 - Bước đầu hiểu được văn bản hồi kí và đặc sắc của thể văn này qua ngòi bút Nguyên Hồng: thấm đượm chất trữ tình, lời văn tự truyện, chân thành, giầu sức truyền cảm.
 c) Thái độ:
 - Giáo dục cho học sinh có tình thương yêu và kính trọng mẹ. 
2. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:
 a) GV: Soạn giáo án, nghiên cứu tài liệu
 b) HS: Học bài cũ, soạn bài mới
3. Tiến trình bài dạy:
 *) Ổn định: sĩ số 8B:.........
 a) Kiểm tra bài cũ: (5’) 
* Câu hỏi: Phân tích tâm trạng của nhân vật “tôi” trên đường cùng mẹ tới trường?
* Đáp án - Biểu điểm:
 	- Tâm trạng háo hức, mới lạ: cảm nhận về con đường: qua đi lại lắm lần, cảnh vật chung quanh đều thay đổi. (5 điểm) 
 	- Thay đổi hành vi: không lội qua sông thả diều, đi ra đồng nô đùa mà đi học, cố làm như một cậu học trò thực thụ,... (5 điểm) 
 b) Bài mới: Nguyên Hồng là một trong những nhà văn có thời thơ ấu thật cay đắng, bất hạnh. Những kỉ niệm ấy đã được tác giả ghi lại trong cuốn hồi kí “Những ngày thơ ấu”. Trích đoạn “Trong lòng mẹ” là một trong những chương truyện cảm động nhất, chúng ta cùng tìm hiểu trích đoạn này.
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ
NỘI DUNG
HS
? Kh
 HS
 GV
?Tb
HS
GV
HS
?Tb,Y
HS
?Kh
HS
 ?Tb
HS
 GV
HS
?Tb
HS
GV
?Tb
HS
?Kh
HS
 ?Tb
 HS
?Kh
HS
?Tb
 HS
?Tb 
HS
?Kh 
HS
?Tb
HS
HS
 GV
GV
?Tb
HS
?Tb
HS
?Tb
HS
GV
?Kh
HS
?Tb
HS
?Tb
HS
GV
?Tb
HS
 ?Kh
HS
?Kh,G
HS
?Kh
HS
GV
?Tb
HS
GV
?Tb
HS
?Kh, Gỏi
Đọc chú thích * 
Nêu những hiểu biết của em về nhà văn Nguyên Hồng?
- Nguyên Hồng ( 1918- 1982 ) Quê ở thành phố Nam Định, trước cách mạng sống chủ yếu ở Hải Phòng trong một xóm lao động nghèo.
- Sáng tác của Nguyên Hồng: Tiểu thuyết truyện ngắn, kí...Tập trung viết về những người cùng khổ. Viết về các nhân vật ấy ông bộc lộ niềm yêu thương sâu sắc mãnh liệt, lòng trân trọng với những vẻ đẹp đáng quí.
Văn xuôi Nguyên Hồng giàu chất trữ tình, cảm xúc thiết tha chân thành. Đó là văn của trái tim nhạy cảm dễ bị tổn thương, dễ rung động đến cực điểm với nỗi đau và niềm hạnh phúc bình dị của con người. ông được nhà nước truy tặng giải thưởng Hồ chí Minh về văn học nghệ thuật 1996.
- Tác phẩm chính: Bỉ vỏ (tiểu thuyết 1938), Những ngày thơ ấu của Nguyên Hồng (Hồi kí 1988), Tập thơ trời xanh (1960), Thời kì đen tối (1973)...
Nêu xuất xứ của văn bản? 
- Những ngày thơ ấu là tập hồi kí kể về tuổi thơ cay đắng của tác giả, tác phẩm gồm 9 chương đăng rên báo 1938, in thành sách lần đầu 1940. Đoạn trích “Trong lòng mẹ” là chương IV của tác phẩm.
- Tập hồi kí những ngày thơ ấu thể hiện tình cảm của nhân vật, chất trữ tình thắm thiết. Vì vậy khi đọc các em cần thể hiện đúng tình cảm của nhân vật: Bà cô thâm độc, giả dối; Chú bé đối với mẹ tình cảm trào dâng... Cần đọc to rõ thể hiện được cảm xúc ấy.
- Đọc từ đầu → "Người ta hỏi đến chứ".
Đọc tiếp → Hết → Nhận xét → GV nhận xét.
Văn bản trên thuộc kiểu văn bản nào? 
- Văn bản hồi kí xen kể chuyện, biểu cảm.
Em hiểu thế nào là hồi kí? 
- Hồi kí: Là một thể của kí, ở đó người viết kể lại những truyện, những điều chính mình đã trải qua, đã chứng kiến. 
Theo em đoạn trích này chia làm mấy phần?Nêu nội dung của từng phần? 
- Đoạn trích chia làm 2 Phần:
+ Phần 1: Từ đầu → Người ta hỏi đến chứ: Cuộc đối thoại giữa người cô cay độc và chú bé Hồng, ý nghĩ cảm xúc của chú về người mẹ bất hạnh.
+ Phần 2: Còn lại: Cuộc gặp gỡ bất ngờ với mẹ và cảm xúc vui sướng cực điểm của chú bé Hồng.
Đọc tóm tắt SGK:
Những ngày thơ ấu là tập hồi kí viết về tuổi thơ cay đắng của tác giả. Chú bé Hồng- Nhân vật chính lớn lên trong gia đình sa sút, người cha chết trong nghèo túng nghiện ngập, người mẹ có trái tim khao khát yêu đương đành chôn vùi tuổi xuân trong cuộc hôn nhân không hạnh phúc. Sau khi chồng chết, người phụ nữ đáng thương ấy vì quá cùng quẫn đã phải bỏ con đi kiếm ăn ở phương xa. Chú bé Hồng đã mồ côi cha lại vắng mẹ, sống thui thủi cô đơn trong sự ghẻ lạnh cay nghiệt của những người họ hàng giàu có. Tác phẩm cho thấy bộ mặt lạnh lùng của xã hội đồng tiền, cái xã hội của đám thị dân tiểu tư sản nhỏ nhen, giả dối, độc ác khiến xã hội đầy thành kiến, hủ tục bóp nghẹt quyền sống của người phụ nữ... 
- Đọc đoạn 1.
Đọc đoạn trích “Trong lòng mẹ” em hiểu gì về tình cảnh chú bé Hồng? 
- Chú bé Hồng mồ côi cha gần một năm. Mẹ chú phải xa con để đi tha hương cầu thực “Nghe đâu” đi bán bóng đèn, vàng hương ở tận Thanh Hoá. Người mẹ khốn khổ ấy một phần túng bấn, một phần khác chưa hét tang chồng mà lại có con, nên không thể sống nổi với xã hội đầy thành kiến hủ tục độc ác đã phải bỏ nhà đi xa. Chú bé Hồng đã mất bố lại phải xa mẹ, sống giữa sự ghẻ lạnh, hắt hủi của những người họ hàng cay nghiệt. 
- Mở đầu đoạn trích với giọng văn giản dị và tự nhiên của Nguyên Hồng, chúng ta có thể nhận ra ngay cảnh ngộ ấy. Dòng tự sự khơi nguồn để nhân vật bà cô xuất hiện. vậy nhân vật bà cô là người như thế nào chúng ta cùng đi tìm hiểu phần 1 →
Em hãy tìm những từ ngữ, hình ảnh nói về nhân vật người cô và tâm trạng của bé Hồng trong cuộc đối thoại?
 Bà cô
- Cô tôi gọi tôi đến bên cười hỏi: Hồng ! mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không ?
- Sao lại không vào ? Mợ mày phát tài lắm, có như dạo trước đâu !
- Hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa mắt nhìn tôi.
- Mày dại quá, cứ vào đi tao chạy cho tiền tàu, vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa cho và thăm em bé nữa chứ.
- Cô tôi bỗng đổi lại giọng lại vỗ vai nhìn vào mặt tôi, nghiêm nghị...
 Bé Hồng
- Nhận ra những ý nghĩ cay độc trong giọng nói và trên nét mặt khi cười rất kịch của cô tôi kia, tôi cúi đầu không đáp [...] Tôi biết rõ nhắc đến mẹ tôi, cô tôi chỉ có ý gieo rắc vào đầu tôi những hoài nghi để tôi khinh miệt và ruồng rẫy mẹ tôi...
- Nhưng đời nào tình thương yêu và lòng kính mến mẹ tôi lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến...
- Không cháu không muốn vào cuối năm thế nào mợ cháu cũng về
- Tôi im lặng [...] Lòng càng thắt lại khoé mắt tôi đã cay cay.
- Nước mắt tôi ròng ròng rớt xuống hai bên mép chan hoà ở cằm và cổ...Tôi cười dài trong tiếng khóc.
- cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng...Giá những cổ tục đã đày đoạ mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thuỷ tinh đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ lấy ngay mà cắn, mà nhai, mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi...
Để kể lại, ghi lại một cuộc trò truyện đối thoại nhà văn Nguyên Hồng đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào? 
- Nhà văn kể, miêu tả, ngôn ngữ đối thoại. Từ ;oại động động từ, các từ ngữ, hình ảnh miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật.
Qua từ ngữ miêu tả lời nói, cử chỉ hành động của nhân vật bà cô, em có nhận xét gì về thái độ của bà cô trong cuộc đối thoại với bé Hồng? 
- Vẻ mặt tươi cuời, giọng nói ngọt ngào cử chỉ thận mật
Tại sao với vẻ mặt, giọng nói, cử chỉ của bà cô như thế mà tác giả gọi là rất “kịch”?
- Điều đáng chú ý ở đây là người cô cười hỏi chứ không phải là lo lắng hỏi lại, càng không phải là âu yếm bởi lẽ thường câu hỏi ấy sẽ được trả lời rằng có, nhất là đối với chú bé vốn dĩ thiếu thốn một tình yêu thương ấp ủ như bé Hồng. Trò truyện với bé Hồng bà cô lúc thì cười “hỏi” lúc lại cười mà nói, lúc lại đổi ra nghiêm nghị tỏ sự ngậm ngùi xót thương. Càng nói bà càng cố ý khoét sâu vào lỗi đau của đứa trẻ tội nghiệp.
 Trước câu hỏi và sự thúc giục của bà cô bảo bé Hồng vào Thanh Hoá thăm mẹ, bé Hồng có thái độ và suy nghĩ gì?
- Bé Hồng lập tức nhận ra ý nghĩ cay độc trong giọng nói, nét mặt cử chỉ của bà cô, vì thế chú cúi đầu không đáp. Không để lòng yêu thương và lòng kính yêu mẹ lại bị những rắp tâm tanh bẩn xâm phạm đến. Nhưng bà cô không để bé Hồng được yên thân, bé Hồng thừa biết tình cảm khốn khổ của mẹ nơi tha hương. Vậy mà bằng giọng ngọt ngào, giả dối bà cô vẫn bảo là mẹ bé dạo này “Phát tài lắm”. 
Bà cô muốn gì khi nói rằng: Mẹ chú đang “phát tài” và nhất là cố ý ngân dài 2 tiếng em bé? 
- Bà cô muốn kéo đứa cháu đáng thương vào một trò chơi độc ác đã dàn tính sẵn, dù chú bé đã cúi đầu im lặng, khoé mắt đã cay cay, bà vẫn tiếp tục “ tấn công” cử chỉ “Liền vỗ vai” Tôi cười mà nói rằng...Lúc ấy mới giả dối, mới độc ác làm sao “Mày dại quá, cứ vào đi tao chạy cho tiền tàu, vào mà bắt mợ mày may vá sắm sửa và thăm em bé chứ” đến câu này người nói không chỉ bộc lộ rõ sự ác ý mà còn chuyển sang chiều hướng châm trọc, nhục mạ, bà cô muốn gieo rắc vào đầu óc đứa cháu “Hoài nghi” để nó khinh miệt và ruồng rẫy mẹ nó, quả không gì đắng cay bằng khi vết thương lòng bị người khác (Lại chính là cô mình cứ săm soi hành hạ. Hai tiếng “em bé” mà cô tôi ngân dài ra thật ngọt, thật rõ, quả nhiên đã xoắn chặt lấy tâm can tôi nhứ y muốn của cô tôi.
Những lời lẽ của bà cô mỗi lúc một cay nghiệt đã đẩy chú bé Hồng đến trạng thái Tình cảm như thế nào ?
- Những lời lẽ của bà cô khiến lòng chú bé thắt lại nước mắt ròng ròng rớt xuống, Người cô vẫn không chịu buông tha. Đối lập với tâm trạng đau đớn xót xa như bị muối sát, gai cào của đứa cháu là sự vô cảm sắc lạnh đến ghê sợ của người cô. Đặc biệt câu văn miêu tả đầy ẩn ý cô tôi vẫn cứ tươi cười kể các chuyện cho tôi nghe tình cảnh túng quẫn, hình vẻ gầy guộc, rách rưới của mẹ chú bé được người cô miêu tả một cách tỉ mỉ với vẻ thích thú rõ rệt. Cử chỉ vỗ vai nhìn vào mặt đứa cháu rồi đổi giọng làm ra nghiêm nghị của bà cô đó là sự thay đổi đấu pháp tấn công. Dường như đã đánh đến miếng đòn cuối cùng. Khi thấy đứa cháu tức tưởi, phẫn uất đến đỉnh điểm bà ta mới hạ giọng tỏ sự ngậm ngùi thương xót người đã mất, đến đây sự giả dối trơ trẽn của người cô bộc lộ rõ. 
Qua cuộc đối thoại em thấy nhân vật bà cô là người như thế nào?
- Nhân vật bà cô được thể hiện khá sâu sắc sinh động, nhân vật này tiêu biểu cho hạng đàn bà “miệng nam mô bụng bồ dao găm” bà ta còn tiêu biểu cho thành kiến cổ hủ, phi nhân đạo của xã hội. Là người có tâm địa đen tối khi cố ý khoét sâu vào nỗi đau rớm máu trong tâm hồn nhạy cảm của đứa cháu mồ côi. Cố ý gieo vào lòng nó thái độ khinh miệt, ruồng rẫy đối với người mẹ mà nó yêu thương vô vàn. Đó là hình ảnh mang ý nghĩa tố cáo hạng người sống tàn nhẫn, khô héo cả tình máu mủ ruột rà trong xã hội thực dân n ... ịnh t/c: Sĩ số:......
 * Kiểm tra bài cũ: (5')
 ? Hãy kể tóm tắt đoạn trích "Trong lòng mẹ"? Cho biết trong cuộc đối thoại với bé Hồng, bà cô được khắc hoạ như thế nào? 
Trả lời: Bà cô là người giả dối độc ác, thâm hiểm hình ảnh bà cô là hiện thân của sự thành kiến cổ hủ, phi nhân đạo.
 * Bài mới: 
- Trong cuộc đối thoại với bà cô, bé Hồng đau đớn uất hận nhận ra tâm địa của bà cô càng trào lên cảm xúc yêu thương mãnh liệt đối với mẹ cảm xúc ấy như thế nào? Tiết học hôm nay, ta tìm hiểu tiếp phần 2.
- Tình cảm của chú bé Hồng với mẹ đựơc thể hiện rõ trong cuộc đối thoại với bà cô và khi được ở trong lòng mẹ.
Khi nghe bà cô nói những lời cay độc về mẹ, diễn biến tâm lí của chú bé được thể qua hình ảnh câu văn nào? 
- Tưởng đến vẻ mặt rầu rầu và sự hiền từ của mẹ [...] Tôi toan trả lời cô [...] cô tôi cúi đầu không đáp.
- Cuối năm thế nào mợ cháu cũng về.
- Tôi lại im lặng cúi đầu xuống đất: Lòng tôi càng thắt lại khoé mắt tôi đã cay cay.
- Nước mắt tôi ròng ròng rớt xuống hai bên mép rrồi chan hoà... Chỉ vì tôi thương mẹ tôi và căm tức vì sao tôi lại sợ hãi những thành kiến tàn ác mà xa lìa anh em tôi... Tôi cười dài trong tiếng khóc.
- Cổ họng tôi đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng, những cổ tục đã đầy đoạ mẹ tôi là một vật như hòn đá hay cục thuỷ tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ lấy mà cắn mà nhai, mà nghiền cho kì nát vụn mới thôi.
Các câu văn ấy được kể bằng biện pháp nghệ thuật gì?
- Lời kể rõ ràng, lời văn dồn dập với các hình ảnh phù hợp với diễn biến tâm lí nhân vật, từ loại động từ chỉ trạng thái, động từ chỉ hành động, hình ảnh so sánh đặc sắc.
Cách kể ấy cho thấy phản ứng của chú bé Hồng như thế nào trước lời xúc phạm của bà cô với mẹ chú? 
- Mới đầu nghe cô hỏi, lập tức trong kí ức chú bé sống dậy hình ảnh: Vẻ mặt rầu rầu và sự hiền từ của mẹ, từ cúi đầu không đáp đến “ củng cười và đáp lại cô tôi” là một phản ứng thông minh xuất phát từ sự nhạy cảm và tấm lòng tin yêu mẹ của chú bé. Bởi chú bé nhận ra ý nghĩ cay độc trong giọng nói của người cô, nhận ra được những rắp tâm tanh bẩn của bà cô muốn xúc phạm đến Người mẹ yêu thương của chú. Nỗi nhớ mẹ phải giấu kín mà bé phải nuốt vào lòng nỗi đau và lòng yêu thương mẹ.
- Sau lời hỏi thứ hai của bà cô, lòng chú bé đã thắt lại sồng mắt đã cay cay, đến khi mục đích mỉa mai nhục mạ của người cô trắng trợn phơi bày ở lời nói thứ ba thì lòng đau đớn phẫn uất của chú bé không còn nén nổi. Một trạng thái tình cảm phức tạp vừa đau đớn vừa uất nghẹn nảy sinh trong tâm hồn trẻ thơ, khiến chú cười dài trong tiếng khóc.
Em hiểu câu văn “Tôi cười dài trong tiếng khóc” có giá trị biểu cảm như thế nào? 
- Bé Hồng khóc vì thương mẹ bị đầy đoạ, bị đối xử một cách bất công. Bé Hồng khóc còn bởi tại uất ức, bởi tại mẹ vì sự thành kiến tàn ác “Mà xa lìa hai mẹ con” Để sinh nở giấu diếm. Bé Hồng “cười” vì sống giữa những người họ hàng nham hiểm, cay độc bé Hồng không thể cùng ai chia sẻ nỗi nhớ, niềm thương, nỗi căm tức uất ức của mình “ Cười dài trong tiếng khóc” là cái cười cho thấy nỗi đau đớn tủi cực, nỗi uất ức căm giận buộc phải nén lại của bé Hồng sâu sắc biết chừng nào.
 Khi bà cô tươi cười kể cho bé nghe mẹ ăn vận rách rưới, mặt mày xanh bủng...Tâm trạng của bé lúc này có gì thay đổi? 
 - Lúc này bé Hồng thấy mẹ bị lăng nhục một cách tàn nhẫn trắng trợn. Bé Hồng không nén nổi uất ức, tâm trạng đau đớn đã dâng đến cực điểm “Cổ họng bé đã nghẹn ứ khóc không ra tiếng” Bé căm ghét hủ tục phong kiến đã đầy đoạ mẹ. Lòng căm ghét cao độ ấy được diễn tả bằng hình ảnh cụ thể, bằng nhịp văn dồn dập, gấp gáp, bằng các động từ mạnh “ Giá như cổ tục đã đầy đoạ mẹ tôi là một vật như hòn đá, hay cục thuỷ tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết vồ lấy mà cắn, mà nhai, mà nghiền cho kì nát mới thôi”.
Vì sao bé Hồng có phản ứng tâm lí như vậy?
- Những rắp tâm tanh bẩn của bà cô không thể xâm phạm đến tình thương yêu và lòng kính yêu mẹ của bé Hồng, trước những lời lẽ thâm độc của bà cô. Bé Hồng không mảy may dao động, bé không kết tội mẹ cũng không cảm thấy xấu hổ vì mẹ đã đẻ em bé khi chưa đoạn tang chồng. Bà cô càng cố khoét sâu vào nỗi đau, cố làm cho bé Hồng phải nhục nhã thì lòng yêu thương mẹ và nỗi căm ghét những hủ tục phong kiến vô lí tàn ác càng dâng lên trong tâm hồn bé dạt dào hơn, mãnh liệt hơn.
- Ngay đoạn đầu truyện bé Hồng đã khẳng định cuối năm thế nào mợ cháu cũng về và hình ảnh người mẹ kính yêu của bé đã trở về, Bé Hồng có cảm giác như thế nào chúng ta tìm hiểu tiếp phần b → 
Khi thấy người ngồi trên xe kéo giống mẹ bé Hồng có suy nghĩ và hành động gì?
- [...]Tôi liền đuổi theo gọi bối rối:
 - Mợ ơi ! Mợ ơi ! Mợ ơi !...
Nếu người quay lại ấy là người khác[...] và cái lầm đó không những làm tôi thẹn mà còn tủi cực nữa, khác gì cái ảo ảnh của một dòng nước trong suốt chảy dưới bóng dâm đã hiện ra trước con mắt gần rạn nứt của người bộ hành ngã gục giữa xa mạc.
- Tôi đuổi kịp thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi khi trèo lên xe tôi rúi cả chân lại (...) Tôi oà lên khóc cứ thế nức nở. Mẹ tôi cũng sụt sùi theo
- Gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn (...) Mẹ tôi lại tươi đẹp như thuở còn sung túc...hơi quần áo,... hơi thở thơm tho lạ thường.
 Em có nhận xét gì về cách kể chuyện của tác giả qua những chi tiết trên? 
- Cách kể tự nhiên, từ loại động từ, hình ảnh so sánh
Em hãy phân tích hình ảnh so sánh “cái lần đó thấy tôi cực, khác gì cái ảo ảnh của một dòng nước trong suốt chảy trên sa mạc”? 
- Thoáng thấy bóng người ngồi trên xe kéo bé Hồng gọi mẹ mà lòng bối rối sợ người ngồi trên xe không phải là mẹ thì thật tủi cực ghê gớm “ Khác gì cái ảo ảnh của một dòng nước trong suốt chảy dưới bóng dâm dã hiện ra trước con mắt gần rạn nứt của người bộ hành ngã gục giữa xa mạc”. Bé Hồng khao khát tình mẹ cũng như người bộ hành khát nước đến kiệt sức giữa sa mạc. Hình ảnh so sánh có ý nghĩa cực tả thể hiện thấm thía xúc động nỗi khắc khoải mong mỏi của bé.
Theo em tiếng khóc của bé hồng khi gặp mẹ và tiếng khóc của bé trong cuộc đối thoại với bà cô có gì khác nhau? 
- Trình bày
- Kể lại truyện nhiều lần bé Hồng khóc, mức độ khóc và trạng thái tình cảm khác nhau khi căm phẫn uất ức, khi dồn nén đau khổ, chương truyện miêu tả rất nhiều tiếng khóc của bé Hồng mà không lần nào giống lần nào, chỉ khi gặp được mẹ, được mẹ kéo tay xoa đầu hỏi thì bé oà khóc rồi cứ thế núc nở. Bao nhiêu sầu khổ , uất nghẹn bị dồn nén trong suốt thời gian xa mẹ dài đằng đẵng, nay được giải toả, vỡ oà trong tiếng khóc nức nở, tức tưởi của bé Hồng. Kể từ đây bé như mụ mị, như mê mam trong tình mẹ.
Qua việc phân tích em có nhận xét gì về tình cảm của bé Hồng dành cho mẹ ? 
- Bé Hồng yêu mẹ, rất trân trọng tình cảm của mẹ, nên khi mẹ xuất hiện thấy mẹ đẹp vô cùng. Trong con mắt trìu mến của đưá con rất mực thương mẹ, bé thấy mẹ đẹp hiền, bé ngây ngất tận hưởng cảm giác đã mất tùe lâu. Cảm giác sung sướng đến cực điểm của đứa con khi được ở trong lòng mẹ, được nhà văn diễn tả bằng cảm hứng đặc biệt say mê cùng những rung động vô cùng tinh tế. Nó tạo ra một không gian của ánh sáng, màu sắc của hương thơm vừ lạ lùng vừa gần gũi . Nó là hình ảnh của một thế giới đang bừng nở hồi sinh. Một thế giới dịu dàng kỉ niệm và ấp áp tình mẫu tử... Chú bé Hồng bồng bềnh trôi trong cảm giác sung sướng, rạo rực không mảy may nghĩ ngợi gì. Những lời độc ác của người cô, những tủi cực vừa qua bị chìm đi giữa dòng cảm xúc miên man ấy. 
- Đoạn trích trong lòng mẹ đặc biệt là phần cuối là bài ca trân thành và cảm động về tình mẫu tử thiêng liêng bất diệt. Tuổi thơ của nguyên Hồng rất hiếm những kỉ niệm êm đềm ngọt ngào, chính những kỉ niệm ấy đã giúp bé Hồng quên đi những cay đắng tủi nhục để sống và vươn lên làm người, cho nên những kỉ niệm về giây phút ngọt ngào càng đáng nhớ.
Tóm tắt nét cơ bản về nghệ thuật và nội dung của bài?
- Chương hồi kí đậm chất trữ tình, kết hợp nhuần nhuyễn kể và bộc lộ cảm xúc, hình ảnh so sánh, lời văn chân thực dạt dào.
- Văn bản kể lại một cách chân thực và cảm động những cay đắng tủi cực, cùng tình yêu thương cháy bỏng của nhà văn thời thơ ấu vởi ngưòi mẹ bất hạnh của mình.
Đọc ghi nhớ SGK
Có nhà nghiên cứu đã nhận định Nguyên Hồng là nhà văn của phụ nữ và nhi đồng. Em có nhất trí với ý kiến đó không? vì sao? 
- Nguyên Hồng là nhà văn viết nhiều về phụ nữ và nhi đồng ( Đó là những con người xuất hiện nhiều trong thế giới của ông). Ông dành cho phụ nữ và nhi đồng những tình cảm trân trọng chan chứa yêu thương.
- Nhà văn đã diễn tả nỗi niềm cơ cực, tủi nhục mà phụ nữ và nhi đồng phải gánh chịu. Nhà văn thấu hiểu vô cùng, trân trọng vẻ đẹp tâm hồn đức tính cao quí của phụ nữ và nhi đồng.
Hồi kí của Nguyên Hồng không phải là những trang ghi chép một cách đơn giản khô khan những sự việc đã qua. Ông viết hồi kí theo cách thức của một nhà văn với những rung động mãnh liệt của trái tim nghệ sĩ nhân vật trên những trang viết của ông đặc biệt là phụ nữ và nhi đồng những cảnh ngộ bị đầy đoạ được ông ghi lại với tư tưởng tình cảm nhân đạo sâu sắc.
I. Đọc và tìm hiểu chung.
1. Giới thiệu tác giả - tác phẩm.
- Nguyên Hồng (1918- 1982) quê ở thành phố Nam Định
- Sáng tác của Nguyên Hồng: Tiểu thuyết, truyện ngắn, kí, thơ... Được giải thưởng HCM về văn học nghệ thuật(1996). 
Văn xuôi Nguyên Hồng giàu chất trữ tình, cảm xúc chân thành tha thiết.
-“Trong lòng mẹ” là chương IV của tập hồi kí “Những ngày thơ ấu”.
2. Đọc văn bản.
II. Phân tích.
1. Nhân vật người cô trong cuộc đối thoại với chú bé Hồng.
- Bà cô là người giả dối, độc ác, thâm hiểm. hình ảnh bà cô là hiện thân của sự thành kiến cổ hủ, phi nhân đạo.
2. Tình yêu thương của bé Hồng đối với mẹ.
a. Những ý nghĩ cảm xúc của chú bé khi trả lời người cô.
- Tâm trạng Bé Hồng đau đớn, uất ức, căm ghét những hủ tục phong kiến đầy đoạ mẹ bởi chú kính yêu mẹ vô cùng.
b. Tâm trạng của bé Hồng khi gặp mẹ.
- Bé Hồng có cảm giác sung sướng và hạnh phúc, khi đựợc ở trong lòng mẹ.
III. Tổng kết - ghi nhớ.
* Ghi nhớ (SGK-T 21)
IV. Luyện tập.
c) Củng cố, luyện tập.
? Qua đoạn trích trong lòng mẹ hãy chứng minh rằng văn Nguyên Hồng giàu chất trữ tình?
 	- Chất trữ tình thấm đượm ở nội dung câu truyện được kể ở những cảm xúc căm giận, xót xa và yêu thương được thể hiện ở giọng điệu lời văn.
- Tình huống và nội dung câu truyện hoàn cảnh đáng thương của chú bé Hồng; câu chuyện kể về một người mẹ phải âm thầm chịu đựng nhiều cay đắng.
- Dùng cảm xúc của bé Hồng là kết cấu của chương hồi kí kết hợp kể và bộc lộ cảm xúc.
 - Các hình ảnh thể hiện tâm trạng, hình ảnh so sánh, lời văn mơn mam dạt dào tình cảm.
d) Hướng dẫn học sinh học và làm bài ở nhà.
 - Tập kể lại văn bản, phân tích tác phẩm.
 - Học thuộc ghi nhớ trong SGK trang 21.
 - Đọc và chuẩn bị bài: Trường từ vựng
Yêu cầu : + Đọc kĩ các ví dụ trong bài.
 + Trả lời câu hỏi theo yêu cầu của SGK.
===============================