Giáo án Ngữ văn 8 - Tuần 16 - Năm học 2019-2020

 Ngày soạn: 12/11 / 2019
 Ngày dạy: ... /11/ 2019
 Tiết :61.Tuần:16 
 ÔN TẬP TIẾNG VIỆT
 I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
 1. Kiến thức
 - Hệ thống các kiến thức về từ vựng và ngữ pháp đã học ở kì I.
 2. Kĩ năng
 - Vận dụng thuần thục kiến thức Tiếng Việt đã học ở kì I để hiểu nội 
 dung, ý nghĩa VB hoặc tạo lập VB.
 3. Thái độ
 - Có ý thức trau dồi và sử dụng đúng trong khi viết. 
 4. Năng lực 
 - Năng lực tự học, sáng tạo, giao tiếp, tạo lập văn bản.
 II. CHUẨN BỊ CỦA THẦY VÀ TRÒ 
 - Thầy: Đọc tư liệu, soạn bài. 
 - Trò: Soạn bài theo hướng dẫn. 
 III. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC 
 1.Ổn định lớp: ( 1 phút) 
 2. Kiểm tra bài cũ: Xen trong giờ học. 
 3. Dạy và học bài mới: 
 Hoạt động của thầy, trò Nội dung cần đạt
I. Hoạt động khởi động
Mục tiêu: Tạo tâm thế, định hướng chú ý cho HS.
Phương pháp: Thuyết trình
Thời gian: 1 phút
 Yêu cầu HS nhắc lại các đơn vị kiến thức Tiếng Việt đã học trong chương trình học kì 
I.
Điều chỉnh, bổ sung:
II. Hoạt động hình thành kiến thức: Ôn tập về từ vựng ngữ pháp.
M￿c tiêu: HS nắm kiến thức c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ tõ vùng vµ ng÷ ph¸p.
Phương pháp: Vấn đáp, giải thích, minh họa, nêu và giải quyết vấn đề, ... 
Kĩ thuật: Động não 
Thời gian: 23 phút
 Hoạt động của thầy, trò Nội dung cần đạt I. TỪ VỰNG 
 Thế nào là từ ngữ nghĩa rộng, từ ngữ nghĩa hẹp ? Cho 1. Cấp độ khái quát 
ví dụ ? nghĩa của từ ngữ 
- Một từ ngữ được coi là có nghĩa rộng khi phạm vi nghĩa 
của từ ngữ đó bao hàm phạm vi nghĩa của một số từ ngữ 
khác.
- Một từ được coi là có nghĩa hẹp khi phạm vi nghĩa của từ 
ngữ đó được bao hàm trong phạm vi nghĩa của một từ ngữ 
khác. 
- HS lấy VD.
 Tính chất rộng, hẹp của nghĩa từ ngữ chỉ là tương đối 
hay tuyệt đối. Vì sao ? 
 - Các từ ngữ thường nằm trong mối quan hệ so sánh về 
phạm vi nghĩa do đó tính chất rộng hay hẹp của chúng chỉ 
là tương đối.
 Thế nào là trường từ vựng ? Cho ví dụ ? 2. Trường từ vựng 
 - Trường từ vựng là tập hợp tất cả các từ có một nét 
chung về nghĩa.
Ví dụ: Trường từ vựng vũ khí: Súng bom, tên lửa 
 - Cấp độ khái quát nghĩa của từ ngữ nói về mối quan 
hệ bao hàm giữa các từ ngữ cùng loại.
 - Trường từ vựng là tập hợp tất cả các từ có một nét 
chung về nghĩa nhưng khác nhau về từ loại.
 Thế nào là từ tượng hình, tượng thanh? Cho ví dụ 3. Từ tượng hình, từ 
 - Từ tượng hình gợi tả hình ảnh, dáng vẻ, hoạt động tượng thanh.
trạng thái của sự vật.
 Ví dụ: Lom khom, lập cập.
 + Từ tượng thanh mô phỏng âm thanh của tự nhiên, 
con người.
 VD: Róc rách, r× rµo...
 ThÕ nµo lµ tõ ®Þa ph­¬ng vµ biÖt ng÷ x· héi ? Cho VD ? 4. Từ địa phương và 
 - Tõ ®Þa ph­¬ng: lµ tõ ng÷ chØ sö dông ë mét ®Þa biệt ngữ xã hội
ph­¬ng hoÆc mét sè ®Þa ph­¬ng nhÊt ®Þnh.
 VD: - B¾c bé: ng«, b¾p.
 - Nam bé: b¾p, tr¸i.
 - BiÖt ng÷ x· héi lµ nh÷ng tõ ng÷ chØ dïng trong mét 
tÇng líp x· héi nhÊt ®Þnh.
 VD: Ngçng... 5. Các biện pháp tu từ
 Nãi qu¸ lµ g× ? Cho VD ? * Nói quá
* Nãi qu¸ lµ biÖn ph¸p tu tõ phãng ®¹i møc ®é quy m« tÝnh 
chÊt cña sù vËt hiÖn t­îng ®­îc miªu t¶ ®Ó nhÊn m¹nh g©y 
Ên t­îng t¨ng søc biÓu c¶m.
 VD: §ån r»ng b¸c mÑ anh hiÒn
 C¾n c¬m kh«ng vì, c¾n ®ång tiÒn tan. * Nói giảm nói tránh 
 ThÕ nµo lµ nãi gi¶m nãi tr¸nh ? Cho vÝ dô ? * Nãi gi¶m nãi tr¸nh lµ phÐp tu tõ dïng c¸ch diÔn ®¹t tÕ 
nhÞ uyÓn chuyÓn tr¸nh g©y c¶m gi¸c qu¸ ®au buån ghª sî, 
nÆng nÒ, tr¸nh th« tôc thiÕu lÞch sù. 
 VD: ChÞ Êy kh«ng cßn trÎ l¾m. 6. Từ loại
 ThÕ nµo lµ trî tõ ? Cho vÝ dô ?
 Trî tõ: Lµ nh÷ng tõ chuyªn ®i kÌm mét tõ ng÷ trong *Trợ từ 
c©u ®Ó nhÊn m¹nh hoÆc biÓu thÞ th¸i ®é ®¸nh gi¸ sù vËt, sù 
viÖc ®­îc nãi ®Õn ë tõ ng÷ ®ã.
 VÝ dô: Nã ¨n nh÷ng hai b¸t c¬m.
 ThÕ nµo lµ th¸n tõ ? Cho vÝ dô ?
 Th¸n tõ: Lµ nh÷ng tõ dïng ®Ó béc lé t×nh c¶m, c¶m * Thán từ 
xóc cña ng­êi nãi hoÆc dïng ®Ó gäi ®¸p. Th¸n tõ th­êng 
®øng ë ®Çu c©u, cã khi nã t¸ch ra thµnh c©u ®Æc biÖt.
 ThÕ nµo lµ t×nh th¸i tõ ? Cho vÝ dô ? * Tình thái từ 
 T×nh th¸i tõ lµ nh÷ng tõ ®­îc thªm vµo c©u ®Ó cÊu t¹o 
c©u nghi vÊn, c©u cÇu khiÕn, c©u c¶m th¸n vµ ®Ó biÓu thÞ s¾c 
th¸i t×nh c¶m cña ng­êi nãi.
 VÝ dô: Con nghe thÊy råi ¹ ! II. NGỮ PHÁP 
 ThÕ nµo lµ c©u ghÐp ?
 C©u ghÐp lµ nh÷ng c©u do hai hoÆc nhiÒu côm C- V 4. Câu ghép 
kh«ng bao chøa nhau t¹o thµnh. Mçi côm C- V nµy ®­îc 
gäi lµ mét vÕ c©u. 
 Cho biÕt c¸c quan hÖ ý nghÜa gi÷a c¸c vÕ trong c©u ghÐp 
? 
 * Quan hệ ý nghĩa giữa 
 : C¸c vÕ cña c©u ghÐp nèi víi nhau b»ng tõ cã t¸c 
 GV các vế trong câu ghép 
dông nèi hoÆc kh«ng dïng tõ nèi.
Điều chỉnh, bổ sung:
III. Hoạt động luyện tập 
Mục tiêu: HS vận dụng kiến thức vào bài tập thực hành. 
Phương pháp: Vấn đáp, nêu và giải quyết vấn đề, thảo luận nhóm, ... 
Kĩ thuật: Động não
Thời gian: 15 phút
 II. LUYỆN TẬP
 Giải thích những từ ngữ có nghĩa hẹp trong sơ đồ Bài tập 1
trên. Cho biết trong những câu giải thích ấy có từ a. Điền từ:
ngữ nào chung.
 - Những từ có nghĩa hẹp:
 + Truyền thuyết: Truyện dân gian về các nhân Truyện 
vật và sự kiện lịch sử xa xưa có nhiều yếu tố thần kỳ. dân gian
 + Truyện cổ tích: Truyện dân gian kể về cuộc 
đời số phận của một kiểu nhân vật có nhiều yếu tố, 
chi tiết tưởng phong phú.
 + Truyện ngụ ngôn: Truyện dân gian mượn 
chuyện loài vật đồ vật để nói chuyện con người. + Truyện cười: Truyện dân gian kể về những T. T T. T. 
hiện tượng đáng cười trong cuộc sống nhằm mua vui thuyế cổ ngụ cười
giải trí hay phê phán những thói hư tật xấu của con t tích ngô
người. n
 - Từ ngữ chung trong phần giải thích nghĩa của b. 
những từ ngữ trên là truyện dân gian. Tìm trong ca VÝ dô: 
dao Việt Nam hai ví dụ về biện pháp tu từ nói quá 
hoặc nói giảm nói tránh. 
 + Nói quá:
 Có chồng ăn bữa nồi mười
 Ăn đói ăn khát mà nuôi lấy chồng.
 + Nói giảm nói tránh:
 Bác đã đi rồi sao Bác ơi!
 Viết hai câu, trong đó có một câu dùng trợ từ và 
tình thái từ, một câu có dùng trợ từ và thán từ. Bµi tËp 2
a. Cuốn sách này mà chỉ 20.000 đồng thôi à ?
b. Chính thầy hiệu trưởng đã tặng tôi quyển sách 
này. ( chính: trợ từ, này: thán từ). Bµi tËp 3
 Xác định câu ghép trong đoạn trích trên. Nếu tách Ph¸p ch¹y, NhËt hµng, vua B¶o 
câu ghép đã xác định thành các câu đơn thì có §¹i tho¸i vÞ.
được không ? Nếu được thì việc tách đó có làm Cã thÓ t¸ch c©u ghÐp nµy thµnh 
thay đổi ý cần diễn đạt hay không ? ba c©u ®¬n. Nh­ng khi t¸ch th× 
 Xác định câu ghép và cách nối các vế câu trong mèi liªn hÖ, sù liªn tôc cña ba 
đoạn trích: “Chúng ta ... rất đẹp” ? sù viÖc d­êng nh­ kh«ng ®­îc 
 thÓ hiÖn râ b»ng khi gép thµnh 
 ba vÕ cña c©u ghÐp. 
 Bµi tËp 4. 
 C©u 1 vµ c©u 3 lµ c©u 
 ghÐp.Trong c¶ hai c©u ghÐp, c¸c 
 vÕ c©u ®Òu ®­îc nèi víi nhau 
 b»ng quan hÖ tõ.
Điều chỉnh, bổ sung: 
IV. Hoạt động vận dụng
Mục tiêu: HS khắc sâu kiến thức vừa học nhờ việc làm bài tập vận dụng. 
Phương pháp: Thuyết trình, vấn đáp 
Kĩ thuật: Động não
Thời gian: 2 phút
 Tìm các từ cùng trường từ vựng, tình thái từ, câu 
ghép có trong đoạn trích sau:
 Các mộng tưởng của em bé diễn ra lần lượt theo 
thứ tự hợp lí. Vì trời rất rét , em lại vừa quẹt diêm, nên 
trước hết em mộng tưởng đến lò sưởi; tiếp đó em mới 
mộng tưởng đến bàn ăn vì em đang đói, mà sau các 
bức tường kia mọi người đang đón giao thừa,...
Điều chỉnh, bổ sung: V. Hoạt động tìm tòi, mở rộng 
Mục tiêu: Tìm hiểu sâu hơn về vấn đề đang học
Thời gian: 1 phút
Tìm các đơn vị kiến thức vừa ôn tập trong các văn bản đã học ở chương trình học kì I.
Điều chỉnh, bổ sung:
 4. Củng cố: 2 phút
 - Hệ thống lại phần kiến thức tiếng Việt học kì I.
 5. Hướng dẫn HS học bài ở nhà: 1 phút
 - Học bài và làm các bài tập còn lại.
 - Chuẩn bị bài : Thuyết minh về một thể loại văn học.
 IV.Rút kinh nghiệm:
 .................................................................................................................................
 .................................................................................................................................
 .................................................................................................................................
 .................................................................................................................................
 ..................... Ngày soạn: 13/11 / 2019 
 Ngày dạy:....../11 / 2019
 Tiết : 62.Tuần : 16
 Thuyết minh một thể loại văn học
 I. MỤC TIÊU DẠY HỌC
 1. Kiến thức
 - Sự đa dạng đối tượng được giới thiệu trong VBTM.
 - Việc vận dụng kết quả quan sát, tìm hiểu về một số tác phẩm cùng thể 
 kloại để làm bài văn TM về một thể loại VH.
 2. Kĩ năng 
 - Quan sát đặc điểm hình thức của một thể loại văn học.
 - Tìm ý, lập dàn ý cho bài văn TM về một thể loại VH.
 - Hiểu và cảm thụ được giá trị nghệ thuật của thể loại VH đó.
 - Tạo lập được một VBTM về một thể loại VH có độ dài 300 chữ.
 3. Thái độ
 - Có ý thức trau dồi, vận dụng tốt trong học tập, khi nói, khi viết văn.
 4. Năng lực cần đạt
 - Năng lực tự học, sáng tạo, giao tiếp, tạo lập văn bản.
 II. THIẾT BỊ DẠY HỌC
 - Thầy: Sgk, sgv, tài liệu tham khảo 
 - Trò: Sgk. 
 III. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY - HỌC 
 1.Ổn định lớp: 1 phút
 2. Kiểm tra bài cũ: 4 phút
 Nêu bố cục của một bài văn thuyết minh ? 
 3. Dạy và học bài mới: 
 Hoạt động của thầy, trò Nội dung cần đạt
I. Hoạt động khởi động
Mục tiêu: Tạo tâm thế, định hướng chú ý cho HS.
Phương pháp: Thuyết trình
Thời gian: 1 phút
 Nhắc lại các phương pháp thuyết minh và cách làm bài văn thuyết minh.
 Vào bài
II. Hoạt động hình thành kiến thức: 
Mục tiêu: Tìm hiểu việc quan sát, mô tả đặc điểm một thể loại văn học để đưa vào văn 
thuyết minh.
Phương pháp: Vấn đáp, giải thích, minh họa, nêu và giải quyết vấn đề, ... 
Kĩ thuật: Động não 
Thời gian: 18 phút Hoạt động của thầy, trò Nội dung cần đạt
 Đọc đề bài tập làm văn I. TỪ QUAN SÁT ĐẾN MÔ 
 Xác định thể loại, yêu cầu của đề ? TẢ, THUYẾT MINH ĐẶC 
 - Thể loại: Thuyết minh. ĐIỂM MỘT THỂ LOẠI VĂN 
 - Đối tượng thuyết minh: Đặc điểm thể thơ HỌC
 thất ngôn bát cú - một thể loại văn học. Đề bài: “Thuyết minh đặc điểm 
 Muốn thuyết minh được thể thơ trên em cần làm thể thơ thất ngôn bát cú”.
 gì ? 1. Quan sát 
 - Tìm hiểu đặc điểm của thể thơ thất ngôn bát 
 cú Đường luật. * Tìm hiểu đề
 Gọi HS đọc bài thơ “Vào nhà ngục Quảng Đông 
cảm tác” và “Đập đá ở Côn Lôn”. * Nhận diện thể thơ.
 Mỗi bài thơ có mấy dòng ? Mỗi dòng có mấy - Bài thơ: 8 câu, 7 tiếng/ dòng.
 tiếng?
 Số dòng số chữ có bắt buộc không?
 Có thể tuỳ ý thêm bớt được không? - Bằng, trắc.
 Ghi ký hiệu bằng trắc cho từng tiếng của bài thơ 
 “Vào ngục Quảng Đông cảm tác” và “Đập đá ở 
 Côn Lôn” ? - Đối: Các tiếng 2, 4, 6 ở các dòng 
 - HS lµm theo h­íng dÉn cña SGK/153. 1-2, 3- 4, 5- 6, 7- 8 phải đối nhau 
 Em cã nhËn xÐt g× vÒ mèi quan hÖ b»ng tr¾c gi÷a về từ loại, ngược nhau về thanh 
 c¸c dßng th¬ víi nhau ? điệu (đối ý, đối lời).
 - LuËt “nhÊt, tam, ngò bÊt luËn; nhÞ, tø, lôc - Niêm: Các dòng 2- 3, 4- 5, 6- 7 
 ph©n minh. có bằng trắc giống nhau (“niêm”- 
 NghÜa lµ: dính với nhau).
 - Kh«ng cÇn xÐt tiÕng thø 1, thø 3, thø 5. 
 - ChØ xem c¸c tiÕng thø 2, thø 4, thø 6. 
 * C¸ch ®èi: C¸c tiÕng trong c©u 1- 2, 3- 4, 5 - 6, 7- 8 
 ph¶i ®èi nhau theo tõng cÆp gièng nhau vÒ tõ lo¹i, - Vần
 ng­îc nhau vÒ thanh ®iÖu (®èi ý, ®èi lêi).
 - GV: VÇn lµ bé phËn kh«ng kÓ dÊu thanh vµ 
 phô ©m ®Çu (NÕu cã). Nh÷ng tiÕng cã bé phËn vÇn 
 gièng nhau gäi lµ hiÖp vÇn víi nhau.
 Hai bµi th¬ trªn cã nh÷ng tiÕng nµo hiÖp vÇn víi 
 nhau ? N»m ë vÞ trÝ nµo ?
 - Bµi Vµo nhµ ngôc Qu¶ng §«ng c¶m t¸c cã 5 
 tiÕng hiÖp vÇn: l­u, tï, ch©u, thï, ®©u.
 - Bµi §Ëp ®¸ ë C«n L«n cã 5 tiÕng hiÖp vÇn: 
 l«n, non, hßn, son, con.
 - C¸c tiÕng hiÖp vÇn ®Òu ë vÞ trÝ cuèi c¸c dßng 
 th¬ 2, 2. 4, 6, 8.
 VÇn cã thanh huyÒn, thanh ngang gäi lµ vÇn g× ? 
 - VÇn b»ng. VÇn cã thanh ng·, hái, s¾c gäi lµ vÇn g× ?
 - VÇn tr¾c.
 Hai bµi th¬ trªn hiÖp vÇn b»ng hay vÇn tr¾c ? 
 - VÇn b»ng.
 - GV: Th¬ muèn nhÞp nhµng ph¶i ng¾t nhÞp, - Nhịp: 4/3 Hoặc 2/ 2/ 3 
chç ng¾t nhÞp h¬i ngõng l¹i mét chót tr­íc khi ®äc 
®Õn hÕt dßng. Chç ng¾t nhÞp còng ®¸nh dÊu mét chç 2. Lập dàn ý 
ngõng nghØ cã nghÜa.
 X¸c ®Þnh c¸ch ng¾t nhÞp trong hai bµi th¬ ?
 Nªu c¸ch hiÓu cña em vÒ thÓ th¬ thÊt ng«n b¸t a. Mở bài: Nêu định nghĩa chung 
có? về thể thơ thất ngôn bát cú.
 b. Thân bài:
 - HS dùa vµo phÇn võa häc ®Ó lµm. + Nêu các đặc điểm của thể thơ.
 a. Më bµi: + Số câu, số chữ trong mỗi bài 
 ThÊt ng«n b¸t có §­êng luËt lµ 1 thÓ th¬ rÊt thơ.
phæ biÕn vµ quen thuéc trong th¬ ca ViÖt Nam trung 
 + Quy luật bằng trắc của thể thơ.
®¹i.
 + Cách ngắt nhịp phổ biến trong 
 b. Th©n bµi:
 mỗi dòng thơ.
 * Nªu c¸c ®Æc diÓm cña thÓ th¬:
 c. Kết bài: Cảm nhận của em về 
 - Sè c©u, sè ch÷: 8 c©u 7 tiÕng.
 - Quy luËt b»ng tr¾c cña thÓ th¬. vẻ đẹp, nhạc điệu của thể thơ.
 - C¸ch ®èi, gieo vÇn, ng¾t nhÞp. * Ghi nhí: sgk /154
 * ¦u ®iÓm: VÎ ®Ñp hµi hoµ, c©n ®èi cæ ®iÓn, 
nh¹c ®iÖu trÇm bæng, phong phó.
 * Nh­îc ®iÓm: gß bã, cã nhiÒu rµng buéc vÒ 
niªm luËt.
 c. KÕt bµi: 
 - Lµ mét thÓ th¬ quan träng. NhiÒu bµi th¬ hay 
®Òu lµm b»ng thÓ th¬ nµy. Ngµy nay vÉn ®­îc ­a 
chuéng.
Điều chỉnh, bổ sung:
III. Hoạt động luyện tập 
Mục tiêu: HS vận dụng kiến thức vào bài tập thực hành. 
Phương pháp: Vấn đáp, nêu và giải quyết vấn đề, thảo luận nhóm, ... 
Kĩ thuật: Động não
Thời gian: 15 phút
 II. LUYỆN TẬP 
 Thuyết minh truyện ngắn lão Hạc của Nam Thuyết minh truyện ngắn Lão Hạc 
Cao ? của Nam Cao
- Bước 1: Định nghĩa truyện là gì (xem bài tham 
khảo sgk).
- Bước 2: Giới thiệu các yếu tố của truyện ngắn. 
1. Tự sự: - Là yếu tố chính, quy định sự tồn tại của truyện 
ngắn.
- Gồm: Sự việc chính và nhân vật chính.
VD: + Sự việc chính: Lão Hạc giữ tài sản cho con 
trai bằng mọi giá.
 + Nhân vật chính: Lão Hạc.
 + Ngoài ra còn có các sự việc và nhân vật 
phụ. 
 VD: - Sự việc phụ: Con trai lão bỏ đi, lão 
Hạc trò chuyện với con vàng, bán con vàng, xin 
bả chó, tự tử 
 - Nhân vật phụ: Ông giáo, con trai lão 
Hạc, vợ ông giáo 
2. Miêu tả và biểu cảm là các yếu tố phụ giúp 
truyện ngắn sinh động, hấp dẫn. Thường đan xen 
vào các yếu tố tự sự.
3. Bố cục chặt chẽ hợp lý, lời văn trong sáng giàu 
hình ảnh. Chi tiết bất ngờ, độc đáo.
Điều chỉnh, bổ sung:
IV. Hoạt động vận dụng
Mục tiêu: HS khắc sâu kiến thức vừa học nhờ việc làm bài tập vận dụng. 
Phương pháp: Thuyết trình, vấn đáp 
Kĩ thuật: Động não
Thời gian: 2 phút
 Giới thiệu thêm về một số thể loại văn học: 
truyện ngắn, thơ bảy chữ, thơ lục bát, thơ thất ngôn 
tứ tuyệt,...
Điều chỉnh, bổ sung:
V. Hoạt động tìm tòi, mở rộng 
Mục tiêu: Tìm hiểu sâu hơn về vấn đề đang học
Thời gian: 1 phút
Tìm hiểu đặc điểm của các thể loại văn học đã học để phục vụ cho việc giới thiệu một 
thể loại văn học
Điều chỉnh, bổ sung:
 4. Củng cố: 2 phút
 - Khi thuyết minh về một thể loại văn học chúng ta cần chú ý điều gì?
 5. Hướng dẫn HS học bài ở nhà: 1 phút
 - Học bài và làm các bài tập còn lại.
 - Chuẩn bị ôn tập để kiểm tra 1 tiết Tiếng việt.
 IV.Rút kinh nghiệm : .................................................................................................................................
 ................................................................................................................................
 Ngày soạn: 12/11/2019 
 Ngày dạy: /11/2019 
 Tiết: 63 .Tuần :16
 KIỂM TRA TIẾNG VIỆT
 I. MỤC TIÊU
 Giúp HS:
 1. Kiến thức
 - Nắm lại những kiến thức cơ bản của phân môn tiếng Việt: Từ tượng hình, 
 từ tượng thanh, trợ từ, tình thái từ, nói quá, nói giảm nói tránh, câu ghép. 
 - Đánh giá kết quả học tập của học sinh. 
 2. Kĩ năng: Rèn kĩ năng phân tích tổng hợp kiến thức.
 3. Thái độ: Có ý thức ôn tập và tư duy độc lập khi làm bài.
 II. HÌNH THỨC KIỂM TRA
 - Tự luận
 - Thời gian: 45 phút
 III. MA TRẬN ĐỀ KIỂM TRA
 Chủ đề Nhận biết Thông hiểu Vận dụng Tổng
 Từ tượng hình, - Nắm được khái 
 từ tượng thanh niệm về từ tượng 
 hình, từ tượng 
 thanh.
 - Tìm ví dụ về từ 
 tượng hình, từ 
 tượng thanh.
Số câu 1 1
Số điểm 2 2
Tỉ lệ % 20% 20%
 Trợ từ Nhận biết được trợ 
 từ
Số câu 1 1
Số điểm 1 1
Tỉ lệ % 10% 10%
 Tình thái từ - Xác định 
 được tình thái từ.
 - Phân tích 
 được giá trị ý 
 nghĩa của tình 
 thái từ.
Số câu 1 1
Số điểm 2 2
Tỉ lệ % 20% 20%
 Nói giảm nói Nắm được các 
 tránh cách nói giảm 
 nói tránh
Số câu 1 1
Số điểm 2 2
Tỉ lệ % 20% 20%
 Câu ghép - Viết đoạn văn 
 có sử dụng câu 
 ghép.
 - Xác định thành 
 phần ngữ pháp 
 trong câu ghép.
 - Xác định quan 
 hệ ý nghĩa giữa 
 các vế của câu 
 ghép.
Số câu 1
Số điểm 3
Tỉ lệ % 30%
Tổng số câu 2 2 1 5
Tổng số điểm 3 4 3 10
Tỉ lệ % 30% 40% 30% 100%
 IV. ĐỀ
 ĐỀ 1
 Câu 1: (2,0 điểm)
 a. Từ tượng hình là gì? Từ tượng thanh là gì? (1,0 điểm)
 b. Tìm 2 từ tượng hình, 2 từ tượng thanh. (1,0 điểm)
 Câu 2: (1,0 điểm)
 Xác định trợ từ trong các câu dưới đây:
 a. Chính Hoa đã giúp tôi tiến bộ hơn trong học tập.
 b. Lão Hạc là nhân vật chính của tác phẩm “Lão Hạc”. c. Công việc này anh cần làm ngay.
d. Ngay cả bạn thân nó cũng ít tâm sự.
e. Bác Năm có hai người con.
f. Nó làm có hai bài tập.
g. Cứ chiều đến, nó đi chạy bộ quanh bờ hồ.
h. Con cứ ăn cơm trước đi.
Câu 3 (2,0 điểm)
Tìm và giải thích ý nghĩa của các tình thái từ trong những câu dưới đây:
a. Thôi thì đành ăn tạm vậy.
b. Nam mà cũng khóc ư?
Câu 4: (2,0 điểm)
Chuyển các câu sau đây sang biện pháp tu từ nói giảm nói tránh:
a. Đây là trường học dành cho những trẻ em bị mù.
b. Cái áo bạn mặc trông xấu quá.
c. Anh suy nghĩ quá nông cạn.
d. Bạn viết chữ xấu lắm!
Câu 5: (3,0 điểm)
Viết đoạn văn ngắn (7 – 10 câu) với chủ đề tự chọn trong đó có sử dụng ít nhất 
một câu ghép. Xác định các thành phần ngữ pháp và cho biết quan hệ ý nghĩa 
giữa các vế trong câu ghép vừa sử dụng.
 ĐỀ 2:
Câu 1: (2,0 điểm)
a. Từ tượng hình là gì? Từ tượng thanh là gì? (1,0 điểm)
b. Tìm 2 từ tượng hình, 2 từ tượng thanh. (1,0 điểm)
Câu 2: (1,0 điểm)
Xác định trợ từ trong các câu dưới đây:
a. Tôi với Hoa là bạn thân từ nhỏ.
b. Chờ tớ đi học với!
c. Quyển sách này mình phải mua tận Hà Nội đấy chứ!
d. Con ăn cơm đi chứ muộn rồi!
e. Người ta đã giúp đỡ nó vậy rồi mà nó không có lấy một lời cảm ơn!
f. Hồi nhỏ, bà ngoại thường lấy trái bồ kết nấu nước gội đầu cho anh em chúng 
tôi.
g. Chị thích quyển sách nào thì tôi tặng chị quyển ấy!
h. Cố lên nào, các bạn ơi!
Câu 3 (2,0 điểm)
Tìm và giải thích ý nghĩa của các tình thái từ trong những câu dưới đây:
a. Mình không thích học Toán đâu, mình thích học Văn kia.
b. Nó chăm chỉ đấy chứ ?
Câu 4: (2,0 điểm)
Chuyển các câu sau đây sang biện pháp tu từ nói giảm nói tránh: a. Cậu nói chuyện vô duyên quá!
b. Em lười quá!
c. Đây là nơi sống của những người bị điên.
d. Chị đã già rồi nên chú ý giữ gìn sức khỏe nhiều hơn.
Câu 5: (3,0 điểm)
Viết đoạn văn ngắn (7 – 10 câu) với chủ đề tự chọn trong đó có sử dụng ít nhất 
một câu ghép. Xác định các thành phần ngữ pháp và cho biết quan hệ ý nghĩa 
giữa các vế trong câu ghép vừa sử dụng.
V. ĐÁP ÁN
 ĐỀ 1
Câu 1:
a. - Từ tượng hình là những từ gợi tả hình ảnh, dáng vẻ, trạng thái của sự vật. 
(0,5 điểm)
 - Từ tượng thanh là từ mô phỏng âm thanh của tự nhiên, của con người. (0,5 
điểm)
b. Học sinh tìm từ đúng được 0,25 điểm/từ.
Câu 2: 
- Câu a: Trợ từ Chính. (0,25 điểm)
- Câu d: Trợ từ ngay. (0,25 điểm)
- Câu f: Trợ từ có. (0,25 điểm)
- Câu g: Trợ từ Cứ. (0,25 điểm)
Câu 3:
a. Tình thái từ: vậy dùng để biểu thị sắc thái tình cảm miễn cưỡng.
b. Tình thái từ: ư dùng để hỏi với thái độ nghi ngờ.
Câu 4: Gợi ý: (Mỗi câu đúng 0,5 điểm)
a. Đây là trường học dành cho những trẻ em bị khiếm thị.
b. Cái áo này có vẻ không hợp với bạn.
c. Anh suy nghĩ chưa được sâu sắc lắm!
d. Chữ của bạn chưa được đẹp lắm.
Câu 5:
- Viết đoạn văn có nội dung phù hợp, mạch lạc, có sử dụng câu ghép. (1,0 điểm)
- Xác định đúng các thành phần ngữ pháp. (1,0 điểm)
- Xác định đúng quan hệ ý nghĩa giữa các vế của câu ghép. (1,0 điểm)
 ĐỀ 2
Câu 1:
a. - Từ tượng hình là những từ gợi tả hình ảnh, dáng vẻ, trạng thái của sự vật. 
(0,5 điểm)
 - Từ tượng thanh là từ mô phỏng âm thanh của tự nhiên, của con người. (0,5 
điểm)
b. Học sinh tìm từ đúng được 0,25 điểm/từ.
Câu 2: - Câu b: Trợ từ với. (0,25 điểm)
- Câu c: Trợ từ chứ. (0,25 điểm)
- Câu e: Trợ từ lấy. (0,25 điểm)
- Câu h: Trợ từ nào. (0,25 điểm)
Câu 3:
a. Tình thái từ: kia biểu thị ý đòi hỏi. (1, 0 điểm)
b. Tình thái từ: chứ biểu thị ý hỏi và yêu cầu sự đồng tình. (1,0 điểm)
Câu 4: Gợi ý: (Mỗi câu đúng 0,5 điểm)
a. Cậu cần nói chuyện tế nhị hơn!
b. Em chưa được chăm chỉ lắm!
c. Đây là nơi sống của những người bị bệnh tâm thần.
d. Chị đã có tuổi rồi nên chú ý giữ gìn sức khỏe nhiều hơn.
Câu 5:
- Viết đoạn văn có nội dung phù hợp, mạch lạc, có sử dụng câu ghép. (1,0 điểm)
- Xác định đúng các thành phần ngữ pháp. (1,0 điểm)
- Xác định đúng quan hệ ý nghĩa giữa các vế của câu ghép. (1,0 điểm)
 VI. NHẬN XÉT ĐỀ KIỂM TRA
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
........................
 KÝ DUYỆT GIÁO ÁN TUẦN 16
 Ngày tháng 11 năm 2019