Giáo án Ngữ văn 8 tiết 29, 30 - Văn bản: Chiếc lá cuối cùng < trích - O.henri >

Soạn:9/10/2010
Giảng:16,18/10/2010 	
 Tiết 29,30 -Văn bản:
CHIẾC LÁ CUỐI CÙNG	
A. Mục tiêu
-Kiến thức:
- Giúp HS nắm được n/v,sự kiện, cốt truyện trong 1 truyện ngắn hiện đại Mĩ.
- Thấy được nghệ thuật kc độc đáo, hấp dẫn của tg O Hen-ri: sự sắp xếp các tình tiết khéo léo dẫn đến sự đảo ngược tình huống 2 lần.
 - Thấy được lòng cảm thông, sự chia sẻ giữa những nghệ sĩ nghèo.
- ý nghĩa của tp nghệ thuật vì cuộc sống của con người.
- Kỹ năng: 
-Vận dụng k/thức về sự k/h các p/thức b/đạt trong tp tự sự để đọc – hiểu tp.
- Phát hiện, pt đ/điểm nổi bật về nghệ thuật kc của nhà văn.
- Cảm nhận được ý nghĩa nhân văn sâu sắc của truyện.
- Thái độ:
- Giáo dục sự cảm thông, chia sẻ, lòng yêu thương con người. 
B. Chuẩn bị
- GV: Soạn bài, TLTK, chân dung tác giả, tranh minh hoạ
- HS: Chuẩn bị bài, tóm tắt truyện.
C. Phương pháp
- Phương pháp đàm thoại, giảng bình, tích hợp
- Kĩ thuật động não, sơ đồ tư duy
D. Tiến trình
1- ổn định tổ chức (1’)
2- Kiểm tra bài cũ (5’)
? Trình bày ngắn gọn cảm nhận của em về văn bản “Đánh nhau với cối xay gió” của Xéc Van téc?
* Đáp án: - Thành công trong việc xây dựng cặp nhân vật tương phản, bất hủ trong văn học văn học
+ ĐKHT: hoang tưởng, gàn dở nhưng dũng cảm, cao thượng
+ XCPX: thực tế, tỉnh táo và thực dụng đến tầm thường
- Để lại bài học: cần sống tỉnh táo, cao thượng, tránh thực dụng, hay hoang tưởng
3- Bài mới
* Hoạt động 1
Giới thiệu bài: Học xong văn bản “Trong lòng mẹ” của Nguyên Hồng, “Lão Hạc” của Nam Cao, “Cô bé bán diêm” của Anđecxen, chúng ta vô cùng xúc động trước tình mẹ con thiêng liêng, tình cha con, bà - cháu sâu nặng. Đó là những tình cảm cao đẹp của con người mà văn học đã ngợi ca. Nhưng bài ca tình người trong văn chương không chỉ dừng lại ở tình máu mủ, ruột thịt mà bao la, vô tận. Tình yêu thương “người với người sống để yêu nhau” là nét nhân bản cao quý thể hiện rõ trong văn bản: “Chiếc lá cuối cùng” của O.Henri
Hoạt động 2
?) Nêu những hiểu biết của em về tác giả?
- 2 HS trình bày, GV chốt
- Cha là thầy thuốc, mẹ qua đời khi ông mới lên 3 -> 15 tuổi phải thôi học và làm đủ mọi nghề: kế toán, vẽ tranh, thủ quĩ ngân hàng....
- Là nhà văn chuyên viết truyện ngắn, đa dạng, phong phú về đề tài nhưng phải hướng vào cuộc sống nghèo khổ, bất hạnh của người dân Mĩ...
?) Hãy giới thiệu vài nét về văn bản?( vị trí đ/trích)
- 1 HS -> GV chốt
Hoạt động 3
GV hướng dẫn HS đọc: chú ý giọng nhân vật
- 1 HS đọc phần chữ nhỏ 
- 2 HS đọc nối tiếp hết Văn bản -> HS nhận xét
- Yêu cầu HS giới thiệu một số từ khó
I. Giới thiệu chung
1. Tác giả: O.Henri(1862- 1910)
- Ông là nhà văn Mĩ nổi tiếng chuyên viết truyện ngắn
2. Tác phẩm:
- Là phần cuối của tác phẩm kể lại sự hồi sinh của Giôn xi và sự ra đi của cụ Bơmen
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Đọc, tìm hiểu chú thích 
*GV: Đây là câu chuyện liền mạch theo dòng thời gian và sự việc tiếp nối nên ta không chia đoạn. Vậy phân tích văn bản bằng cách nào?
- Phân tích các nhân vật trong văn bản.
?) Đoạn trích gồm những nhân vật nào? Ai là nhân vật chính? 
*GV: Mở đầu tác phẩm là khoảng không gian và thời gian nt đó là một khu phố nghèo phía tây công viên Oa-sinh-tơn vào tháng 11 khi gió lạnh mùa đông tràn về. Đây chính là không gian, thời gian để nhân vật xuất hiện và làm nền cho câu chuyện...
?) Giôn-xi là ai? Cô đang ở trong tình trạng như thế nào?
- Là hoạ sĩ nghèo còn rất trẻ
- Cô đang bị sưng phổi nặng
?) Tình trạng này khiến cô có tâm trạng như thế nào?
- Chán nản, mệt mỏi, thất vọng
?) Em hiểu suy nghĩ của Giônxi về việc: chiếc lá cuối cùng rụng thì cô sẽ chết nói lên điều gì?
- Cô không còn tin vào sự sống của mình -> tâm trạng chán nản của kẻ chờ đợi phải chia tay với cuộc đời.
?) Việc Giôn-xi “chuẩn bị sẵn sàng cho chuyến đi xa xôi bí ẩn của mình” giúp em hiểu thêm gì về 
Giôn-xi?
- Vô cùng cô đơn, tuyệt vọng, không muốn sống.
?) Đến đây, em nhận xét gì về hình ảnh Giôn-xi?
?) Sau một đêm mưa gió dữ dội, trời vừa hửng sáng, chiếu mành được kéo lên. Điều kì lạ gì đã xảy ra?
- Chiếc lá thường xuân vẫn còn sau một đêm mưa gió dữ dội vùi dập.
?) Chiếc lá vẫn còn, đem đến cho Giôn-xi điều gì? Tại sao?
- Nghị lực, khát vọng sống.
- Giôn-xi cảm nhận được trong chiếc lá mỏng manh, nhỏ nhoi ấy chứa đựng một sức sống mãnh liệt, bền bỉ.
?) Những hành động ăn cháo, uống sữa, soi gương, muốn vẽ vịnh Na-plơ cho thấy sự thay đổi gì ở 
Giôn-xi?
- Tình bạn, tình yêu nghệ thuật đã trở lại, Giôn-xi đã vượt qua được cái chết
?) Vậy nguyên nhân làm cho Giôn-xi khỏi bệnh là gì?
* HS thảo luận -> trình bày theo 3 tình huống:
- Sức sống mãnh liệt, bền bỉ của chiếc lá
- Do sự chăm sóc tận tình của Xiu
- Do tác động của thuốc men
=> cả 3 
*GV: Sự gan góc, kiên cường, mong manh và lầm lì chống chọi với gió tuyết, với thiên nhiên khắc nghiệt, bám lấy sự sống của chiếc lá trái ngược với ý định buông xuôi, chán sống của Giôn-xi.Chiếc lá ấy đã đem lại nhiệt tình tuổi trẻ, niềm tin, niềm hi vọng, nghị lực sống cho Giôn-xi gúp cô chiến thắng bệnh tật.
?) Từ việc Giôn-xi khỏi bệnh giúp em rút ra bài học gì?
- Người ta có thể chữa khỏi bệnh bằng:
+ thuốc men, nghị lực, tình yêu cuộc sống, tinh thần đấu tranh chiến thắng bệnh tật
?) Qua đây em hiểu thêm gì về Giôn-xi?
- 2 HS trình bày -> GV chốt -> HS ghi
?) Tại sao tác giả kết thúc truyện bằng lời kể của Xiu về cái chết của cụ Bơ-men lại không để Giôn-xi có thái độ gì?
- Để sự cảm động sâu xa hơn, thấm sâu vào tâm hồn Giôn-xi và tâm hồn người đọc. áng văn dừng lại nhưng dư âm còn vương vấn mãi không quên...
*GV: Có thể tác giả còn muốn nhắn nhủ người đời hãy sống có niềm tin, nghị lực, kiên cường đấu tranh 
chống lại bệnh tật, đừng bi quan, tuyệt vọng như Giônxi...
? Cảm nhận về n/v Giôn-xi?
2. Phân tích
a. Nhân vật Giôn xi
- Giôn -xi –một cô gái yếu đuối, chán nản, tuyệt vọng, 
đã được hồi sinh nhờ lòng nhân ái cao cả của cụ Bơ-men.
Tiết 30
?) Hãy nhận xét về những việc làm của Xiu đối với GX?
- Cử chỉ, lời nói đều chu đáo, nhẹ nhàng, động viên an ủi GX -> lo lắng và tận tình chăm sóc bạn
*GV: Đây là biểu hiện cao đẹp của tình bạn, tình người. Xiu đã giành giật với tử thần để chạy chữa cho đứa em nuôi bé bỏng, tội nghiệp.
?) Sáng hôm sau, Xiu có biết chiếc lá cuối cùng là lá giả không?
- Không biết vì Xiu cũng rất ngạc nhiên (reo lên : Ô kìa!)
?) Theo em tại sao tác giả lại để nhân vật Xiu không biết về chiếc lá giả?
- Để câu chuyện thêm bất ngờ hấp dẫn
- Để Giôn-xi không thể biết sự thật về chiếc lá qua thái độ của Xiu ( có thể là thái độ mất tự nhiên)
?) Vậy Xiu biết sự thật vào lúc nào? Vì sao em biết?
- Tác giả không kể trực tiếp về việc Xiu biết chiếc lá giả hay không mà để mấy ngày sau mới kể hết mọi sự việc về chiếc lá dũng cảm cho GX nghe
?) Qua đây em nhận xét gì về Xiu?
- Là người giàu tình thương, giàu lòng vị tha.
*GV: Tác gỉa đã dùng giọng kể thủ thỉ, tâm tình khi khắc hoạ nhân vật Xiu như quạt 1 làn hơi ấm dịu dàng giữa những đêm đông giá buốt. Xiu là hiện thân của tấm lòng trắc ẩn vị tha, giàu đức hi sinh thầm lặng với một trái tim nhân hậu mênh mông. Hình ảnh Xiu toả sáng “bức thông điệp màu xanh” của “Chiếc lá cuối cùng”
GV chuyển ý: Để cứu người khỏi tai hoạ, có những người đứng trước cái chết mà không sợ chết. Cụ Bơ-men là người như vậy
?) Bơ men xuất hiện ở đâu? Để làm gì?
- Trong căn gác nghèo của 2 cô hoạ sĩ -> làm mẫu cho Xiu vẽ.
?) Trước khi làm mẫu vẽ, Bơ-men và Xiu nhìn ra ngoài trời với tâm trạng như thế nào? Tại sao?
- Lo lắng: vì tuyết, mưa, gió sẽ làm lá thường xuân rụng hết và Giôn -xi sẽ chế.t
- Có thể có ý định vẽ chiếc lá để cứu Giôn- xi
*GV giới thiệu về Bơ-men: Cụ già 60 tuổi, khắc khổ, 40 năm vẽ mà chưa thành công.
?) Cuối truyện cụ Bơ-men lại xuất hiện nhưng trong trạng thái nào? Tại sao?
- Trong lúc ốm nặng, sắp chết – vì đã vẽ trong đêm mưa gió để cứu Giôn- xi
?) Qua cái chết của cụ Bơmen, em thấy phẩm chất gì đáng quí ở cụ?
- Thương yêu con người, hi sinh vì con người.
?) Tại sao Xiu khẳng định chiếc lá cuối cùng của cụ
 Bơ-men là một kiệt tác?
- Vì chiếc lá giống ynhư chiếc lá thật: cuống lá màu xanh thẫm, rìa lá hình răng cưa nhuốm màu vàng úa => 2 hoạ sĩ tưởng đấy là lá thật.
- Vì có giá trị nhân sinh rất cao: chiếc lá đã đánh lui thần chết, cứu sống Giôn xi => Quên mình để cứu người là một hành động cao cả, cái chết của cụ Bơ-men đẹp hơn mọi bài ca.
- Chiếc lá không chỉ được vẽ bằng bút lông, bột màu mà bằng cả tình thương bao la và lòng hi sinh cao thượng 
-> kiệt tác phải hướng tới con người.
*GV: Cụ Bơ-men vĩnh viễn ra đi nhưng kiệt tác cụ để lại cho đời, vì sự sống và hạnh phúc của con người thì còn lại mãi mãi. Hình ảnh cụ Bơ-men khắc khổ như 1 người thợ mỏ nhưng lại có tấm lòng và hành động của 1 vị thánh thần sẽ bất tử trong trái tim người đọc
b. Nhân vật Xiu
- Là người có trái tim nhân hậu giàu đức hi sinh
c. Nhân vật Bơ-men và kiệt tác “Chiếc lá cuối cùng”.
- Là hoạ sĩ già có khát vọng sáng tạo, giàu lòng nhân ái, đức hi sinh vì con người, vì nghệ thuật
- Bức hoạ “chiếc lá cuối cùng” là một kiệt tác vì là biểu tượng của lòng nhân ái, đức hi sinh.
Hoạt động 4
?) Câu chuyện sống mãi trong lòng người đọc vì lí do gì? 
- Vì tư tưởng chủ đề của văn bản
- Vì nghệ thuật đặc sắc: đảo ngược tình huống 2 lần
+ Đầu văn bản: Giôn -xi tiến dần đến cái chết -> cuối văn bản : GX khoẻ lại, chiến thắng cái chết
+ Đầu văn bản: Cụ Bơ-men khoẻ mạnh – cuối văn bản: cụ Bơ-men qua đời
=> 2 lần đảo ngược tình huống trái chiều nhau và đều liên quan đến bệnh sưng phổi -> gây hứng thú
*GV: Một cụ già đi từ sự sống đến cái chết để lôi kéo một cô gái từ cái chết trở lại với sự sống hợp với logic của cuộc đời. Hai tình huống đều liên quan đến bệnh sưng phổi và chiếc lá cuối cùng. Tất cả đem lại cho thiên truyện 1 dư vị khó quên
? ý nghĩa của vb?
 -Chiếc lá là câu chuyện cảm động về tình yêu thương giữa những người nghệ sĩ nghèo. Qua đó, tg t/hiện q/niệm của mình về m/đích của s/tạo n/thuật.
III. Tổng kết
1.Nội dung: Truyện ca ngợi tình yêu thương của con người, sức mạnh của tình yêu cuộc sống đồng thời khẳng định giá trị nhân sinh, nhân bản của nghệ thuật
2.Nghệ thuật : Hai lần đảo ngược tình huống và cách xây dựng nhân vật đem lại thành công cho văn bản
3. Ghi nhớ : sgk (90)
Hoạt động 5
HS thảo luận -> trình bày
IV. Luyện tập
* Bài tập: Nêu bài học rút ra từ câu chuyện
4. Củng cố: - Hệ thống kiến thức cơ bản toàn bài
5. Hướng dẫn về nhà (2p)
- Học bài, tóm tắt văn bản
- Chuẩn bị: Hai cây phong
?) Tìm hiểu tác giả, tác phẩm, chia bố cục, pt
E. Rút kinh nghiệm