Giáo án Ngữ văn 8 tiết 13, 14: Văn bản Lão Hạc - Nam Cao

Tuần 4	 
	Tiết 13-14. Văn bản	Lão Hạc
	-------	Nam Cao
Mục tiêu cần đạt:
-Hs thấy tình cảnh khốn cùng và n/cách cao quý của LH, qua đó hiểu thêmvề
số phận đáng thương và vẻ đẹp tâm hồn người nông dân trước CM8;Thấy lòngn/đạo s/sắc cỉa n/văn: thương cảm và t/trọng người lao động nghèo. Hiểu đặc sắc n/thuật t/ngắn N/Cao
Rèn đọc, p/tích chi tiết trong vbt/sự
Tich hợp :Tắt đèn. Trong lòng mẹ
Chuẩn bị:đọc “N/văn và TP trong nhà trường PT”
Lên lớp
(1)Bài cũ(5’) Hãy điểm qua những nét d/biến tâm trạng c./D kể từ khi CLvà NNLT vào nhà chị. P/tích 1 nét d/biến tâm trạng ấy
(2)Bài mới
I.Vài nét về TG,TP(5’-d/giảng)
	*TG: 1915-1951-Trần HữuTri-Quê Đại Hoàng- Nhân hậu –Hà nam
-là n/văn h/thực x/sắc nhất g/đoạn 1940-1945 với những truyện viết về người nông dân trí thức nghèo khổ bế tắc
	-Sau c/mạng tận tuỵ s/tác, hi sinh trên đường công tác
	-Giải thưởng HCM
	-TP: C/Phèo, Trăng sáng, Đời thừa, LH, Đôi mắt
	*TP: là 1 trong những truyện ngắn x/sắc- Đăng báo 1943
II. Đọc hiểu cấu trúc, chú thích(15’-kết hợp đọc, thuật)
	Y/cầu đọc; chậm ,chú ý từ ngữ m/tả đoạn độc thoại nội tâm,giọng n/vật
? Đọc phần chữ nhỏ, tóm tắt ý chính:
- Tình cảnh:nhà nghèo, vợ chết, con trai phẫn chí đi phu đ/điền c/su để lại con Vàng
Lão chăm chút, yêu quý con Vàng
Sau 1 trận ốm,làng bị bão, lão túng quẫn phả bán con Vàng
? Đọc “ Hôm sau/41lừa nó/42”
Gv thuật:ông giáo an ủi LH,định luộckhoai, nấu nước mời lão thì lão gạt phát đi,lão Lão có việc định nhờ ông giáo
? Đọc “Và lão kể/41hàng xóm cả/43”
GV thuật:ban đầu ông giáo ko nhận, sau nhận lời nhưng vẫn băn khoăn ko biết LH sẽ sống = 	gì.Từ đấy, LH chế tạo đc món gì, ăn món ấy. Ông giáo thì lão từ chối. Ông giáo nghe BTư 	kể chuyện LH xin bả chó- ông giáo rất buồn
? Đọc phần còn lại
? Phần chữ lớn có những sự việc chính nào
	-Sau khi bán con Vg,LH sang kể cho ô/giáo nghe việc mình bán con Vg vànhờ ô/giáo 2 	việc: trông nom mảnh vườn; giữ tiền để làm ma khi mình chết
	-C/s của LH ngày càng bế tắc nhưng ko nhận sự giúp đỡ
	- Nghe BTư kể chuyện LH xin bả chó ô/giáo rất buồn
	- Ô/giáo và BTư chứng kiến cái chết của LH
? Chia 4 sự việc ấy cho 2 nd chính: - Tâm trg LH sau khi bán chó
	- Cái chết của LH
GV hỏi 1 số chú thích
III. Đoc-hiểu văn bản
T/ trạng của LH sau khi bán con Vg(20’-v/đáp)
? Nhìn lại phần đầu câu chuyện con hiểu gì về LH
*Là người ng/dân l/đ nghèo khổ: -chỉ có 1 con trai mà không đủ tiền cho con cưới vợ	-con trai bỏ đi ,lão sống cô đơn	 
*Là người n/hậu c/ phác:
	+Thương con Vg:- chăm chút chuyện trò
	 - đắn đo cân nhắc, đau đớn khổ sở khi bán con Vg
	+Thương con: -cảm thông, an ủi tình cảnh của con
	 -đau khổ khi con xa dần
	 -chắt chiu dành dụm cho con
GV: Sau cái tặc lưỡi, sau cuộc lựa chọn, lão đã bán con Vàng. Hôm sau, sang nhà ông giáo, lão đã khoe: “cậu Vg.bắt xong”
? Lão khoe để làm gì: - chia sẻ cho vợi nỗi buồn đau
? Nghe lão khoe, ô/giáo đã nhận ra điều gì : -lão cố làm ra vẻ vui vẻ
GV: lão tỏ ra b/thường. Ta nghĩ: bán con chó quả là chuyện b/thường. Nhưng với lão thì không,lão cố tỏ ra vui vẻ để che tâm trạng thực, nỗi lòng thực. Ô/giáo không chỉ nghe mà còn quan sát = 	trái tim.
? Ô/giáo đã c/ nhận đc gì trong nụ cười và trong đôi mắt lão:
	-cười như mếu.đôi mắt ầng ậng nước
? Chi tiết tả thực trên cho ta hiểu gì về tâm trạng lão:
-Đau đớn tột cùng, cố dấu mà khôngdấu đc, cố kìm giữ nhưng nỗi đ/đớn lớn quá đã vượt 	khỏi sự cố gắng của lão
? Trước nỗi đau của LH,ô/giáo có ước muốn gì:
	-Muốn ôm choàng lấy lão mà khóc
	-Không thấy xót 5 quyển sách của mình như trước
GV:trước, LH sang th/báo việc mình bán chó, nghe mãi ô/giáo thấy nhàm, thấy dửng dưng vì đã 	so sánh lão quý con Vg sao = mình quý 5 q/sách cuối cùng
? Vậy sao bây giờ ô/giáo lại có sự thay đổi này:
	-Ô/giáo đã hiểu, đã t/thía nỗi đau của LHàô/giáo muốn chia sẻ
? Sao bán có con chó mà lão đau đớn như vậy: -nó là kỉ vật cuối cùng của con trai là người bạn, 	là đứa cháu trong c/sống cô đơn của lão
GV: -Vậy là 5 q/ sách có quý thật, có tiền, ô/giáo có thể mua lại. Còn con Vg, bán nó đi cho người ta giết thịt, làm sao lão có thể mua lại được
	Nỗi đau của LH quá lớn liệu có lời nào an ủi đc ko? Tuy nhiên,= sự cảm thông chia 	xẻ,ô/giáo cũng có 1 câu hỏi :"Thế nó cho bắt à”. Sau câu hỏi này,ô/giáo thấy gương mặt 	LH có nhiều chuyển biến dữ dội.
? Đọc đ/v đầu/43,TG đã m/tả gương mặt LH ntn, n/xét bút pháp m/tả:
	-Mặt lão: co dúmvết nhăn xô lạiép cho nước mắt chảyhu hu khóc.
	àM/tả chi tiết tỉ mỉ từng biến thái trên gương mặt LH.
	àKết hợp từ gợi hình, gợi thanh khắc hoạ c/xác gương mặt và t/ trạng thê thảm của lão Hạc
	àN/ngữ đặc tả của TG như đc dứt ra từ máu thịt.
? Con rung động nhất với chi tiết nào( HS t/luận cá nhân):
	- Co dúmà1 gương mặt bị biến dạngàđau khổ tột cùng. đau khổ đã bóp méo khuôn mặt 	lão vỡ ào thành tiếng khóc ko còn kìm giữ đc
	- Cái đầu.-àđau đớn tuyệt vọng.
	-Hu hu khócànỗi đau dang trào.
GV: Có thể nói chi tiết nào, h/ảnh nào cũng giàu g/trị gợi tả gợi cảm, chi tiết nào cũng giúp ta thấy nỗi đau khôn cùng của LH.Có lẽ LH đã phải khóc suốt 1 đời: khóc khi vợ chết, khóc khi con ra đi, khóc trong những ngày tháng nhớ thương chờ đợi. Giờ đây những giọt nước mắt hiếm hoi cuối cùng phải ép mới chảy ra đc. Câu hỏi của ô/giáo như giọt nước cuối cùng làm tràn đây, vỡ ào ra nỗi đau. Cơn bão lòng đã dâng lên, vò xé tâm can ông lão và tuôn ra = những lời kể đầy nước mắt
? Đọc lời kể của LH. Lão kể gì? Qua lời kể, con hiểu gì về tam trạng của lão:
	+Lão kể:- một mình lừa con Vg để ng ta bắt nó,cảm nhận của lão khi nhìn ánh mắt con Vg
+-àLão cảm nhận đc tội lỗi của mình, thấy việc làm thất đức đối với con chó thân yêu của mình -àNỗi đau đớn xót xa khi phải đánh lừa 1 conchó
? Đến đây ta nhận thấy 1 nét đẹp nào nữa trong tâm hồn, trong n/cách của LH	 
	-Lão trong sáng, lương thiện quá
GV: Đây là lời tự than tự trách mình đã quá phũ phàng, quá tàn nhẫn.Đây là lời sám hối của 1 tấm lòng l/thiện, n/hậu.Từ nét ngoại hình quằn quại, dúm dó đến những lời ăn năn sám hối này ta thấy LH quả là người nặng tình, nặng nghĩa.
? Vậy con hiểu LH khóc vì lẽ gì:
- Thương con Vg bị chết, thương con trai về ko có con chó để làm cỗ cưới, thương mình từ nay phải sống thui thủi 1 mình
- Khóc vì ân hận: dù có tự bao biện rằng chó ăn khoẻ hơn người rằng để nó gầy bán hụt tiền, rằng tiêu 1 xu cũng là tiêu vào tiền của conthì việc bán con Vg vẫn là1 tội hình ko thể tha thứ.Lão coi đó là sự lừa gạt phản phúc.
GV:Những giọt nước mắt này là những giọt nhân tính thanh khiết nhất mà cuộc vật lộn sinh tồn muốn cướp đi.N/Cao như thấy cả cuộc đời đau khổ cùng nỗi dày vò lớn lao của LH. Nhìn 
gương mặt lão, nghe lão khóc,thương lão bao nhiêu thì ta cũng kính trọng lão bấy nhiêu. Nêu lên sự việc LH bán chó rồi đau khổ vật vã,tự trách mình,ngòi bút N/Cao đã lay động nơi sâu thẳm trong tâm hồn ngừơi đọc .N/Cao ko dừng ở đó, ông tiếp tục lay động tâm hồn người đọc = 1 sự việc dữ dội hơn, thống thiết hơn.Đó là
2.Cái chết của LH(30’-v/đáp, gợi mở, t/luận).
GV: Câu chuyện bi thương hầu như đã dịu lại nhờ tài an ủi của ô/giáo. Thế nhưng mục đích LH sang đây ko phải chỉ thông báo việc bán chó,lão còn mục đích khác.
? Đọc đoạn “Và lão kể/43.hàng xóm cả”.Lão nhờ cậy ô/giáo việc gì:
- Gửi 2 sào vườn nhờ ô/giáo trông mon cho con trai
- Gửi 30đ nhờ bà con làm ma cho khi lão chết
? Nhiều người cho rằng điều LH thu xếp nhờ cậy ô/giáo là rất chu đáo, tính toán cận thận.Con có đồng ý không? Vì sao:
	*Có. Vì : qua lời kể nhỏ nhẻ, dài dòng,ô/ giáo nhận rõ 2 việc lão nhờ việc nào cũng có nguyên do.
	-Gửi vườn; hi vọng ngày con trai về có vườn để làm ăn
	-Gửi tiền làm ma; ko muốn phiền luỵ đến hàng xóm
	àLão rất thương con và giàu lòng tự trọng.
	*Không. Vì : hình như lão lẩn thẩn, đang sống mà gửi hết tiền, vườn đi.
GV: Ban đầu ô/giáo ko nhận,LH nằn nì mãi, Ô/giáo đành nhận nhưng o khỏi băn khoăn”có đồng nào cụ nhặt nhạnh đưa tôi cả thì cụ lấy gì mà ăn”
? Để ô/giáo an tâm, LH nói gì: - “tôiđã lo liệu đâu vào đấy “.
? Đoc đoạn”Luôn mấy hômbữa ốc/44”xem lão đã liệu ntn.
? Theo con đây là c/s ntn. So với trướcthì sao
	-C/s tạm bợ, đấp đổi qua ngàyàc/s cùng cực
	-Nhưng vẫn sống = những gì của mình, mình kiếm đc nhờ bàn tay lao động	àC/s ngày càng khốn khổ nhưng vẫn trong sạch, lương thiện
? Khổ vậy mà sao lão vẫn sống, cái gì níu giữ lão với bến trần gian này:
	-Hi vọng con trai trở vềà cố sống để chờ đợi con
? Biết t/cảnh của LH, ô/giáo ngấm ngầm giúp đỡ. LH có thái độ ntn.
? Tại sao LH lại từ chối:
- Biết vợ ô/giáo ko ưngà quý ô/giáo nhưng ko muốn phiền cho ô/giáo
- Cảnh nhà ô/giáo cũng chẳng khấm khá gì
? Nét tính cách nào đc khắc sâu ở chi tiết này;
 -Tự trọng, ko lợi dụng lòng tốt của người khác
GV: Rau má, sung, ốcrồi cũng hết, người khác giúp thì ko nhận
? Tình cảnh của lão bây giờ ntn: -bi đát cùng quẫn ko lối thoát
? Muốn duy trì sự sống chờ con trai về, lão phải có 1 lối thoát, Con hãy tìm hộ lão:	
 -Lấy lại vườn để bán dần	 
 - Lấy lại tiền để tiêu	 
 -Ăn xin
? Theo con lão sẽ chọn cách nào( HS chọn các cách, t/luận để rồi k/định: LH sẽ ko chọn 1 cách nào ,vì chúng đều ko hợp với n/ cách của LH)	
GV: như vậy c/s của LH bây giờ là bế tắc. Ô/giáo lo lắng ko biết LH sống ra sao.Ô/Giáo kể chuyện với B/Tư
? B/Tư nói gì: -lão làm bộlão xin bả chó
? Việc LH xin bả chó có quan hệ thế nào với h/cánh, với c/s của lão:
	 -Đây là 1 cách giải quyết, ít ra đây cũngmở ra 1 lối thoát cho lão
? Với cách giải quyết này, B/Tư hiểu LH ntn
	-Lão là người đ/đức giả, tỏ ra cao thượng nhưng cùng đường cũng giốngBTư
? Nghe tin ấy ,ô/giáo nghĩ gì, đọc đoạn”Hỡi ơiđáng buồn”
? N/xét đ/văn này: -nhiều câu cảm, nhiều dấu ()diễn tả những dằng xé trong tâm can. Ô/giáo thấy bất ngờ, xót xa, đau đớn thất vọng trước sự đổi thay của 1 n/cáchcao đẹp. Trân trọng- coi thường; tin tưởng- thất vọng đã làm TG đau đớn. 
	Vẻ đẹp của LH bỗng mờ dần đi
GV: N/Cao cứ nhẹ nhg dẫn dắt câu chuyện theo lời kể của ô/giáo, đưa người đọc đitừ bất ngờ này sang bất ngờ khác. Những dòng chữ khi thg/ thả, khi dồn dập
đến đây như ngưng đọng, căng thẳng,hồi hộp. Người đọc chúng ta cũng xót 	xa, bất ngờ khi thấy “cuộc đời cứ ngày”, khi cái xấu lấn dần cái tốt. 
	Nhưng c/đời ko đến nỗi đáng buồn như TG nghĩ-hay c/đời vẫn đáng buồn nhg lại đáng buồn theo 1 nghiã khác.
?Đọc phần còn lại. Đ/v này kể chuyện gì; - Cái chết của LH
? Tìm những chi tiết miêu tả cái chết của LH
? Vẫn là tả thực, câu, vế câu còn ngắn hơn giúp con cảm nhận gì về cái chết này:	Đau đớn ,vật vã,đột ngột, bí hiểm
GV:ko ai hiểu vì sao LH chết, chỉ có ô/Giáo và BTư hiểu lão chết vì ăn bả chó
? Việc này gợi con nhớ đến chi tiết nào. Con nghĩ gì về g/trị của chi tiết ấy
	-LH xin bả chóàtưởng mở ra 1 lối thoát ~ lại là n/nhân t/tiếp dẫn đến cái 
	chết ~ khép lại c/đời LH
	-Ô/giáo thất vọng vì n/cách LH bị méo mó àTrả lại niềm tin
? Sao N/Cao lại chọn cho LH cái chết đau đớn thê thảm thế này:
	-Lão đã lừa con Vg thì giờ đây cũng chết theo kiểu con chó bị lừa
	-Cách chết này như 1 sự chuộc lỗi- 1 sự tự trừng phạt ghê gớm
	àChứng tỏ đức tính trung thực, lòng tự trọng đáng quý của LH
? Ngoài cái bả chó định mệnh kia còn cái gì xô đẩy lão đến cái chết;
	-Nếu ko vì hủ tục cưới xinàcon trai ko phẫn chí bỏ đi phu để lão sống lẻ loi;
	-Nếu làng ko mấtvé sợi, lão ko thất nghiệp;
	-Nếu ko có những kẻ lăm le chiếm đoạt mảnh vườn, lão đâu phải gửi
 àCái chết của LH là lời tố cáo XHPK
? Cái chết này toả sáng n/cách nào của LH:	 	giữ vườn cho con
	-Đức hi sinh cao cả: dành tất cả cho con	 giữ tiếng thơm cho con
	-Lòng tự trọng: ko phiền luỵ đến ai
GV: Đến đây ta mới hiểu sự lẩn thẩn của lão. Lão ko hề lẩn thẩn, lão tỉ mẩm lo toan mọi việc. Lão toan tính âm thầm nhưng kiêu ngạo dọn 1 con đường sạch sẽ để bước đến nơi an nghỉ cuối cùng. Lão thực hiện kiêu ngạo cái chết trong như lão đã từng sống. Để giữ trọn đạo làm Người và đạo làm Cha, lão đã phải chọn cho mình cái chết. Ko phải 1 mà là 2 cái chết: của con chó và của con người. Phải chăng đây là cuộc lựa chọn tàn khốc, đau đớn đến tột cùng của 1 kiếp người. 
? Với 2 người biết n/ nhân cái chết của LH , cái chết này có ý nghĩa thế nào với họ	- Ô/giáo hiểu đúng về LH
 - Thức tỉnh lương tâm những ngươi như BTư
? Vậy con hiểu lời ô/giáo:” ko,c/đờinghĩa khác”:
	-Chưa hẳn đáng buồn:LH vẫn đáng trân trọng
	-Buồn
GVmở rộng liên hệ với chị Dậu, Chí Phèo
IV.Tổng kết-GN(10’-t/luận 3 nhóm với 3 câu hỏi:đặc sắc về NT.ND, hiểu về TG)	 
1.NT:+chọn ngôi kể 1àgần giũ chân thực, kéo người đọc vào cuộc
	 àTruyện dẫn dắt tự nhiên, linh hoạt, nhiều giọng điệu
	+X/d n/vật mang tính đ/hình, ko tả nhiều ngoại hình mà đi sâu vào diễn biến t/lí( những lo toan, tính toán dằn vặt); nhiều góc nhìn n/vật
	+Cách kể = bút pháp trần thuật, đi vào giữa truyện rồi nhẩn nha kể lại
	vừa kể vừa đan xen lời bình luận trữ tình
2.ND: + số phận đau thương	tố cáo
	 +p/chất cao quý của người n/dân trg XH cũ	XHPK
3.TG: -Tấm lòng yêu thương, cái nhìn trân trọng với ngươi n/dân
	-Tài năng xây dựng truyện
GV:truyện vừa có GTHT vừa có GTNĐà tiếng nói nhân văn, nhân đạo sâu sắc
4.GN
V.Luyện tập(5’-bảng phụ)
1. ấn tượng mạnh mẽ nhất trong truyện là;
	a.Câu chuyện về 2 cái chết
	b.Anh con trai ra đi
	c.LH chăm chút con Vg
	d.Cả 3 ý trên
2.Nhận xét nào sau đây đúng:
	a.Cái chết của con chó ko gây đ/đớn về thể xác nhưng day dứt về tinh thần
	b Cái chết của con người đ/đớn về thể xác nhưng thanh thản về tinh thần
	c Hai cái chết đều bắt nguồn từ tình thương con
	d Cả 3 n/xét
Dặn dò;
T/tượng khi anh con trai trở về, nhận lại vườn, anh sẽ nói gì với ô/giáo
Viết đ/v nêu c/xúc của mình về 1 chi tiết nào đó trong TP( chi tiết lão Hạc chết)