Giáo án Ngữ văn 8: Luyện tập lựa chọn trật tự từ trong câu

GV hướng dẫn: cô Hoàng Thị Huyền
Người dạy : Trần Thị Yến
Ngày soạn : 22/3/2012
Ngày lên lớp : 26/3/2012
Môn dạy : Ngữ văn
Lớp dạy : 8A4
Tiết dạy : 2
Tên bài dạy : LUYỆN TẬP LỰA CHỌN TRẬT TỰ TỪ TRONG CÂU 
I.Mục tiêu cần đạt
 1.Kiến thức
-Hệ thống kiến thức về văn nghị luận.
-Cách đưa yếu tố biểu cảm vào bài văn nghị luận.
 2.Kĩ năng
 -Xác định cảm xúc và biết cách diễn đạt cảm xúc đó trong bài văn nghị luận.
 3.Thái độ 
 -Có ý thức viết bài văn nghị luận có sử dụng yếu tố biểu cảm.
II. Chuẩn bị
 1.Chuẩn bị của giáo viên :
 -Tài liệu tham khảo: SGV, SGK, CKTKN 8
 -Phương pháp: đàm thoại, tích hợp, nêu vấn đề.
 -Đồ dùng dạy học: bảng phụ
2.Chuẩn bị của học sinh :
 -Soạn bài
III.Hoạt động dạy và học
1.Ổn định lớp : Kiểm tra sĩ số
2.Kiểm tra bài cũ :
Câu hỏi
Đáp án
câu 1: Thế nào là caùch saép xeáp traät töï töø trong caâu? 
Cách sắp xếp trật tự từ trong câu có tác dụng gì ?
*Trong một câu có thể có nhiều sắp xếp trật tự từ, mỗi cách đem lại hiệu quả diễn đạt riêng. Người nói (người viết) cần biết lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp.
*Tác dụng của cách sắp xếp trật tự từ trong câu :
Trật tự từ trong câu có thể :
-Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, hoạt động, đặc điểm (như thứ bậc quan trọng của sự vật, thứ tự trước sau của hoạt động, trình tự quan sát của người nói)
- Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm của sự vật
- Liên kết câu với những câu khác trong đoạn văn
- Đảm bảo sự hài hòa về ngữ âm
3.Bài mới
Ñeå giuùp caùc em bieát caùch phaân tích taùc duïng cuûa caùc caùch saép xeáp traät töï töø vaø vieát ñöôïc ñoaïn vaên saép xeáp traät töï töø hôïp lí và logic thì hôm nay cô sẽ tìm hiểu bài học hôm nay.
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung
Hoaït ñoäng 1 : Ôn tập lí thuyết
Gv nhắc lại nội dung bài học
?Thế nào là cách sắp xếp trật tự từ trong câu ?
? Nêu các tác dụng của cách sắp xếp trật tự từ trong câu?
Để củng cố thêm chúng ta qua phần II
Hoạt động 2 : Luyeän taäp
Bài tập 1 :
Gv hd hs đọc yêu cầu bài tập 1
Hs làm bài
? Trật tự các từ và cụm từ in đậm dưới đây thể hiện mối quan hệ gữa những hoạt động và trạng thái mà chúng biểu thị như thế nào?
Hs:
Gv: a/ + Việc đầu tiên là : giải thích cho quần chúng hiểu.
+ Sau đó là tuyên truyền cho quần chúng hưởng ứng.
+ Tổ chức cho quần chúng làm.
+ Lãnh đạo để quần chúng làm đúng.
Câu b ? Tương tự như câu a em cho biết tác dụng trật tự từ trong câu ?
Hs:
Gv: + Việc chính: việc thường xuyên diễn ra hàng ngày của mẹ là bán bóng đèn.
+ Còn việc bán vàng hương chỉ là việc làm thêm trong những phiên chợ chính. 
Bài tập 2:
Gv gọi hs đọc yêu cầu bài tập 2
Học sinh thảo luận nhóm trong thời gian 4p
? Vì sao các cụm từ in đậm dưới đây được đặt ở đầu câu ?
Đại diện nhóm trình bày
Gv nhận xét:
Bài tập 3:
Gọi hs đọc yêu cầu của bài
? Phân tích hiệu quả diễn đạt của trật tự từ trong những câu sau?
Đứng tại chỗ trả lời
Gợi ý : Phân tích CN và VN để làm rõ hơn
Hs:
Gv: Hai câu đầu (2 câu thực) §¶o VN lªn trưíc CN. §¶o DT chØ sù vËt lªn ®Çu côm DT
Hai câu cuối (2 câu luận)
=>Đã đảo trật tự cú pháp (VN lên trước CN)
Gv chốt : thông thường CN bao giờ cũng đứng trước VN nhưng ở đây ta thấy bà Huyện Thanh Quan đã đổi trật tự cú pháp câu để là nổi bật vẻ đẹp hoang sơ của đèo Ngang
Bài tập 4
Gọi hs đọc yêu cầu của bài
? Hãy xác định câu
?Trong câu (a) và câu (b) có gì giống và khác nhau ?
Chọn câu thích hợp để điền vào chỗ trống trong đoạn trích 
Gv: 
Bài tập 5:
Gọi hs đọc yêu cầu bài
Thaûo luaän vaø traû lôøi nhanh trong thời gian 5p
? LiÖt kª c¸c kh¶ n¨ng s¾p xÕp trËt tù tõ trong bé phËn c©u in ®Ëm. §èi chiÕu ®o¹n kÕt víi dµn ý cña bµi v¨n vµ cho biÕt v× sao t¸c gi¶ lùa chän trËt tù tõ nh ë ®©y:
V× sao t¸c gi¶ lùa chän trËt tù tõ như trªn?
Hs:
Gv: C¸ch s¾p xÕp cña t¸c gi¶ lµ hîp lý v× ®óc kÕt ®ược nh÷ng phÈm chÊt ®¸ng quý cña c©y tre theo tr×nh tù miªu t¶ trong bµi v¨n.
 - Xanh: mµu s¾c, ®Æc ®iÓm vÒ h×nh thøc dÔ nh×n thÊy.
 - Nhòn nhÆn: tÝnh khiªm tèn ph¶i cã thêi gian t×m hiÓu míi biÕt ®ược.
 - ngay thẳng : phẩm chất tốt đẹp của con người
 - Thuû chung, can ®¶m: phÈm chÊt tèt ®Ñp ph¶i qua thö th¸ch míi biÕt ®ược
è Hîp lý nhÊt - §óc kÕt ®ược nh÷ng phÈm chÊt cña tre. 
Bài tập 6: hướng dẫn về nhà
Gợi ý:
* Nội dung: Dựa vào văn bản “Đi bộ ngao du” của Rút – xô để triển khai đề tài.
* Hình thức: 
+ Độ dài: 5 – 7 câu.
+ Triển khai theo cách diễn dịch (quy nạp).
+ Sử dụng câu sắp xếp trật tự từ mang hiệu quả diễn đạt cao (liên kết câu, nhấn mạnh hình ảnh, thể hiện thứ tự các sự việc )
I.Ôn tập lí thuyết
- Trong một câu có thể có nhiều sắp xếp trật tự từ, mỗi cách đem lại hiệu quả diễn đạt riêng. Người nói (người viết) cần biết lựa chọn trật tự từ thích hợp với yêu cầu giao tiếp.
- Thể hiện thứ tự nhất định của sự vật, hiện tượng, hoạt động, đặc điểm (như thứ tự bậc quan trọng, thứ tự trước- sau của hoạt động, trình tự quan sát của người nói ...).
- Nhấn mạnh hình ảnh, đặc điểm, của sự vật, hiện tượng.
- Liên kêt câu với những câu khác trong văn bản.
- Đảm bảo sự hài hòa ngữ âm của lời nói.
II. Luyeän taäp
Bài tập 1 :
Câu a. 
à Các hoạt động được liệt kê theo thứ tự trước sau trong công tác vận động quần chúng phát huy lòng yêu nước. 
Kết quả: làm cho tinh thần yêu nước của quần chúng được thực hành vào công việc yêu nước, công việc kháng chiến. 
Câu b. Các hoạt động được sắp xếp theo thứ tự trước sau từ việc chính đến việc phụ.
Bài tập 2: 
a/ Lặp lại “ở tù”.
=> Tạo liên kết câu với câu trước cho chặt chẽ hơn. è nhấn m¹nh sù coi thường viÖc ®i ë tï cña ChÝ PhÌo
b/ Lặp lại “vốn từ vựng ấy”.
=> Tạo liên kết câu sau với câu trước cho chặt chẽ hơn.
c/ => “một con trâu, một thúng gạo” nhằm liên kết câu sau với câu trước
d/ Trong mười năm ấy,. míi toµn th¾ng. Trong sự thắng lợi. nhµ th¬ míi. 
=>Liªn kÕt c©u sau víi nh÷ng c©u trước cho chÆt chÏ h¬n.
Bài tập 3:
a/ Lom khom dưới núi / tiều vài chú
 VN TN CN
Lác đác / bên sông, chợ mấy nhà.
 VN TN CN
=> NhÊn m¹nh vµo d¸ng vÎ nhá bÐ cña con người vµ sù ph©n bè thưa thít cña cuéc sèng sinh ho¹t ë §Ìo Ngang.
 èLµm næi bËt c¶nh nói ®Ìo hoang s¬, tiªu ®iÒu
Nhớ nước đau lòng / con quốc quốc 
 VN CN
Thương nhà mỏi miệng,/ cái gia gia 
 VN CN
èNhằm nhấn mạnh tâm trạng buồn, v× nhí nước thương nhµ cña thi sÜ gi÷a n¬i ®Êt kh¸ch quª người.
b/ Rất đẹp / hình anh lúc nắng chiều
 VN CN
đảo VN lên trên CN mà VN được tạo bởi cụm tính từ => nhằm nhấn mạnh vẻ đẹp của người chiến sỹ vừa hiên ngang, anh dũng vừa lãng mạn, thơ mộng
Bài tập 4
a.Tôi // thấy một anh Bọ ngựa trịnh trọng 
 CN C1 VN v2
tieán vaøo.
C©u (a): côm C - V “mét anh Bä Ngùa trÞnh träng tiÕn vµo” cã CN ®øng trước nh»m nªu tªn nh©n vËt vµ hµnh ®éng cña nh©n vËt. Đây là câu mở rộng vì có cụm C – V trong đó VN có chứa c – v nhỏ.
b. Tôi // thấy trịnh trọng tiến vào / một
 CN vn VN
 anh Bọ ngựa. 
 cn 
C©u (b): côm C - V®· ®¶o VN lªn trước CN nh»m nhÊn m¹nh sù “lµm bé lµm tÞch” cña nh©n vËt. 
èVì thế chọn câu b là hợp lí
 Bài tập 5: 
C¸c kh¶ n¨ng s¾p xÕp trËt tù tõ:
 -C©y tre nhòn nhÆn, xanh, thñy chung, ngay th¼ng, can ®¶m.
- C©y tre can ®¶m, thñy chung, xanh, nhòn nhÆn, ngay th¼ng.
 -C©y tre ngay th¼ng, nhòn nhÆn, xanh, can ®¶m, thñy chung.
§èi chiÕu dµn ý miªu t¶ c©y tre vµ ®o¹n kÕt 
Tre mäc xanh tèt.
- D¸ng tre v¬n méc m¹c, mµu tre tư¬i nhòn nhÆn.
- MÇm tre mäc th¼ng.
- Tre g¾n bã víi con ngưêi ViÖt Nam trong lao ®éng, chiÕn ®Êu...
.
4.Cuûng cố đánh giá :
- Caàn hieåu ñöôïc traät töï töø trong caâu coù nhöõng taùc duïng gì?
- Vieát ñoaïn vaên ngaén theo chuû ñeà vaø giaûi thích caùch saép xeáp traät töï töø ôû moät caâu vaên trong ñoaïn vaên ñoù.
5.hoạt động nối tiếp
-Veà nhaø hoïc baøi vaø xem baøi Luyeän taäp ñöa yeáu toá töï söï vaøo baøi vaên nghò luaän