Giáo án Ngữ văn 8 kì 1 - Trường THCS Nguyễn Khắc Viện

Thø 2 ngµy 23 th¸ng 08 n¨m 2010
 TiÕt 1, 2 : Bµi 1 TÔI ĐI HỌC
	 (Thanh Tịnh)
I. Mục tiêu cần đạt:
- Hiểu và phân tích được những cảm giác êm dịu, trong sáng, man mác buồn của nhân vật tôi ở buổi tựu trường đầu tiên. Qua áng văn hồi tưởng giàu chất thơ của Thanh Tịnh.
- Tích hợp ngang với phần tiếng việt ở bài “Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ” với phần tập làm văn bài “Tính thống nhất về chủ đề của văn bản”.
- Rèn luyện kĩ năng đọc diễn cảm văn bản hồi ức - biểu cảm phát hiện và phân tích tâm trạng nhân vật tôi - người kể chuyện liên tưởng đến những kỉ niệm tựu trường của bản thân.
II. Chuẩn bị: 
- Giáo viên: Sách giáo khoa, giáo án, đồ dùng dạy học. 
- Học sinh: Sách giáo khoa, chuẩn bị bài. 
III. Tiến trình bài dạy:
1. Ổn định lớp: 
- Kiểm tra sĩ số học sinh. 
- Nhắc nhở học sinh chuẩn bị vào bài. 
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Bài mới:
* Hoạt động 1: Giới thiệu bài:
Trong cuộc đời mỗi con người, những kỉ niệm của tuổi học trò thường được lưu giữ bền lâu trong trí nhớ. Đặc biệt là kỷ niệm về buổi đến tường đầu tiên.
“Ngày đầu tiên đi học
Mẹ dắt tay đến trường
Em vừa đi vừa khóc
Mẹ dỗ dành yêu thương ...”
	Truyện ngắn tôi đi học đã diễn tả những kỷ niệm mơn man, bâng khuâng của thời thơ ấu ấy.
* Hoạt động 2: Hướng dẫn đọc- hiểu chú thích
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung
Giáo viên: Hướng dẫn học sinh đọc: Giọng chậm, dịu, hơi buồn, sầu lắng, chú ý các câu nói của nhân vật tôi, người mẹ cần giọng đọc phù hợp.
Giáo viên: Đọc thử và gọi 3, 4 học sinh đọc tiếp theo.
Giáo viên: nhận xét cách đọc của học sinh.
- Tìm hiểu tác giả Thanh Tịnh.
Giáo viên: Hướng dẫn học sinh đọc thầm phần chú thích và trình bày ngắn gọn về tác giả Thanh Tịnh.
Giáo viên: Chú ý nhấn mạnh: 
Thanh Tịnh (1911-1988) quê ở Huế, từng dạy học, viết báo, làm văn, ông là tác giả của nhiều tập truyện ngắn, thơ trong đó nổi tiếng nhất là “Quê Mẹ” (Truyện ngắn) và Đi giữa một màu sen (Truyện thơ).
- Sáng tác của Thanh Tịnh đậm chất trữ tình, toát lên vẻ đẹp đầm thắm, nhẹ nhàng mà sâu lắng, tình cảm êm dịu, trong trẻo.
- Tôi đi học in trong tập Quê Mẹ xuất bản 1941.
Giáo viên: gọi học sinh đọc chú thích trang 8,9 . Giáo viên yêu cầu học sinh giải thích lại và hỏi.
? Ông Đốc là danh từ riêng hay danh từ chung?
? Lạm nhận có phải là nhận bừa?
? Xét về mặt thể loại văn bản có thể xếp bài này vào thể loại nào? Có thể gọi đây là văn bản nhật dụng, văn bản biểu cảm được không? Vì sao?
Học sinh: Đây không phải là văn bản nhật dụng mà là văn bản biểu cảm vì toàn truyện là cảm xúc tâm trạng của nhân vật trong buổi tựu trường đầu tiên.
? Mạch truyện được kể theo dòng hồi tưởng của nhân vật tôi theo trình tự thời gian của buổi tựu trường đầu tiên. Vậy ta có thể chia văn bản thành mấy đoạn và nội dung cảu mỗi đoạn?
Học sinh: Bố cục chia làm 5 đoạn:
+ Đoạn 1: Từ đầu ..... tưng bừng rộn rã.
=> Khơi nguồn nỗi nhớ.
+ Đoạn 2: Buổi mai hôm ấy........trên ngọn núi.
=> Tâm trạng và cảm giác của nhân vật tôi trên đường cùng mẹ đến trường.
+ Đọan 3: Trước sân trường........trong các lớp.
=> Tâm trạng và cảm giác của tôi khi đứng giữa sân trường.
+ Đoạn 4: Ông đốc ....... chút nào hết.
=> Tâm trạng của tôi khi nghe gọi tên và gợi mẹ vào lớp.
+ Đoạn 5: Phần còn lại.
=> Tâm trạng của tôi khi ngồi vào chỗ của mình và đón nhận tiết học đầu tiên.
I. Đọc – hiểu chú thích:
1. Đọc
2. Chú thích: 
- Thanh Tịnh: (1911-1988) quê ở Huế. Sáng tác của Thanh Tịnh đậm chất trữ tình, toát lên vẻ đẹp đầm thắm, nhẹ nhàng mà sâu lắng.
- Từ khó: (SGK)
3. Tìm hiểu thể loại và bố cục:
- Thể loại: văn bản biểu cảm vì toàn truyện là cảm xúc tâm trạng của nhân vật trong buổi tựu trường đầu tiên.
- Bố cục chia làm 5 đoạn:
+ Đoạn 1: “Từ đầu ..... tưng bừng rộn rã”.
=> Khơi nguồn nỗi nhớ.
+ Đoạn 2: “Buổi mai hôm ấy......trên ngọn núi”.
=> Tâm trạng và cảm giác của nhân vật tôi trên đường cùng mẹ đến trường.
+Đoạn 3: “Trước sân trường......trong các lớp”.
=> Tâm trạng và cảm giác của tôi khi đứng giữa sân trường.
+ Đoạn 4: “Ông đốc ..... chút nào hết”.
=> Tâm trạng của tôi khi nghe gọi tên và gời mẹ vào lớp.
+ Đoạn 5: Phần còn lại.
=> Tâm trạng của tôi khi ngồi vào chổ của mình và đón nhận tiết học đầu tiên.
* Hoạt động 3: Tìm hiểu chi tiết truyện 
Giáo viên: Gọi học sinh đọc 4 câu đầu với giọng chậm, bồi hồi.
? Nổi nhớ buổi tựu trường của tác giả đựơc khơi nguồn từ thời điểm nào? Vì sao?
Học sinh: Thời điểm gợi nhớ: cuối thu (đầu tháng chín) - thời điểm khai trường.
- Lý do: sự liên tưởng tương đồng, tự nhiện giữa hiện tại và quá khứ của bản thân.
? Tâm trạng cả nhân vật Tôi khi nhớ lại những kỹ niệm cũ như thế nào? Thông qua những tư ngữ nào?
Học sinh: Từ láy: nao nức, mơn man, tưng bừng, rộn rã ... diễn tả tâm trạng cảm xúc: cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng.
Giáo viên: gọi học sinh đọc diễn cảm toàn đoạn chú ý những câu đối thoại giữa hai mẹ con.
? Tác giả viết :” con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần ..... hôm nay tôi đi học” Tâm trạng đó cụ thể như thế nào? Những chi tiết nào trong cử chỉ, trong hành động và lời nói của nhân vật Tôi khiến em chú ý? Vì sao?
Học sinh: Tâm trạng: lần đầu tiên được đến trường học, bước vào thế giới mới lạ, được tập làm người lớn.
=> Ý nghĩ của nhân vật Tôi trang trọng, đứng đắn.
- Những cử chỉ và hành động: thèm, bặm, ghì, xệch, chúi, muốn (động từ).
=> Thể hiện tư thế ngộ nghĩnh, ngây thơ và đáng yêu của chú bé.
Giáo viên: nêu vấn đề:
? Tâm trạng của Tôi khi đến trường, khi đứng giữa sân trường, khi nhìn cảnh dày đặc cả người nhất là nhìn các bạn học trò cũ vào lớp .... là tâm trạng lo sợ vẩn vơ, vừa bở ngỡ, vừa uớc ao thầm vụng, lại cảm thấy chơ vơ, vụng về, lúng túng. Cách kể tả như vậy thật tinh tế và hay. Ý kiến của em như thế nào?
Học sinh: Thảo luận nêu ý kiến.
- Tâm trạng cảm thấy chơ vơ vụng về, lúng túng, muốn buớc nhanh mà sao toàn thân cứ run run, cứ dềng dàng, chân co, chân duỗi.
=> Tâm trạng buồn cười.
? Tâm trạng của Tôi khi nghe ông Đốc đọc bản danh sách mới như thế nào?
Học sinh: Nghe ông Đốc gọi học sinh mới vào lớp trong không khí trang nghiêm được mọi người chú ý đã lúng túng càng lúng túng hơn.
? Vì sao Tôi bất giác giúi đầu vào lòng mẹ Tôi nức nở khóc khi chuẩn bị bước vào lớp?
Học sinh: Tôi nức nở khóc đó là cảm giác nhất thời của một đứa bé nông thôn rụt rè khi được tiếp xúc với đám động mà thôi.
Giáo viên: gọi học sinh đọc đoạn cuối cùng.
? Tâm trạng của Tôi khi bước vào chổ lạ lùng như thế nào?
Học sinh: Cảm giác của Tôi khi bước vào chổ lạ 2 thì nhìn cái gì cũng mới lạ và hay hay.
? Hình ảnh một con chim liệng đến đứng bên bờ cửa sổ, hót mấy tiếng rụt rè rồi vỗ cánh bay cao có phải đơn thuần chỉ có ý nghĩa thực hay không? Vì sao?
Học sinh : Hình ảnh con chim nón đứng bên bờ cửa sổ, hót mấy tiếng rụt rè rồi vỗ cánh bay cao gợi nhớ, tiếc nhớ những ngày trẻ thơ chơi bời đã chấm dứt đã chuyển sang một gai đoạn mới: làm học sinh, làm người lớn.
? Dòng chữ tôi đi học kết thúc truyện có ý nghĩa gì?
Học sinh: Cách kết thúc tự nhiên bất ngờ, khép lại bài văn và mở ra một thế giới mới, một bầu trời mới, một khoảng không gian và thời gian mới. Dòng chữ thể hiện chủ đề của truyện 
ngắn.
- Học sinh đọc phần ghi nhớ Sgk .
* Hoạt động 4: Hướng dẫn luyện tập
II. Tìm hiểu văn bản:
1. Khơi nguồn kỷ niệm:
- Thời điểm gợi nhớ: cuối thu( đầu tháng chín)- thời điểm khai trường.
- Lý do: sự liên tưởng tương đồng, tự nhiện giữa hiện tại và quá khứ của bản thân.
- Từ láy: nao nức, mơn man, tưng bừng, rộn rã ... diễn tả tâm trạng cảm xúc: cảm giác trong sáng nảy nở trong lòng.
TIẾT 2
2. Tâm trạng và cảm giác của Tôi khi cùng mẹ đến trường buổi đầu tiên:
- Tâm trạng: lần đầu tiên được đến trường học, bước vào thế giới mới lạ, được tập làm người lớn.
=> Ý nghĩ của nhân vật Tôi trang trọng, đứng đắn.
- Những cử chỉ và hành động: thèm, bặm, ghì, xệch, chúi, muốn (động từ).
=> Thể hiện tư thế ngộ nghĩnh, ngây thơ và đáng yêu của chú bé.
3. Tâm trạng và cảm giác khi Tôi đến trường:
- Tâm trạng cảm thấy chơ vơ, vụng về, lúng túng, muốn buớc nhanh mà sao toàn thân cứ run run, cứ dềng dàng, chân co, chân duỗi.
=> Tâm trạng ngây thơ, đáng yêu, buồn cười.
4. Tâm trạng của Tôi rời tay mẹ bước vào lớp:
- Nghe ông Đốc gọi học sinh mới vào lớp trong không khí trang nghiêm được mọi người chú ý đã lúng túng càng lúng túng hơn.
- Tôi nức nở khóc đó là cảm giác nhất thời của một đứa bé nông thôn rụt rè khi được tiếp xúc với đám động mà thôi.
5. Tâm trạng của Tôi khi ngồi vào chổ và đón nhận tiết học đầu tiên.
- Cảm giác của Tôi khi bước vào chổ lạ thì nhìn cái gì cũng mới lạ và hay hay.
- Hình ảnh con chim nón đứng bên bờ cửa sổ, hót mấy tiếng rụt rè rồi vỗ cánh bay cao 
-> gợi nhớ, tiếc nhớ những ngày trẻ thơ chơi bời đã chấm dứt đã chuyển sang một gai đoạn mới: làm học sinh , làm người lớn.
-> Cách kết thúc tự nhiên bất ngờ, khép lại bài văn và mở ra một thế giới mới, một bầu trời mới, một khoảng không gian và thời gian mới..
 Ghi nhớ : SGK
III. Luyện tập:
- Phân tích dòng cảm xúc tha thiết, trong trẻo của nhân vật Tôi trong truyện Tôi đi học.
4. Củng cố:
1. Vai trò của thiên nhiên trong truyện ngắn này như thế nào?
2. Chất thơ của truyện thể hiện từ những yếu tố nào? Có thể gọi truyện ngắn này là bài thơ bằng văn xuôi được không? Vì sao?
5. Dặn dò:
- Về nhà học bài.
- Soạn bài: Trong lòng mẹ.
Thø 4 ngµy 25 th¸ng 08 n¨m 2010
Tiết : 3	 Tiếng Việt : CẤP ĐỘ KHÁI QUÁT CỦA NGHĨA TỪ NGỮ
I. Mục tiêu cần đạt:
Giúp học sinh 
- Hiểu rõ cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ và mối quan hệ về cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ.
- Rèn luyện kĩ năng sử dụng từ trong mối quan hệ so sánh về phạm vi nghĩa rộng và nghĩa hẹp.
II. Chuẩn bị:
- Giáo viên: Sách giáo khoa, giáo án, đồ dùng dạy học. 
- Học sinh: Sách giáo khoa, chuẩn bị bài. 
III. Tiến trình bài dạy:
1. Ổn định lớp. 
- Kiểm tra sĩ số học sinh. 
- Nhắc nhở học sinh chuẩn bị vào bài. 
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Bài mới :
* Hoạt động 1: Ôn tập từ đồng nghĩa và trái nghĩa.
- Giáo viên: gợi dẫn: Ở lớp 7 các em đã được học về từ đồng nghĩa và từ trái nghĩa. Bây giờ em nào có thể cho ví dụ về từ đồng nghĩa và từ trái nghĩa?
Học sinh: Từ đồng nghĩa: Máy bay - tàu bay - phi cơ.
	 Nhà thương - bệnh viện.
	 Chết - từ trần - hy sinh - mất.
	 Từ trái nghĩa: Sống - chết.
	 Nóng - lạnh 
	 Tốt - xấu.
? Em có nhận xét gì về mối quan hệ ngữ nghĩa giữa các từ trong hai nhóm trên?
Học sinh: Các từ có quan hệ bình đẳng về nghĩa cụ thể:
+ Các từ đồng nghĩa trong nhóm có thể thay thế cho nhau trong một câu văn cụ thể.
+ Các từ trái nghĩa trong nhóm có thể loai trừ nhau khi lựa chọn để đặt câu.
Gv: nhận xét của các em là đúng. Hôm nay, chúng ta học bài mới: Cấp độ khái của nghĩa từ ngữ
* Hoạt động 2: Hình thành khái niệm từngữ nghĩa rộng, từ ngữ  ...  kh¸i qu¸t vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña bµi th¬.
* NÕu c©u 3 tø th¬ ®ét ngét vót lªn theo chiÒu cao th× h×nh ¶nh ë c©u kÕt l¹i më ra b¸t ng¸t theo chiÒu réng. Nãi vÒ niÒm vui cña con ng­êi tr­íc c¶nh ®Ñp vµ ®Ønh cao th¾ng lîi
? Nhµ phª b×nh Hoµi Thanh nhËn xÐt ''Th¬ B¸c Hå ®Çy tr¨ng'', h·y nªu nh÷ng bµi th¬ nh÷ng bµi th¬ viÕt vÒ tr¨ng cña B¸c.
? §Æc ®iÓm kh¸c cña bµi th¬ Väng nguyÖt víi nh÷ng bµi th¬ ®ã lµ g×.
? KÓ tªn nh÷ng bµi th¬ cã néi dung t­¬ng tù bµi th¬ ''§i ®­êng''	
II. §äc - hiÓu v¨n b¶n 
1. §äc 
2:Bố cục
3: Ph©n tÝch 
a. Bµi ''Ng¾m tr¨ng'' 
 * Hoµn c¶nh ng¾m tr¨ng cña B¸c
 Hå ChÝ Minh ng¾m tr¨ng trong hoµn c¶nh ®Æc biÖt: bÞ tï ®µy, v« cïng khæ cùc, thiÕu thèn ®ñ ®iÒu, ®iÒu kiÖn sinh ho¹t cña nhµ tï tµn b¹o, d· man lµm sao cã thÓ phï hîp víi viÖc th­ëng tr¨ng cµng kh«ng thÓ cã r­îu vµ hoa ®Ó th­ëng tr¨ng.
 Tr­íc c¶nh tr¨ng ®Ñp Hå ChÝ Minh khao kh¸t ®­îc th­ëng tr¨ng mét c¸ch trän vÑn vµ lÊy lµm tiÕc kh«ng cã r­îu vµ hoa. T©m hån Ng­êi kh«ng hÒ v­íng bËn bëi nh÷ng g¸nh nÆng vÒ vËt chÊt mµ vÉn tù do ung dung.
-... n¹i nh­îc hµ ?
c©u nghi vÊn
... khã h÷ng hê
c©u trÇn thuËt
- Võa dïng ®Ó tù hái m×nh, võa ®Ó béc lé c¶m xóc: xèn xang, bèi rèi cña ng­êi nghÖ sÜ tr­íc c¶nh tr¨ng ®Ñp.
-Ng­êi chsÜ CM vÜ ®¹i vÉn lµ ng­êi yªu th nhiªn say mª, rung ®éng m·nh liÖt tr­íc c¶nh tr¨ng ®Ñp dï ®­¬ng lµ th©n tï.
* T×nh c¶m ®èi víi thiªn nhiªn
- Nh©n h­íng song tiÒn kh¸n minh nguyÖt
- NghÖ thuËt ®èi: Ng­êi vµ tr¨ng, song s¾t nhµ tï ch¾n ë gi÷a.
- Ng­êi ®· th¶ hån v­ît ra ngoµi cöa s¾t nhµ tï t×m ®Õn ng¾m tr¨ng s¸ng giao hoµ víi vÇng tr¨ng tù do ®­¬ng to¶ méng gi÷a ®êi ®©y lµ cuéc v­ît ngôc vÒ tinh thÇn.
-NguyÖt tßng song thÝch kh¸n thi gia
- NghÖ thuËt: ®èi, nh©n ho¸ tr¨ng nh­ cã linh hån, trë lªn sinh ®éng, gÇn gòi th©n thiÕt víi ng­êi.
-Tr¨ng víi B¸c Hå g¾n bã th©n thiÕt trë thµnh tri kØ.
- Søc m¹nh k× diÖu cña ng­êi ch sÜ, thi sÜ:
nhµ tï ®en tèi
hiÖn thùc tµn b¹o
vÇng tr¨ng ®Ñp
biÓu t­îng cña tù do, l·ng m¹n
- B»ng cuéc ng¾m tr¨ng nµy, song s¾t nhµ tï trë nªn bÊt lùc v« nghÜa tr­íc nh÷ng t©m hån tri ©m tri kØ t×m ®Õn víi nhau.
 Ghi nhí: SGK tr38
 b ''§i ®­êng'' (tù häc cã h­íng dÉn)
 - §iÖp ng÷ ''tÈu lé'' kh¼ng ®Þnh nçi gian lao cña ng­êi ®i ®­êng. Giäng th¬ suy ngÉm, rót ra qua nh÷ng tr¶i nghiÖm cña ng­êi tï bÞ gi¶i ®i hÕt nhµ lao nµy ®Õn 
nhµ lao kh¸c.
+ §iÖp ng÷ ''trïng san''; hÕt líp nói nµy l¹i ®Õn ngay líp nói kh¸c, khã kh¨n chång chÊt liªn miªn
 §­êng ®êi, ®­êng CM: gian lao triÒn miªn.
-Ht­îng ý th¬ vót lªn bÊt ngê lan chuyÓn m¹ch th¬: Mäi gian lao ®· kÕt thóc, lïi l¹i phÝa sau khi ng­êi ®i lªn tíi ®Ønh cao chãt. Nçi gian lao kh«ng ph¶i lµ bÊt tËn, nhiÒu gian lao th× th¾ng lîi cµng lín.
- Tõ ®Ønh cao, ng­êi du kh¸ch ung dung say x­a ng¾m c¶nh ®Ñp. §ã còng lµ niÒm vui s­íng ®Æc biÖt cña ng­êi chiÕn sÜ CM khi ®øng trªn ®Ønh cao th¾ng lîi.
- Bµi th¬ thiªn vÒ suy nghÜ, triÕt lÝ nh­ng giäng th¬ gièng ng­êi t©m t×nh, kÓ chuyÖn , giµu søc thuyÕt phôc. Lêi th¬ c« ®äng, b×nh dÞ chøa ®ùng t­ t­ëng s©u xa.
- Bµi th¬ cã 2 líp nghÜa: nghÜa ®en nãi vÒ viÖc ®i ®­êng nói, nghÜa bãng ngô ý vÒ con ®­êng CM lµ gian khæ nÕu kiªn tr× nhÊt ®Þnh sÏ ®¹t tíi th¾ng lîi.
* Ghi nhí: SGK 
III. LuyÖn tËp 
1. Ng¾m tr¨ng
- Trung thu, §ªm thu (Thu d¹) ..(NKTT)
- R»m th¸ng riªng, C¶nh khuya, Tin th¾ng trËn (B¸o tiÖp) s¸ng t¸c ë chiÕn khu ViÖt B¾c.
+ §Æc ®iÓm kh¸c cña bµi ''Väng nguyÖt'' diÔn ra trong hoµn c¶nh tï ®Çy cßn th¬ chiÕn khu: vÇng tr¨ng xu©n lång léng, tr¨ng lung linh nh­ bøc s¬n mµi t©m hån nghÖ sÜ cña B¸c.
2. §i ®­êng 
- Bèn c©u trong bµi ®Ò tõ.
-Mét sè c©u trong bµi ''Bèn th¸ng råi''
- Nghe tiÕng gi· g¹o
IV. Cñng cè: ? Nh¾c l¹i gi¸ trÞ nghÖ thuËt vµ néi dung cña hai bµi th¬ trªn.
 ? Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ B¸c.
V. H­íng dÉn vÒ nhµ- Häc thuéc hai bµi th¬, n¾m ®­îc néi dung vµ nghÖ thuËt cña 2 bµi th¬.
Thø 5 ngµy 10 th¸ng 2 n¨m 2011
TiÕt 87, 88 : TËp lµm v¨n ViÕt bµi tËp lµm v¨n sè 5
V¨n thuyÕt minh 
A. Môc tiªu cÇn ®¹t:
 1. KiÕn thøc . - Gi¸o viªn tæng kiÓm tra kiÕn thøc vµ kÜ n¨ng lµm kiÓu v¨n b¶n thuyÕt minh.
 - Lùa chän kiÕn thøc vÒ vËt nu«i hä¨c danh lam th¾ng c¶nh mµ em biÕt .
 2. Kü n¨ng . - Häc sinh rÌn kÜ n¨ng tr×nh bµy v¨n b¶n thuyÕt minh.
 3. Th¸i ®é : -Gi¸o dôc ý thøc th¸i ®é lµm bµi nghiªm tóc .
B. ChuÈn bÞ:
 - Gi¸o viªn: ®Ò, ®¸p ¸n v¨n b¶n thuyÕt minh.
 - Häc sinh: «n tËp v¨n b¶n thuyÕt minh.
C. C¸c ho¹t ®éng d¹y häc:
 I.Tæ chøc líp: 
 II. KiÓm tra bµi cò :
III. TiÕn tr×nh bµi viÕt: (Gv ghi ®Ò)
1. §Ò bµi: Hs chän 1 trong 2 ®Ò sau 
 §Ò 1: H·y giíi thiÖu mét danh lam, th¾ng c¶nh næi tiÕng cña n­íc ta.
 §Ò 2 : Giíi thiÖu vÒ mét con vËt nu«i cã Ých cho con ng­êi.
2. Dµn ý vµ biÓu ®iÓm:
a) Më bµi: - Giíi thiÖu ®èi t­îng cÇn ®­îc thuyÕt minh:
+ Mét danh lam th¾ng c¶nh: Hµ Néi, vÞnh H¹ Long, TP H¶i Phßng, HuÕ, Vòng Tµu, TP Hå ChÝ Minh, ...
+ HoÆc con vËt nu«i cã Ých: tr©u, lîn, gµ, mÌo, chã, ...
b) Th©n bµi: 
- ViÕt c¸c ®o¹n v¨n theo mét tr×nh tù nhÊt ®Þnh lµm næi bËt ®Æc ®iÓm cña ®èi t­îng 
thuyÕt minh.
 + §èi víi danh th¾ng: Bªn c¹nh c¸c tri thøc kh¸ch quan cã thÓ ®­a thªm yÕu tè miªu t¶, biÓu c¶m lµm næi bËt ®èi t­îng, cuèn hót ®­îc ng­êi ®äc. Tr×nh tù trong bµi v¨n miªu t¶ danh th¾ng lµ: nªu vÞ trÝ, ®Æc ®iÓm, lÞch sö h×nh thµnh, xuÊt xø tªn gäi, v¨n ho¸ truyÒn thèng; gi¸ trÞ vÒ kinh tÕ, du lÞch v¨n ho¸ ...
 + §èi víi con vËt nu«i: cã thÓ tr×nh bµy ®Æc ®iÓm vÒ ngo¹i h×nh, c¸c bé phËn trªn th©n thÓ, kh¶ n¨ng lµm viÖc, sinh s¶n, c¸ch nu«i d­ìng, ch¨m sãc ...
c) KÕt bµi:
 - §èi víi danh th¾ng: cã thÓ lµ lêi ®¸nh gi¸ danh th¾ng ®ã.
 - §èi víi vËt nu«i: Nªu bËt vai trß cña gièng vËt nu«i ®ã ®èi víi cuéc sèng con ng­êi.
* BiÓu ®iÓm:
- §iÓm giái: Tr×nh bµy ®óng ®Æc tr­ng thÓ lo¹i, nªu bËt ®èi t­îng thuyÕt minh, bè côc m¹ch l¹c, lêi v¨n diÏn ®¹t trong s¸ng, cã thÓ m¾c 1-2 lçi chÝnh t¶.
- §iÓm kh¸: §óng thÓ lo¹i, diÏn ®¹t râ rµng, cã chç cßn vông vÒ, sai mét vµi lçi chÝnh t¶.
- §iÓm trung b×nh: Cã phÇn l¹c sang thÓ lo¹i kh¸c (miªu t¶, biÓu c¶m, tù sù,...); lµm râ ®èi t­îng thuyÕt minh, sai c¶ lçi chÊm c©u, chÝnh t¶ (5-10 lçi)
- §iÓm yÕu: Bµi v¨n kh«ng râ thÓ lo¹i thuyÕt minh, s¬ sµi, lñng cñng, sai qu¸ nhiÒu lçi chÝnh t¶, dÊu c©u, ...
Gv thu bµi vµ nhËn xÐt th¸i ®é lµm bµi cña häc sinh .
 IV. H­íng dÉn vÒ nhµ: - So¹n bµi c©u c¶m th¸n 
Thø 7 ngµy 12 th¸ng 2 n¨m 2011
TiÕt 86 : TiÕng ViÖt C©u c¶m th¸n
A. Môc tiªu cÇn ®¹t:
 1. KiÕn thøc : Häc sinh cÇn n¾m ®­îc .
 - §Æc ®iÓm h×nh thøc cña c©u c¶m th¸n . 
 - Chøc n¨ng cña c©u c¶m th¸n . 
 2. Kü n¨ng . 
 - NhËn biÕt c©u c¶m th¸n trong c¸c v¨n b¶n . 
 - Sö dông c©u c¶m th¸n phï hîp víi hoµn c¶nh giao tiÕp . 
 3. Th¸i ®é :
 - Gi¸o dôc ý thøc tù gi¸c vËn dông nãi vµ viÕt c©u c¶m th¸n . 
B. ChuÈn bÞ:
- Häc sinh: xem vµ tr¶ lêi (?) trong bµi.
- Gi¸o viªn: so¹n bµi
C. C¸c ho¹t ®éng d¹y häc:
 I.Tæ chøc líp: 
II. KiÓm tra bµi cò :
III. TiÕn tr×nh bµi gi¶ng: :
Hoạt động 1 : Giới thiệu bài:
 Mục tiêu : tạo tâm thế và định hướng chú ý cho học sinh
 Phương pháp : thuyết trình
 Hoạt động 2 : I. §Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng
 Mục tiêu : Nắm được §Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng
 Phương pháp : gîi më, vấn đáp. 
Ho¹t ®éng cña thÇy
Néi dung cÇn ®¹t
- Dùa vµo kiÕn thøc ®· häc ë TiÓu häc
? Trong nh÷ng ®o¹n trÝch trªn, c©u nµo lµ c©u c¶m th¸n.
? §Æc ®iÓm h×nh thøc nµo cho biÕt ®ã lµ c©u c¶m th¸n ? Nªu mét sè tõ t­¬ng tù.
* C©u c¶m th¸n cã chøa c¸c tõ c¶m th¸n.
? Khi ®äc c¸c c©u c¶m th¸n giäng ®äc nh­ thÕ nµo.
? KÕt thóc cña c©u khi viÕt th­êng ®­îc sö dông dÊu g×.
* Th­êng kÕt thóc b»ng dÊu chÊm than
- Gi¸o viªn l­u ý häc sinh: c¸ biÖt cã tr­êng hîp c©u c¶m th¸n kÕt thóc b»ng dÊu chÊm, dÊu löng.
? X¸c ®Þnh c©u sau cã ph¶i lµ c©u c¶m th¸n kh«ng? V× sao.
(Gi¸o viªn cung cÊp thªm ng÷ liÖu) 
* Chó ý:
- Cã biÕt bao ng­êi ®· ra trËn vµ m·i m·i kh«ng trë vÒ.
+ biÕt bao = tõ chØ l­îng nh­: nhiÒu, rÊt nhiÒu.
 Kh«ng ph¶i lµ c©u c¶m th¸n.§äc víi giäng diÔn c¶m, ng­êi nghe dÔ nhÇm víi c©u c¶m th¸n.
? C©u c¶m th¸n dïng ®Ó lµm g×.
* Chøc n¨ng: C©u c¶m th¸n dïng ®Ó béc lé trùc tiÕp c¶m xóc cña ng­êi nãi (ng­êi viÕt)
? Khi viÕt ®¬n, biªn b¶n, hîp ®ång hay tr×nh bµy kÕt qu¶ gi¶i mét bµi to¸n cã thÓ dïng c©u c¶m th¸n kh«ng? V× sao.
* Ph¹m vi sö dông: c©u c¶m th¸n xuÊt hiÖn trong ng«n ng÷ nãi hµng ngµy, ng«n ng÷ v¨n ch­¬ng.? Kh¸i qu¸t ®Æc ®iÓm h×nh thøc, chøc n¨ng.
I. §Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng
1. VÝ dô:
2. NhËn xÐt:
a) Hìi «i l·o H¹c !
b) Than «i !
- C¸c c©u trªn cã chøa c¸c tõ c¶m th¸n: Hìi ¬i, than «i.
- Giäng diÔn c¶m, buån (còng cã thÓ lµ vui, ng¹c nhiªn.. tuú tõng v¨n c¶nh)
- DÊu chÊm than
+ Kh¸c víi: §Ñp biÕt bao ! (biÕt bao ®øng sau tÝnh tõ)
- Dïng ®Ó béc lé trùc tiÕp c¶m xóc cña ng­êi nãi (ng­êi viÕt). Cã thÓ béc lé c¶m xóc b»ng nhiÒu kiÓu c©u kh¸c nh­ng trong c©u c¶m th¸n, c¶m xóc cña ng­êi nãi, ng­êi viÕt ®­îc biÓu thÞ b»ng ph­¬ng tiÖn ®Æc thï: tõ ng÷ c¶m th¸n.
- Ng«n ng÷ trong v¨n b¶n hµnh chÝnh - c«ng vô; ng«n ng÷ trong v¨n b¶n khoa häc lµ ng«n ng÷ ''duy lÝ'', ng«n ng÷ cña t­ duy l«gic nªn kh«ng thÝch hîp víi viÖc sö dông nh÷ng yÕu tè ng«n ng÷ béc lé râ c¶m xóc.
- C©u c¶m th¸n xuÊt hiÖn chñ yÕu trong ng«n ng÷ nãi hµng ngµy hay ng«n ng÷ v¨n ch­¬ng.
3. KÕt luËn
- Häc sinh ®äc ghi nhí trong SGK tr 44
Hoạt động 3 : LuyÖn tËp 
 Mục tiêu : VËn dông lÝ thuyÕt vµo lµm bµi tËp
 Phương pháp : Ph©n tÝch, kh¸i qu¸t, tæng hîp 
? H·y cho biÕt c¸c c©u trong nh÷ng ®o¹n trÝch sau cã ph¶i ®Òu lµ c©u c¶m th¸n kh«ng? V× sao.
- H­íng dÉn häc sinh th¶o luËn bµi tËp2.
? Ph©n tÝch t×nh c¶m, c¶m xóc ®­îc thÓ hiÖn trong nh÷ng c©u sau. Cã thÓ xÕp nh÷ng c©u nµy vµo kiÓu c©u c¶m th¸n ®­îc kh«ng? V× sao.
? §Æt c©u c¶m th¸n thÓ hiÖn c¶m xóc.
- MÉu: §Ñp thay c¶nh mÆt trêi buæi b×nh minh!
II. LuyÖn tËp 
 Bµi tËp 1
- Häc sinh lµm viÖc theo nhãm
- Nh÷ng c©u c¶m th¸n: than «i!; lo thay!; nguy thay!; Hìi c¶nh... ¬i!; ''Chao «i! cã biÕt ®au r»ng ... th«i''.
Kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c c©u trong nh÷ng ®o¹n trÝch ®Òu lµ c©u c¶m th¸n, v× chØ cã nh÷ng c©u trªn míi cã tõ ng÷ c¶m th¸n (g¹ch ch©n)
 Bµi tËp 2
- TÊt c¶ c¸c c©u ®Òu béc lé t×nh c¶m, c¶m xóc:
a) Lêi than thë cña ng­êi nh©n d©n d­íi chÕ ®é phong kiÕn.
b) Lêi than thë cña ng­êi chinh phô tr­íc nçi tru©n chuyªn do chiÕn tranh g©y ra.
c) T©m tr¹ng bÕ t¾c cña nhµ th¬ tr­íc cuéc sèng (tr­íc CM t8)
d) Sù hèi hËn cña DÕ mÌn tr­íc c¸i chÕt th¶m th­¬ng, oan øc cña DÕ cho¾t.
 Bµi tËp 3
Kh«ng c©u nµo lµ c©u c¶m th¸n v× kh«ng cã h×nh thøc ®Æc tr­ng cña kiÓu c©u nµy
IV. Cñng cè:
? Nh¾c l¹i ®Æc ®iÓm h×nh thøc vµ chøc n¨ng cña c©u nghi vÊn, c©u cÇu khiÕn, c©u c¶m th¸n.
V. H­íng dÉn vÒ nhµ:
- Häc thuéc lßng ghi nhí tr44; tiÕp tôc «n tËp qua bµi tËp 4
- Xem tr­íc c©u trÇn thuËt.
Ho¹t ®éng cña thÇy
Néi dung cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng cña thÇy
Néi dung cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng cña thÇy
Néi dung cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng cña thÇy
Néi dung cÇn ®¹t