Giáo án Ngữ văn 7 Tiết 61: Chuẩn mực sử dụng từ

Ngày soạn :
Ngày giảng :	
Tiết 61 : chuẩn mực sử dụng từ
A – mục tiêu cần đạt :
1) kiến thức :
- nắm được các yêu cầu trong việc sử dụng từ .
- tự kiểm tra thấy được những nhược điểm của bản thân trong viêc sử dụng từ.
2) kĩ năng :
- dùng từ đúng chuẩn mực 
3) thái độ :
- có ý thức dùng từ đúng chuẩn mực.
- tránh thái độ cẩu thả khi nói , khi viết .
B – chuẩn bị của giáo viên và học sinh :
1) giáo viên :
- bài giảng 
- SGK + SGV 
- bảng phụ – bút dạ 
2) học sinh :
- đọc trước bài ở nhà 
- SGK + bài tập 
C – hoạt động của giáo viên và học sinh :
1) ổn định tổ chức : .............
2) kiểm tra bài cũ : 
? khái niệm chơi chữ ? vận dụng vào giải nghĩa và phân tích lối chơi chữ ở 2 câu đố sau :
A ) có con mà chẳng có cha => con dao . chơi chữ đồng âm
Có lưỡi , không miệng , đó là vật chi ?
B ) hoa nào không có lẳng lơ => hoa bướm . chơi chữ đồng âm
Mà người gọi bướm ưỡm ờ lắm thay
	( là hoa gì ?)
Hs : lên bảng và trả lời câu hỏi.
Gv : nhận xét và cho điểm .
3) bài mới :
* giới thiệu bài :
Trong cuộc sống hàng ngày chúng ta phải giao tiếp với nhau , có thể là bằng tiếng nói hay là bằng chữ viết . Dù là bằng cách nào chúng ta cũng cần sử dụng phương tiện để truyền đạt , đó là từ . Nhưng để sử dụng từ đúng chuẩn và chính xác thì cần tuân thủ theo những yêu cầu nhất định . Trong bài học hôm nay sẽ giúp các em nắm được những yêu cầu về việc sử dụng từ . Đồng thời giúp các em có khả năng phát hiện lỗi dùng từ của mình , của bạn . Để có cách dùng từ cho chuẩn mực , tránh những sai sót .
Cả lớp mở sách , mở vở ra ghi bài.
bài mới :
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung cần đạt
Gv : yêu cầu học sinh đọc VD , xác định yêu cầu của VD .
Hs : đọc VD , suy nghĩ và trả lời 
? các từ in đậm sau dùng sai ntn ?
một số người sau một thời gian dùi đầu vào làm ăn , nay đã khấm khá.
Em bé đã tập tẹ biết nói.
đó là những khoảng khắc sung sướng nhất trong đời em.
? cần phải sửa ntn cho đúng ?
? những từ này dùng sai ở chỗ nào ? và nguyên nhân là gì ?
? nếu dùng sai chính tả thì sẽ dẫn đến tình trạng gì ?
TL :
Người đọc người nghe không hiểu được ý của người viết .
Qua 3 Vd trên em rút ra bài học gì về việc dùng từ khi nói khi viết ?
Gv : yêu cầu học sinh đọc Vd . cho Hs thảo luận nhóm ( 3 phút )
Hs : đọc Vd và thảo luận 
đại diện nhóm trả lời.
? các từ in đậm sau dùng sai ntn và cách sửa ?
đất nước ta ngày càng sáng sủa .
ông cha ta đã để lại cho chúng ta những câu tục ngữ cao cả để chúng ta vận dụng trong thực tế .
Con người phải biết lương tâm.
? những từ đó được dùng đúng nghĩa hay sai nghĩa ? vì sao ?
Từ Vd trên em rút ra nhận xét gì cho việc dùng từ ?
Gv : treo bảng phụ và yêu cầu học sinh đọc Vd trên bảng :
Bảng phụ
nước sơn làm cho đồ vật thêm hào quang .
ăn mặc của chi thật là giản dị .
Bọn giặc đã chết với nhiều thảm hại : máu chảy thành sông ở Ninh kiều , thây chất đầy nội ở Tuỵ Động , Trần Hiệp phải bêu đầu , Lí Khánh phải bỏ mạng .
Đất nước phải giầu mạnh thực sự chứ không phải là sự giả tạo phồn vinh. 
? các từ in đậm dùng sai ntn ? vì sao?
Hãy chữa lại cho đúng.
Qua Vd trên khi nói khi viết ta cần phải dùng từ như thế nào ?
Gv : mời một học sinh đọc Vd và yêu cầu cho cả lớp .
Hs : theo dõi , xác định yêu cầu và trả lời .
 ? các từ in đậm sau sai ntn ? 
Hãy tìm những từ thích hợp để thay thế?
- quân thanh do Tôn Sĩ Nghị lãnh đạo sang xâm lược nước ta .
- con hổ dùng những cái vuốt nhọn hoắt cấu vào người , vào mặt Viên [...] Nhưng Viên vẫn rán sức quần nhau với chú hổ. 
 ( dẫn theo Nguyễn Đức Dân )
? qua việc dùng từ trên em có nhận xét gì ?
Tình huống
Một người ở Hà Tĩnh ra thăm bạn bè ở Hà Nội , bị lạc đường , muốn hỏi đường , người đó hỏi : bé ơi ! cho anh hỏi đường ni là đường đi mô ?
Cậu bé được hỏi trả lời : em không hiểu anh muốn hỏi gì?
? tại sao cậu bé lại không hiểu câu hỏi trên .
TL : câu hỏi có dùng ngôn từ địa phương .
Gv : ở tiết 18 và 19 lớp ta đã được học bài “ từ hán việt ” bài học được rút ra là gì ?
 Hs : suy nghĩ , trả lời 
 Tl : bài học : khi nói khi viết không nên lạm dụng từ hán việt .bởi vì như vậy sẽ làm cho lời ăn tiếng nói thiếu tự nhiên , thiếu trong sáng , không phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp .
Gv : qua tình huông trên em rút ra bài học gì?
Gv : vậy khi sử dụng từ chúng ta cần chú ý gì ?
Hs : đọc ghi nhớ trong SGK –T 167
I – sử dụng từ đúng âm , đúng chính tả .
1) Vd : SGK – T166 
=> dùng chưa đúng chỗ , chưa phù hợp với những từ ngữ xung quanh .
Vd : từ “ dùi ’’ đồ dùng tạo lỗ thủng . Khôngkét hợp được với các từ trong câu văn .
cách sửa :
+ dùi => vùi 
+ tập tẹ => bập bẹ 
+ khoảng khắc => khoảnh khắc 
- đây là những từ dùng sai âm , sai chính tả .
- nguyên nhân : do ảnh hưởng của việc phát âm , tiếng địa phương , hoặc không nhớ hình thức chữ viết từ.
2 ) nhận xét :
- khi nói khi viết phảidùng đúng âm , đúng chính tả .
ii – sử dụng từ đúng nghĩa
1 ) Vd : SGK – T166 
- sáng sủa : không phù hợp với ý định thông báo( chưa đúng nghĩa ) 
 + cách sửa : sáng sủa => tươi đẹp 
- cao cả : chưa phù hợp với đặc điểm của câu tục ngữ 
+ cách sửa : cao cả => quý báu 
- biết : không đúng nghĩa . không ai có thể nói biết lương tâm được.
+ cách sửa : biết => có 
=> dùng từ không đúng nghĩa vì không nắm được nghĩa của từ hoặc không phân biệt được các từ đồng nghĩa .
2 ) nhận xét :
- dùng từ là phải dùng đúng nghĩa .
Iii – sử dụng từ đúng tính chất ngữ pháp của từ
Vd : SGK –T167
- sai về tính chất ngữ pháp của từ . Vì không nắm được đặc điểm ngữ pháp của từ .
- cách sửa : 
+ hào quang => hào nhoáng 
+ thêm từ “ sự ” vào đầu câu hoặc : chị ăn mặc thật giản dị .
+ thảm hại => thảm bại 
+ giả tạo phồn vinh => phồn vinh giả tạo.
2) nhận xét :
- việc dùng từ phải đúng tính chất ngữ pháp .
Iv – sử dụng từ đúng sắc thái biểu cảm , hợp phong cách
1 ) Vd : SGK – T167 
- dùng sai sắc thái biểu cảm , không hợp với phong cách .
- cách sửa :
+ lãnh đạo => cầm đầu 
+ chú hổ => nó .
2) nhận xét :
- việc dùng từ phải đúng sắc thái biểu cảm hợp với tình huống giao tiếp. 
V – không lạm dụng từ địa phương , từ hán việt .
1 ) Vd : Gv đưa ra tình huống.
2) nhận xét :
- không lạm dụng từ địa phương và từ hán việt .
Ghi nhớ : SGK – T 167 
củng cố : 
khi sử dụng từ ta cần tuân thủ theo những chuẩn nào ?
....................................................................................
dặn dò :
học bài và tìm thêm Vd minh hoạ 
làm bài tập ở phần luyện tập sử dụng từ ( SGK – T179 )
d – tự rút kinh nghiệm giờ dạy :
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................
.................................................................................................................