Giáo án môn Sinh học 8 - Nguyễn Văn Lực - Tiết 46: Giới thiệu chung hệ thần kinh

Tuần 24 Ngày soạn: 21/01/2011 
Tiết 46 Ngày dạy: 26/01/2011
Chương 9 : Thần kinh và giác quan
Bài 43.Giới thiệu chung hệ thần kinh
I/ Mục tiêu : 
 1. Kiến thức: 
 - HS trỡnh bày được cấu tạo và chức năng của nơron, đồng thời xỏc định rừ nơron là đơn vị cấu tạo cơ bản của hệ thần kinh.
 - HS phõn biệt được cỏc thành phần cấu tạo của hệ thần kinh (bộ phận trung ương và bộ phận ngoại biờn).
- HS phõn biệt được chức năng của hệ thần kinh vận động và hệ thần kinh sinh dưỡng.
 2. Kyừ naờng:
 -Phaựt trieồn kyừ naờng quan saựt vaứ phaõn tớch hỡnh 
 -Reứn kyừ naờng hoaùt ủoọng nhoựm 
 3.Thỏi độ: giỏo dục long yờu thớch bộ mụn và ý thức giữ vệ sinh thõn thể.
II/ Chuaồn bũ:
 GV: Tranh phoựng to caực hỡnh 43.1 vaứ 43.2
 HS : Tìm hiểu trước bài học
III./Tiến trình lên lớp : 
 1/ ổn định tổ chức :1/
 2/ Kiểm tra bài cũ : 6/
 + Các biện pháp bảo vệ da và rèn luyện da.
(Caàn giửừ da saùch vaứ traựnh bũ xaõy xaựt . Reứn luyeọn thaõn theồ phaỷi thửụứng xuyeõn tieỏp xuực vụựi moõi trửụứng , vỡ vaọy aỷnh hửụỷng trửùc tieỏp tụựi khả năng chũu ủửùng cuỷa da)
 + Neõu bieọn phaựp giửừ veọ sinh da vaứ giaỷi thớch cụ sụỷ khoa hoùc cuỷa caực bieọn phaựp ủoự?. ?
 3/ Bài mới :1’
 Giáo viên mở bài :Hệ thần kinh có vai trò rất quan trọng đối với cơ thể, thường xuyên tiếp nhận kích thích và phản ứng lại các kích thích đó bằng sự điều khiển, điều hoà và phối hợp hoạt động của các nhóm cơ quan, hệ cơ quan giúp cơ thể luôn thích nghi với môi trường, vậy hệ thần kinh có cấu tạo và chức năng gì?
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG
Hoạt động 1. Tìm hiểu nơron- đơn vị cấu tạo của hệ thần kinh: 18’
GV yeõu caàu hoùc sinh dửùa vaứo hỡnh 43.1 vaứ kieỏn thửực ủaừ hoùc: 
?.Moõ taỷ caỏu taùo moọt Nụron ?
?.Neõu chửực naờng cuỷa Nụron ?
Gv: 
-Dẫn truyền xung thần kinh theo một chiều từ sợi nhánh vào thân nơron và từ thân ra sợi trục
-Cảm ứng là khi có kích thích từ mụi trường trong hay mụi trường ngoài tác động, nơron có khả năng cảm ứng, tạo ra xung TK.
GV goùi moọt vaứi hoùc sinh trỡnh baứy caỏu taùo cuỷa Nụron treõn tranh .
Gv chốt lại.
Hoùc sinh quan saựt kyừ hỡnh , nhụự laùi kieỏn thửực: 
+ Thân nơron chứa nhân. nơron có các sợi nhánh và sợi trục, sợi trục có bao miêlin bọc ngoài, các bao miêlin được ngăn cách bởi các eo răngviê
+ Chức năng của nơron là cảm ứng và dẫn truyền xung thần kinh. 
Hs ghi nhận.
I. Nơron- đơn vị cấu tạo của hệ thần kinh: 
-Cấu tạo của nơron
 + Thân: chứa nhân
 +Các sợi nhánh: ở quanh thân
 +Một sợi trục : thường có bao miêlin, tận cùng có cúc xinap
 +Thân và sợi nhánh tạo nên chất xám.
 +Sợi trục : chất trắng, dây thần kinh
-Chức năng nơron:
Cảm ứng, dẫn truyền xung thần kinh
Hoạt động 2.Cỏc bộ phận của hệ thần kinh 24’
GV thoõng baựo coự nhieàu caựch phaõn chia caực boọ phaọn cuỷa heọ thaàn kinh . Giụựi thieọu 2 caựch phaõn chia : 
+Theo caỏu taùo 
+Theo chửực naờng 
GV yeõu caàu hoùc sinh quan saựt hỡnh 43.2 , ủoùc kyừ baứi taọp à Lửaù choùn tử,ứ cuùm tửứ ủieàn vaứo choó troỏng .
GV chớnh xaực hoaự kieỏn thửực caực tửứ caàn ủieàn : 
1 – Naừo ; 2 – Tuyỷ soỏng ; 3 vaứ 4 – Boự sụùi caỷm giaực vaứ boự sụùi vaọn ủoọng 
?.Hệ thần kinh được cấu tạo như thế nào ?.
GV yeõu caàu hoùc sinh nghieõn cửựu SGK naộm ủửụùc sửù phaõn chia heọ thaọn kinh dửùa vaứo chửực naờng .
GV yeõu caàu hoùc sinh traỷ lụứi caõu hỏi : 
?. Dựa vào chức năng, hệ thần kinh được phân chia như thế nào?.
?.Phaõn bieọt chửực naờng heọ thaàn kinh vaọn ủoọng vaứ heọ thaàn kinh sinh dửụừng ? 
Keỏt luaọn chung : Hoùc sinh ủoùc keỏt luaọn SGK 
Hoùc sinh quan saựt kyừ hỡnh thaỷo luaọn hoaứn chổnh baứi taọp ủieàn tửứ .
ẹaùi dieọn nhoựm ủoùc keỏt quaỷ , caực nhoựm khaực boồ sung:
1 – Naừo ; 2 – Tuyỷ soỏng ; 3 vaứ 4 – Boự sụùi caỷm giaực vaứ boự sụùi vaọn ủoọng 
Moọt hoùc sinh ủoùc laùi trửụực lụựp thoõng tin ủaừ hoaứn chổnh 
Hoùc sinh tửù ủoùc thoõng tin thu thaọp kieỏn thửực. 
+ Hệ thần kinh gồm bộ phận trung ương( não, tuỷ sống) và bộ phận ngoại biên( gồm các dây thần kinh, hạch thần kinh)
+ Dựa vào chức năng, hệ thần kinh được phân thành:
- Hệ thần kinh vận động( cơ xương) liên quan đến hoạt động của cơ vân( là hoạt động có ý thức)
- Hệ thần kinh sinh dưỡng điều hoà hoạt động của các cơ quan sinh dưỡng và cơ quan sinh sản. Đó là hoạt động khụng ý thức.
II. Cỏc bộ phận của hệ thần kinh. 
 - Hệ thần kinh gồm bộ phận trung ương( não, tuỷ sống) và bộ phận ngoại biên( gồm các dây thần kinh, hạch thần kinh)
- Dựa vào chức năng, hệ thần kinh được phân thành:
+ Hệ thần kinh vận động( cơ xương) liên quan đến hoạt động của cơ vân( là hoạt động có ý thức)
+Hệ thần kinh sinh dưỡng điều hoà hoạt động của các cơ quan sinh dưỡng và cơ quan sinh sản. Đó là hoạt động khụng ý thức
4.Củng cố 4’
?. Hoaứn thaứnh sụ ủoà sau : 
		Tuyỷ soỏng 
Heọ thaàn kinh 	Boọ phaọn ngoaùi bieõn 	
	Haùch thaàn kinh 
 ?.Trỡnh baứy caỏu taùo vaứ chửực naờng cuỷa Nụron ?
5. Daởn doứ 1’
 +Hoùc baứi vaứ traỷ lụứi caực caõu hoỷi cuoỏi baứi .
 +ẹoùc muùc “em coự bieỏt “. 
 +Chuaồn bũ thửùc haứnh : theo nhoựm : 
Hoùc sinh : EÁch ( nhaựi , coực ) 1 con 
Boõng thaỏm nửụực , khaờn lau 
Giaựo vieõn : Boọ ủoà moồ , giaự treo eỏch, Coỏc ủửùng nửụực , dung dũch HCL 0,3% ; 1% ; 3%. 
Tuần 24. Ngày soạn: 21/01/2011
Tiết 47. Ngày dạy: 27/01/2011
 Bài 44. THỰC HÀNH: TèM HIỂU CHỨC NĂNG( LIấN QUAN ĐẾN CẤU TẠO) CỦA TỦY SỐNG 
I/ Mục tiêu :
 1.Kiến thức.
 Tiến hành thành cụng cỏc thớ nghiệm qui định: từ cỏc kết quả quan sỏt được qua thớ nghiệm:
 +Nờu được chức năng của tủy sống, đồng thời phỏng đoỏn được cỏc thành phần cấu tạo của tủy sống( chất xỏm và chất trắng )
 +Đối chiếu với cấu tạo của tủy sống qua cỏc hỡnh vẽ để khẳng định mối quan hệ giữa cấu tạo và chức năng.
 2. Kyừ naờng:
 - Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin khi đọc SGK, quan sát GV làm mẫu để tìm hiểu chức năng của tủy sống.
 - Kỹ năng hợp tác lăng nghe tích cực
 - Kĩ năng ứng xử/ giao tiếp trong khi làm thí nghiệm
 - Kĩ năng quản lí thòi gian và đảm nhận trách nhiệm.
 3.Thaựi ủoọ :Giaựo duùc yự thửực kổ luaọt , yự thửực veọ sinh .
II/ Chuaồn bũ:
Gv: EÁch 1 con , boọ ủoà moồ : ủuỷ cho caực nhoựm , dung dũch HCl 0,3% , 1 % 
Hs: EÁch 1 con , khaờn lau , boõng , keỷ saỹn baỷng 44 vaứo vụỷ 
III.Tiến trỡnh bài dạy: 
 1.OÅn ủũnh lụựp: 1’
2. Kieàm tra baứi cuừ : 4’
 ?.Nờu cấu tạo và chức năng của nơron ? 
 ?.Nờu cấu tạo và chức năng của hệ thần kinh? 
3.Bài mới:
Mụỷ baứi : Tieỏp theo tuỷy soỏng laứ naừo boọ . Baứi hoõm nay chuựng ta seừ tỡm hieồu veà vũ trớ vaứ caực thaứnh phaàn cuỷa boọ naừo , cuừng nhử caỏu taùo vaứ chửực naờng cuỷa chuựng .
HOẠT ĐỘNG CỦA GV
HOẠT ĐỘNG CỦA HS
NỘI DUNG
Hoạt động 1. Thớ nghiệm tỡm hiểu chức năng của tủy sống
GV giụựi thieọu tieỏn haứnh thớ nghieọm treõn EÁch ủaừ huỷy naừo .
-Caựch laứm : 
EÁch caột ủaàu hoaởc phaự naừo .
Treo treõn giaự , ủeồ cho heỏt choaựng(khoaỷng 5 – 6phuựt )
Bửụực 1: Hoùc sinh tieỏn haứnh thớ nghieọm theo giụựi thieọu ụỷ baỷng 44 . 
GV lửu yự hoùc sinh : Sau moói laàn kớch thớch baống axit phaỷi rửaỷ saùch choó da coự axit vaứ ủeồ khoaỷng 3 – 5 phuựt mụựi kớch thớch laùi .
Tửứ keỏt quaỷ thớ nghieọm vaứ hieồu bieỏt veà phaỷn xaù . GV yeõu caàu hoùc sinh dửù ủoaựn veà chửực naờng cuỷa tuỷy soỏng .
GV ghi nhanh caực dửù ủoaựn ra moọt goực baỷng .
Bửụực 2 : GV bieồu dieón thớ nghieọm 4 , 5 
Caựch xaực ủũnh vũ trớ veỏt caột ngang tuỷy ụỷ EÁch , vũ trớ veỏt caột naốm giửừa khoaỷng caựch cuỷa goỏc ủoõi daõy thaàn kinh thửự nhaỏt vaứ thửự hai ( ễÛ lửng )
GV lửu yự : Neỏu veỏt caột noõng coự theồ chổ caột ủửụứng leõn ( Trong chaỏt traộng ụỷ maởt sau tuỷy ) . Do ủoự neỏu kớch thớch chi trửụực thỡ chi sau cuừng co ( ẹửụứng xuoỏng trong chaỏt traộng coứn ) .
?.Em haừy cho bieỏt thớ nghieọm naứy nhaốm muùc ủớch gỡ ?
Bửụực 3 : GV bieồu dieón thớ nghieọm 6, 7
?.Qua thớ nghieọm 6, 7 coự theồ khaỳng ủũnh ủửụùc ủieàu gỡ ? 
GV cho hoùc sinh ủoỏi chieỏu vụựi dửù ủoaựn ban ủaàu.
Gv chốt lại 
+Hoùc sinh tửứng nhoựm chuaồn bũ huỷy tuỷy EÁch theo hửụựng daón cuỷa GV 
+ẹoùc kyừ 3 thớ nghieọm caực nhoựm phaỷi laứm vaứ laàn lửụùc laứm 3 thớ nghieọm ủoự. Ghi keỏt quaỷ quan saựt vaứo baỷng 44
+Thớ nghieọm thaứnh coõng coự keỏt quaỷ : 
Thớ nghieọm 1 : Chi beõn phaỷi co.
Thớ nghieọm 2 : 2 Chi sau co 
Thớ nghieọm 3 : Caỷ 4 chi ủeàu co .
+Caực nhoựm ghi keỏt quaỷ vaứ dửù ủoaựn ra nhaựp . 
+Moọt soỏ nhoựm ủoùc keỏt quaỷ 
+Hoùc sinh quan saựt thớ nghieọm ghi keỏt quaỷ thớ nghieọm 4 vaứ 5 vaứo coọt troỏng baỷng 44 .
Thớ nghieọm 4 : Chổ 2 chi sau co 
Thớ nghieọm 5 : Chổ 2 chi trửụực co 
+Caực trung khu thaàn kinh lieõn heọ vụựi nhau nhụứ caực ủửụứng daón truyeàn 
+Hoùc sinh quan saựt phaỷn ửựng cuỷa EÁch ghi keỏt quaỷ thớ nghieọm 6 vaứ 7 vaứo baỷng 44 .
Thớ nghieọm 6 : 2 chi trửụực khoõng co nửaừ 
Thớ nghieọm 7 : 2 chi sau co 
+Tuỷy soỏng coự caực trung khu thaàn kinh ủieàu khieồn caực phaỷn xaù . 
Hs ghi nhận
1.Chức năng của tủy sống. 
Tuỷy soỏng coự caực trung khu thaàn kinh ủieàu khieồn caực phaỷn xaù . 
Hoạt động 2.Tỡm hiểu cấu tạo của tủy sống
GV cho hoùc sinh quan saựt hỡnh 44.1 ; 44.2 ủoùc chuự thớch vaứ hoaứn thaứnh baỷng cuỷa GV :
GV choỏt laùi kieỏn thửực veà caỏu taùo cuỷa tuỷy soỏng bằng caựch treo baỷng ủaựp aựn .
Tửứ keỏt quaỷ cuỷa 3 loõ thớ nghieọm treõn , lieõn heọ vụựi caỏu taùo trong cuỷa tuỷy soỏng , GV yeõu caàu hoùc sinh neõu roừ chửực naờng cuỷa : 
+Chaỏt xaựm ?
+Chaỏt traộng ? 
Hoùc sinh quan saựt kyừ hỡnh vaứ ủoùc chuự thớch .
Thaỷo luaọn à hoaứn thaứnh baỷng 
ẹaùi dieọn nhoựm phaựt bieồu 
Chaỏt xaựm laứ trung khu thaàn kinh cuỷa caực phaỷn xaù khoõng ủieàu kieọn 
Chaỏt traộng : Laứ caực ủửụứng daón truyeàn noỏi caực trung khu thaàn kinh trong tuỷy soỏng vụựi nhau vaứ vụựi naừo boọ .
2.Cấu tạo của tủy sống 
- Caỏu taùo ngoaứi: 
 +Vũ trớ : Naốm trong oỏng xửụng soỏng tửứ ủoỏt soỏng coồ I ủeỏn heỏt ủoỏt thaột lửng II 
 +Hỡnh daựng : hỡnh truù daứi 50 cm
 Coự hai phaàn phỡnh laứ phỡnh coồ vaứ phỡnh thaột lửng .
 +Maứu saộc : Maứu traộng boựng 
Maứng tuỷy : 3 Lụựp : maứng cửựng , maứng nheọn , maứng nuoõi à Baỷo veọ vaứ nuoõi dửụừng tuyỷ soỏng . 
-Caỏu taùo trong: 
 + Chaỏt xaựm : Naốm trong , coự hỡnh caựnh bửụựm .Là că cứ của cỏc phản xạ vận động.
+ Chaỏt traộng : Naốm ngoaứi ; bao quanh chaỏt xaựm. Là cỏc đường dẫn truyền dọc nối cỏc căn cứ ttrong tựy sống với nhau và với nóo bộ.
Tuyỷ soỏng
ẹaởc ủieồm
Caỏu taùo ngoaứi
-Vũ trớ : Naốm trong oỏng xửụng soỏng tửứ ủoỏt soỏng coồ I ủeỏn heỏt ủoỏt thaột lửng II 
-Hỡnh daựng : hỡnh truù daứi 50 cm
	Coự hai phaàn phỡnh laứ phỡnh coồ vaứ phỡnh thaột lửng .
-Maứu saộc : Maứu traộng boựng 
-Maứng tuỷy : 3 Lụựp : maứng cửựng , maứng nheọn , maứng nuoõi à Baỷo veọ vaứ nuoõi dửụừng tuyỷ soỏng .
Caỏu taùo trong
-Chaỏt xaựm : Naốm trong , coự hỡnh caựnh bửụựm 
-Chaỏt traộng : Naốm ngoaứi ; bao quanh chaỏt xaựm 
4.Củng cố 4’
- Hoaứn thaứnh baỷng 44 vaứo vụỷ baứi taọp :
- Traỷ lụứi caực caõu hoổ sau : 
Caực trung khu ủieàu khieồn phaỷn xaù do thaứnh phaàn naứo cuỷa tuỷy soỏng ủaỷm nhaọn ? Thớ nghieọm naứo chửựng minh ủieàu ủoự ?
Caực caờn cửự thaàn kinh lieõn heọ vụựi nhau nhụứ thaứnh phaàn naứo ? Thớ nghieọm naứo chửựng minh ủieàu ủoự ? 
5.Dặn dũ 1’
 -Hoùc caỏu taùo cuỷa tuỷy soỏng . 
 -Hoaứn thaứnh baựo caựo thu hoaùch 
 -ẹoùc trửụực baứi 45 : “ Daõy thaàn kinh tuỷy ”: Tỡm hiểu chức năng và cấu tạo của dõy thần kinh tủy.
Long Khỏnh, Ngày 22 thỏng 01 năm 2011
Kớ duyệt của TTCM
Trần Thị Hồng Thu