Giáo án môn Ngữ văn 8 - Tiết 8: Bố cục của văn bản

Ngày sọan:
Ngày dạy : Bài 2 Tiết 8 BỐ CỤC CỦA VĂN BẢN
I./ MỤC TIÊU CẦN ĐẠT 
 Giúp HS :
Nắm được bố cục , đặc biệt là cách sắp xếp các nội dung trong phần thân bài .
Biết xây dựng bố cục văn bản mạch lạc , phù hợp với đối tượng và nhận thức của người đọc .
II./ TIẾN TRÌNH
 A ./ ỔN ĐỊNH TỔ CHỨC:
 B ./ KIỂM BÀI CŨ
 ?./ Chủ đề là gì
 ? ./ Nói về tính thống nhất chủ đề trong văn bản 
 ? ./ Nêu ví dụ 
 C./ BÀI MỚI 
Giới thiệu bài: Để viết được 1 văn bản hay , hòan chỉnh , ta cần biết sắp xếp các nội dung trong văn bản theo bố cục và trình bày mạch lạc, phù hợp với đối tượng và nhận thức của người đọc.
 Hoạt động của thầy
 Hoạt động của trò
Cho hs đọc văn bản “ Người thầy đạo cao đức trọng”
? Văn bản trên chia làm mấy phần 
?Em hãy cho biết nhiệm vụ của tưng phần trong văn bản trên 
? Phân tích mối quan hệ giữa các phần trong văn bản trên 
?Phần thân bài văn bản “Tôi đi học” của Thanh Tịnh kể về những sự kiện nào?Các sự kiện ấy được sắp xếp theo thứ tự nào 
? Hãy chỉ ra những diễn biến tâm trạng bé Hồng trong phần thân bài
 ?./ Khi tả người , vật, con vật, phong cảnh,..em sẽ lần lượt miêu tả theo trình tự nào ? Hãy chỉ ra những diễn biến của tâm trạng cậu bé trong phần thân bài
?Phần thân bài của văn bản “Người thầy đạo cao đức trọng” nêu các sự việc để thể hiện chủ đề “người thầy đạo cao đức trọng” .Hãy cho biết cách sắp xếp các sự việc ấy.
? Từ các bài tập trên và bằng những hiểu biết của mình , hãy cho biết cách sắp xếp nội dung phần thân bài của văn bản.
? Hãy phân tích cách trình bày ý trong các đọan trích sau (a, b, c sgk tr .26)
Hs đọc bài tập xác định yêu cầu và trả lời câu hỏi 
Bài tập 2 và 3 Hs tự làm ở nhà
? Nếu pahỉ tr/ bày về lòng thương mẹ của bé Hồng ở văn bản “ Trong lòng mẹ “ , em sẽ trình bày những ý gì và sắp xếp chúng ra sao
? BT 3 ( SGK tr 27 )
I ./ Bố cục của văn bản :
 1./ Ba phần gồm :
Mở bài :đọan đầu
Thân bài : 2 đọan giữa
 Kết bài : đọan cuối
 2 ./ Nhiệm vụ của từng phần 
 _ Mở bài : Có nhiệm vụ nêu ra chủ đề được nói tới trong văn bản.
 _ Thân bài : Trình bày các nội dung chủ yếu làm sáng tỏ chủ đề của văn bản 
 _ Kết bài : tổng kết chủ đề trong văn bản 
 3./ Mỗi phần đều có chức năng , nhiệm vụ riêng nhưng phải liên quan và phù hợp với nhau
II./ CÁCH BỐ TRÍ , SẮP XẾP NỘI DUNG PHẦN THÂN BÀI CỦA VĂN BẢN
 1./ Kể về hai sự kiện : Cảm xúc của tác giả trong thời điểm hiện tại và hồi ức về buổi đầu tiên đi học .
_ Sự hồi tưởng về buổi đầu tiên đi học được sắp xếp theo trình tự thời gian :Cảm xúc kkhi đi cùng mẹ trên đường đến trường , cảm xúc khi bước vào lớp học .
_ Cảm xúc trong thời điểm hiện tại của tác giả được sắp xếp theo sự liên tưởng đối lập với cảm xúc cùng về mùa thu trong buổi tựu trường trước đây .
 2./ Diễn biến tâm trạng bé Hồng trong văn bản “Trong lòng mẹ”
 _ * Lòng yêu thương , quý trọng người mẹ dịu hiền, khổ sở .
_ * Lòng căm ghét những cổ tục đã đày đọa mẹ mình của cậu bé Hồng khi nghe bà cô cố tình bịa chuyện nói xấu mẹ em.
_ Niềm vui sướng cực độ của cậu bé khi dược ở trong lòng mẹ.
3 ./ Khi tả người, tả vật , con vật , phong cảnh ,.. em sẽ có thể lần lượt miêu tả theo thứ tự không gian (tả phong cảnh), chỉnh thể_ bộ phận ( tả người, vật, con vật )hoặc tình cảm , cảm xúc(tả người) .
 4 ./ Chỉ ra hai nhóm sự việc về Chu Văn An trong phần thân bài :
 Luận điểm 1 : Chu Văn An là người tài cao.
 Luận điểm 2 : Chu Văn An là người đạo đức , được học trò kính trọng .
 5 ./ 
 _Nội dung phần thân bài thường được sắp xếp theo một thứ tự tùy thuộc vào kiểu văn văn bản , chủ đề văn bản ,ý đồ giao tiếp của người viết .
 _ Các ý trong phần thân bài thường được sắp xếp theo trình tự thời gian , sự phát triển của sự việc hay theo mạch suy luận , dòng tình cảm cốt sao cho phù hợp với sự triển khai chủ đề và sự tiếp nhận của người đọc .
 GHI NHỚ ( sgk tr 25 )
III./ LUYỆN TẬP
 1./ Cách trình bày ý trong các đọan trích 
 a./ Theo trình tự từ xa đến gần :
 _ Nhìn từ xa chỉ nhìn thấy chim bay lên như đàn kiến từ trong lòng đất chui ra , bò li ti đen ngòm lên da trời.
 _ Đến gần hơn đã nghe tiếng chim kêu náo động như xóc những rỗ tiền đồng . Chim đậu chen nhau trắng xóa .
 _ Gần nhất là tiếng chim kêu vang động bên tai và nói chuyện với nhau thì không thể nghe thấy .
 b./ Các ý trong đọan văn được sắp xếp theo trình tự thời gian : về chiều, lúc hoàng hôn .
 c./ Hai luận cứ được sắp xếp theo tầm quan trọng của chúng đ/v luận điểm cần chứng minh .
 2./ Trình bày và sắp xếp các ý cho 1 văn bản nói về lòng yêu thương sâu sắc và cảm động của chú bé HoÀng đ/v mẹ.
 _ Mở bài : Nêu k’/q tình cảm của bé Hồng đ/v mẹ
 _ Thân bài : 
 + H/c đáng thương của bé và nỗi nhớ , sự khao khát dược mẹ nâng niu ấp ủ .
 + Sự cay nghiệt của bà cô và p/ư’ quyết liệt của bé Hồng trước th/độ của bà cô nói về mẹ mình .
 + Niền sung sướng hạnh phúc của chú bé Hồng khi được ở trong lòng mẹ .
3./ Cách sắp xếp các ý trong phần thân bài như đề bài là chưa hợp lí . Trước hết cần phải giải thích nghĩa đen và nghĩa bóng của câu tục ngữ .
 Sau đó chứng minh tính đúng đắn của câu tục ngữ trong đời sống hằng ngày . 
D./ HƯỚNG DẪN HỌC TẬP Ở NHÀ 
 1./ Làm bài tập 2và 3 ở nhà 
 2./ Học bài 
 3./ Sọan bài mới : Xây dựng đọan văn trong văn bản .