Giáo án lớp Sinh học khối 8 - Tiết 30: Hấp thụ chất dinh dưỡng và thải phân

Tuần : 15	 	Tiết :30	Ngày :
BÀI 29 : 	HẤP THỤ CHẤT DINH DƯỠNG 
	VÀ THẢI PHÂN
I/ MỤC TIÊU: 
1/Kiến thức:
HS trình bày được những đặc điểm cấu tạo của ruột non phù hợp với chức năng hấp thụ chất dinh dưỡng 
Các con đường vận chuyển các chất dinh dưỡng từ ruột non tới các cơ quan, tế bào 
Vai trò của gan trên con đường vận chuyển các chất dinh dưỡng
Vai trò của ruột gìa trong quá trình tiêu hoá của cơ thể
2/ Kỹ năng:
Rèn kỹ năng:
Thu thập kiến thức từ tranh hình, thông tin
Khái quát, tư duy tổng hợp
Hoạt động nhóm
3/ Thái độ:
Giáo dục ý thức vệ sinh ăn uống, chống tác hại cho hệ tiêu hoá. Hình thành ý thức giữ vệ sinh nơi công cộng 
II/ CHUẨN BỊ:
1/ Giáo viên:
Tranh phóng to hình SGK
Tư liệu về vai trò của gan trong hấp thụ chất dinh dưỡng
Bảng 29 SGK
Các chất dinh dưỡng được hấp thụ và vận chuyển theo đừơng máu
Các chất dinh dưỡng được hấp thụ và vận chuyển theo đường bạch huyết
Đường
Axit béo và Glyxêrin
Axit amin
Các Vitamin tan trong nước
Các muối khoáng
Nước
Lipit (các giọt nhỏ đã được nhủ tương hoá)
Các Vitamin tan trong dầu ( Vitamin:A,D,E,K)
2/ Học sinh
III/ TIẾN TRÌNH BÀI HỌC:
1/ Ổn định lớp
2/ Kiểm tra bài cũ:
Họạt động tiêu hoá chủ yếu ở ruột non là gì?
Với một khẩu phần bữa ăn đầy đủ các chất và sự tiêu hoá diễn ra có hiệu quả thì với thành phần các chất dinh dưỡng sau khi tiêu hoá ở ruột non là gì?
3/ Các hoạt động dạy và học:
Mở bài: Cơ thể đã hấp thụ các chất dinh dưỡng này như thế nào? Bài hôm nay sẽ giúp chúng ta tìm hiểu vấn đề này
Hoạt động của giáo viên
Hoạt động của học sinh
Nội dung ghi bài
Hoạt động 1: Tìm hiểu về hấp thụ chất dinh dưỡng
Mục tiêu: Khẳng định được ruột non là nơi hấp thụ chất dinh dưỡng.Cấu tạo của ruột non phù hợp với sự hấp thụ
Cách tiến hành:
GV thông báo: Nước và muối khoáng hoà tan được hấp thụ ngay ở dạ dày còn các sản phẩm của quá trình tiêu hoá như đường đơn, glixêrin và axit béo, axit amin được hấp thụ ở niêm mạc ruột non. 
Hiệu quả hấp thụ chất dinh dưỡng phụ thuộc vào yếu tố nào?
Ruột non có đặc điểm cấu tạo gì đặc biệt làm tăng diện tích bề mặt hấp thụ của nó ? So sánh với dạ dày?
Đồ thị hình 29.2 SGK nói lên điều gì về sự hấp thụ các chất dinh dưỡng ở ruột non?
GV cho HS thảo luận nhóm trả lời các câu hỏi SGK
Đặc điểm cấu tạo trong của ruột non có ý nghĩa gì với chức năng hấp thụ các chất dinh dưỡng của nó?
Căn cứ vào đâu, người ta khẳng định rằng ruột non là cơ quan chủ yếu của hệ tiêu hoá đảm nhận vai trò hấp thụ các chất dinh dưỡng?
GV nhận xét – đánh giá – bổ sung 
Hoạt động 2:Tìm hiểu về con đường hấp thụ, vận chuyển các chất và vai trò của gan 
Mục tiêu : Hs chỉ rõ 2 con đường vận chuyển các chất, đó là con đường máu và bạch huyết. Nêu vai trò quan trọng của gan.
Cách tiến hành:
GV cho HS đọc thông tin và thảo luận nhóm điền bảng SGK và trả lời câu hỏi
Gan đóng vai trò gì trên con đường vận chuyển các chất về tim?
GV nhận xét – đánh giá – bổ sung
GV giảng thêm về chức năng dự trữ của gan đặc biệt là các vitamin à điều này liên quan đến chế độ dinh dưỡng. Còn chức năng khử độc của gan là lớn nhưng không phải là vô tận à Cần bảo đảm chế độ ăn uống và an toàn thực phẩm
Hoạt động 3: Tìm hiểu về vai trò của ruột già trong quá trình tiêu hoá
Mục tiêu: Chỉ rõ vai trò quan trọng của ruột già đó là khả năng hấp thụ nước, muối khoáng
Cách tiến hành
GV cho HS đọc thông tin và trả lời câu hỏi trong SGK:
Vai trò chủ yếu của ruột già trong quá trình tiêu háo ở cơ thể người là gì?
GV nhận xét – đánh giá – bổ sung
GV giảng thêm: 
Ruột già không phải là nơi chứa phân (vì ruột già dài 1,5m)
Rột gài có các vi khuẩn lên men thối
Hoạt động cơ học của ruột già: Dồn chất chứa trong ruột xuống ruột thằng
GV liên hệ tới bệnh táo bón: Bệnh táo bón là do lối sống ít vận động, giảm nhu động ruột già à Cần ăn nhiều chất xơ, vận động vừa phải
Hiệu quả hấp thụ chất dinh dưỡng phụ thuộc vào diện tích bề mặt hấp thụ
Ruột non có nếp gấp, lông ruột, hệ thống mao mạch 
Đồ thị 29.2 cho thấy: Ngay từ đoạn đầu của ruột non, sự hấp thụ các chất dinh dưỡng bắt đầu tăng dần, tỉ lệ % hấp thụ phản ánh trong đồ thị tương ứng với khẩu phần ăn đơn giản. Nếu với khẩu phần ăn đầy đủ thì sẽ đạt tới 100% ở khoảng cách xa hơn (tính từ miệng)
HS quan sát tranh thảo luận nhóm để trả lời các câu hỏi SGK
Diện tích bề mặt bên trong của ruột non rất lớn là điều kiện cho sự hấp thụ các chất dinh dưỡng với hiệu quả cao
Hệ mao mạch máu và mạch bạch huyết phân bố dày đặc tới từng lông ruột cũng sẽ là điều kiện cho sự hấp thụ các chất dinh dưỡng với hiệu quả cao
Người ta khẳng định ruột non là cơ quan chủ yếu của hệ tiêu háo đảm nhận vai trò hấp thụ chất dinh dưỡng là căn cứ vào các bằng chứng sau:
Ruột non có bề mặt hấp thụ rất lớn (tới 400 – 500 m2),lớn nhất so với các đoạn khác của ống tiêu hoá. Ruột non còn có mạng mao mạch máu và mạch bạch huyết dày đặc.
Thực nghiệm phân tích thành phần các chất của thức ăn trong các đoạn ống tiêu hoá (hình 29.2 SGK) cũng chứng tỏ sự hấp thụ các chất dinh dưỡng diễn ra ở ruột non 
HS đọc thông tin, quan sát hình 29.3 và điền bảng, trả lời câu hỏi
Vai trò của gan :
Điều hoà nồng độ các chất dinh dưỡng (đường glucozơ, axit béo) trong máu ở mức ổn định, phần dư sẽ được biến đổi để tích trữ hoặc thải bỏ.
Khử các chất độc bị lọt vào cùng các chất dinh dưỡng 
Các nhóm khác nhận xét – bổ sung – đánh giá
Hấp thụ thêm phần nước còn cần thiết cho cơ thể
Thải phân ra môi trường ngoài
I/ Sự hấp thụ chất dinh dưỡng
Ruột non là nơi hấp thụ chất dinh dưỡng
Cấu tạo ruột non phù hợp với việc hấp thụ:
Niêm mạc ruột có nhiều nếp gấp
Có nhiều lông ruột và lông ruột cực nhỏ
Mạng lưới mao mạch máu và bạch huyết dày đặc (cả ở lông ruột)
Ruột dài à tổng diện tích bề mặt hấp thụ 500m2
II/ Con đường vận chuyển các chất sau khi hấp thụ và vai trò của gan
Đường máu:
Đường, Axit béo và Glyxêrin, Axit amin, các vitamin atn trong nước, nước và muối khoáng.
Đường bạch huyết:
Lipit, các vitamin tan trong dầu như A,D,E.K
Vai trò của gan:
Điều hào nồng độ các chất dinh dưỡng trong máu được ổn định, đồng thời khử các chất độc có hại với cơ thể
III/ Thải phân:
Vai trò của ruột già:
Hấp thụ nước cần thiết cho cơ thể
Thải phân ( chất cặn bã ) ra khỏi cơ thể
IV/ CỦNG CỐ:
Các chất dinh dưỡng đã được hấp thụ qua niêm mạc ruột non như thế nào?
Vai trò của gan trong sự hấp thụ các chất dinh dưỡng?
V/ DẶN DÒ:
Học ghi nhớ
Soạn bài 30: “ Vệ sinh tiêu hoá”