Giáo án Hình học Lớp 8 - Tiết 8, Bài 5: Dựng hình bằng thước và compa - Đỗ Minh Trí

Tuần : 4
Tiết : 8
§5 DỰNG HÌNH BẰNG THƯỚC VÀ COMPA
DỰNG HÌNH THANG
Ngày soạn:
Ngày dạy:
I.MỤC TIÊU :
Kiến thức cơ bản: 
- HS hiểu được khái niệm “Bài toán dựng hình”. Đó là bài toán vẽ hình chỉ sử dụng hai dụng cụ là thước và compa; Bước đầu, Hs hiểu được rằng giải một bài toán dựng hình là chỉ ra một hệ thống các phép dựng hình cơ bản liên tiếp nhau để xác địmh được hình đó (cách dựng) và phải chỉ ra được rằng hình dựng được theo phương pháp đã nêu ra thoả mãn đầy đủ các yêu cầu đặt ra (chứng minh).
Kỹ năng cơ bản : 
- HS bước đầu biết trình bày phần cách dựng và chứng minh; biết sử dụng thước và compa để dựng hình vào trong vở (theo các số liệu cho trước bằng số) tương đối chính xác.
Tư duy: 
- Rèn luyện tính cẩn thận, chính xác khi sử dụng dụng cụ; rèn luyện khả năng suy luận khi chứng minh. Có ý thức vận dụng dựng hình vào thực tế.
II. PHƯƠNG PHÁP:
- Thuyết trình, trực quan, đàm thoại.
III. CHUẨN BỊ :
GV: Thứơc thẳng, compa, thước đo góc, các bảng phụ để vẽ hình sẳn. 
HS: Ôn tập các bài toán dựng hình đã học ở lớp 6, 7; vở ghi, sgk, dụng cụ học tập  
IV. HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC :
Nội dung 
Hoạt động của GV 
Hoạt động của HS
 Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm bài toán dựng hình (5 ph)
1.Bài toán dựng hình:
Bài toán vẽ hình mà chỉ sử dụng hai dụng cụ là thước và compa được gọi là bài toán dựng hình . 
- Thuyết trình cho HS nắm và phân biệt rõ các khái niệm “bài toán vẽ hình”, “bài toán dựng hình”, “vẽ hình”, “dựng hình” ; các chức năng cùa hai dụng cụ vẽ hình: thước và compa.
- Nghe giảng. 
- Tham gia nêu các tác dụng của thước và compa
 Hoạt động 2 : Ôn tập kiến thức cũ (12 ph)
2. Các bài toán dựng hình đã biết:
- Dựng đoạn thẳng bằng đoạn thẳng cho trước.
- - Dựng góc bằng góc cho trước
- Dựng đường trung trực của một đoạn thẳng cho trước, dựng trung điểm của một đoạn thẳng cho trước.
- Dựng tia phân giác của một góc cho trước.
Dựng đường thẳng đi qua một điểm cho trước và vuông góc với đường thẳng cho trước
- Dựng đường thẳng đi qua một điểm cho trước và song song với đường thẳng cho trước.
- Dựng tam giác biết ba cạnh (hoặc hai cạnh và góc xen giữa hoặc biết một cạnh và hai góc kề)
- Đưa ra bảng phụ có vẽ hình biểu thị lời giải các bài toán dựng hình đã biết (H46, 47 sgk). Hỏi:
- Các hình vẽ trong bảng, mỗi hình biểu thị nội dung và lời giải của bài toán dựng hình nào? 
- Mô tả thứ tự các thao tác sử dụng compa và thước thẳng để vẽ được hình theo yêu cầu của mỗi bài toán 
- Chốt lại bằng cách trình bày các thao tác sử dụng compa, thước thẳng trong từng bài toán trên và cho biết: 6 bài toán trên và 3 bài dựng tam giác là 9 bài được coi như đã biết, ta sẽ sử dụng để giải các bài toán dựng hình khác. Khi trình bày lời giải bài toán dựng hình, thì không phải trình bày thao tác vẽ như đã làm mà chỉ ghi vào phần lời giải như là một thông báo chỉ dẫn có phép dựng hình đó trong các bước dựng hình mà thôi 
- Quan sát hình vẽ và suy nghĩ trả lời 
Hình 46:
Dựng đoạn thẳng 
Dựng góc 
Dựng trung trực . . . 
Hình 47:
Dựng tia phân giác 
Dựng đường vuông góc
Dựng đt song song
- Quan sát và thực hành dựng hình vào vở các bài trên 
 Nghe để biết sử dụng các bài toán dựng hình cơ bản vào việc giải bài toán dựng hình 
 Hoạt động 3 : Tìm hiểu dựng hình thang ( 20 ph)
3. Dựng hình thang:
Ví dụ: Dựng hình thang ABCD biết đáy AB = 3cm, CD = 4cm, cạnh bên AD = 2 . D = 700 
 A 3 B
 2
 70
 D 4 C
Cách dựng:
- Dựng DACD có D = 700, DC = 4cm, DA = 2cm
- Dựng tia Ax ssong với CD
- Dựng điểm B trên tia Ax sao cho AB = 3cm. Kẻ đoạn thẳng CB .
Chứng minh: 
- Theo cách dựng, ta có AB//CD nên ABCD là hình thang có đáy là AB và CD 
- Theo cách dựng DACD, ta có D = 700, DC = 4cm, DA = 2cm.
- Theo cách dựng điểm B, ta có AB = 3cm.
Vậy ABCD là hình thang thoả mãn các yêu cầu của đề bài 
- Ghi ví dụ trong SGK cho HS tìm hiểu Gt và Kl của bài toán. 
Em hãy cho biết Gt-Kl của bài toán này? 
- Ghi bảng (Gt-Kl)
- Treo bảng phụ có vẽ trước hình thang ABCD cần dựng: Giả sử đã dựng được hình thang ABCD thoả mãn các yêu cầu đề bài. Muốn dựng hình thang ta phải xác định 4 đỉnh của nó. Theo các em, những đỉnh nào có thể xác định được? Vì sao? 
- Từ phân tích, ta suy ra cách doing ta phải chứng minh tứ giác ABCD là hình thang thoả mãn các yêu cầu đề ra. Em nào có thể chứng minh được? 
- Chốt lại và ghai bảng phần chứng minh 
với cách dựng trên, ta có thể dựng được bao nhiêu hình thoả mãn y/c đề bài? Vì sao? 
- Chốt lại và nêu phần biện luận bài toán 
- Đọc và tìm hiểu đề bài 
- Phát biểu tóm tắt Gt-Kl của bài toán 
- Ghi Gt-Kl vào vở 
- Quan sát 
-Suy nghĩ, trả lời:
DACD xác định được vì biết hai cạnh và góc xen giữa (xác định được 3 đỉnh A, C, D)
- Điểm B nằm trên đường thẳng ssong với CD, cách A một khoảng 3cm
- Tham gia nêu cách dựng 
- Lần lượt nêu các bước chứng minh tứ giác ABCD là hình thang thoả mãn các yêu cầu đề ra
- Ghi bà.i 
- Suy nghĩ, trả lời .
- Nghe hiểu. 
 Hoạt động 4: Củng cố (6 ph) 
1. Giải bài toán dựng hình gồm 4 phần: Phân tích – Cách dựng – Chứng minh – Biện luận.
2. Lời giải một bài dựng hình chỉ yêu cầu hai phần: cách dựng và chứng minh. 
- Chốt lại cách giải một bài toán dựng hình (4 bước); cách tiến hành từng bước 
-Nhấn mạnh cách trình bày lời giải bài toán dựng hình và lưu ý cần phải phân tích ngoài nháp
- Nghe hiểu .
- Nhắc lại 4 bước tiến hành giải một bài toán dựng hình
- Nhắc lại cách trình bày lời giải một bài toán dựng hình 
 Hoạt động 5: Hướng dẫn học ở nhà (2 ph)
 - Học bài: kết hợp đọc sgk 
- Làm các bài tập 29, 30, 31 sgk trang 83. Chú ý cần phân tích bài toán để chỉ ra cách dựng. Trong lời giải chỉ ghi hai phần cách dựng và chứng minh .
- Nhận xét tiết học.