Giáo án Đại số 8 - Tiết 62: Bất phương trình một ẩn (Tiết 1) - Năm học 2006-2007 - Trần Thanh Quang

 Tuần : 29 Ngày soạn : 22/03/07
Tiết : 62 BẤT PHƯƠNG TRÌNH BẬC NHẤT MỘT ẨN (t1)
I. MỤC TIÊU : 
Kiến thức : HS nhận biết được bất phương trình bậc nhất một ẩn. 
Kĩ năng : Biết áp dụng từng qui tắc biến đổi bất phương trình để giải bất phương trình đơn giản. Sử dụng các qui tắc biến đổi bấc phương trình để giải thích sự tương đương của bất phương trình.
Thái độ : Rèn tính cẩn thận, Chính xác, suy luận của HS 
II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH :
Chuẩn bị của GV : Bảng phụ ghi hai qui tắc biến đổi bất phương trình. Thước thẳng có chia khoản, phấn màu, bút dạ. 
Chuẩn bị của HS : Ôn tập các tính chất của bất đẳng thức, hai qui tắc biến đổi phương trình. Thước kẻ, bảng nhóm, bút dạ.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC :
Tổ chức lớp : 
Kiểm tra bài cũ : 5’
GV nêu câu hỏi :
- Chữa bài tập 16 (a,d) tr43 SGK
- Đáp án : a) Tập nghiệm {xç x < 4}
 ÷ )/////////////////
 0 4
b) Tập nghiệm {xçx ³ 1}
 /////////////////÷////////[
 0 1
GV nhận xét và cho điểm.
Bài mới :
* Giới thiệu bài :
GV (Đặc vấn đề) : Chúng ta đã biết định nghĩa phương trình bậc nhất một ẩn, các qui tắc biến đổi phương trình. Hôm nay chúng ta sẻ nghiên cứu về bất phương trình bậc nhất một ẩn : định nghĩa, các qui tắc biến đổi bất phương trình.
* Tiến trình bài dạy :
TL
Hoạt động của GV 
Hoạt động của HS 
Nội dung
7’
28’
3’
Hoạt động 1
Hãy nhắc lại định nghĩa phương trình bậc nhất một ẩn ?
GV tương tự, em hãy thử định nghĩa bấc phương trình bậc nhất một ẩn ?
GV yêu cầu HS đọc định nghĩa SGK tr43
GV : Nhấn mạnh : ẩn x có bậc là bậc nhất, hệ số a phải khác 0.
GV yêu cầu HS làm ? 1
(Đưa đề bài lên bảng phụ)
Và yêu cầu HS giải thích.
Hoạt động 2
GV : Để giải phương trình ta thực hiện hai qui tắc nào ? hãy nhắc lại các qui tắc đó ?
GV : Để giải bất phương trình ta cũng có hai qui tắc 
Qui tắc chuyển vế
Qui tắc nhân
Sau đây chúng ta xét từng qui tắc.
a) Qui tắc chuyển vế.
GV yêu cầu HS đọc qui tắc phần đóng khung SGK.
Em có nhận xét gì về qui tắc này so với qui tắc chuyển vế trong biến đổi phương trình ?
GV giới thiệu vùi dụ 1
Giải bất phương trình
x – 5 < 18
GV để giải bất phương trình này ta làm như thế nào ?
GV đưa ví dụ 2 lên bảng
Giải bất phương trình
3x > 2x + 5 và biểu diển tập nghiệm trên trục số.
GV gọi mọt HS lên bảng thực hiện.
GV cho HS làm ? 2 SGK
Gọi hai HS lên bảng làm
GV cho HS nhận xét bài trình bày của bạn.
b) Qui tắc nhân.
GV hãy phát biểu tính chất liên hệ giữa thứ tự với phép nhân.
GV giới thiệu : từ tính chất liên hệ giữa thứ tự với phép nhân ta có qui tắc nhân với một số để biến đổi bất phương trình.
GV yêu cầu HS đọc qui tắc nhân tr44 SGK
GV giới thiệu ví dụ 3 tr 45 SGK
GV đưa ví dụ 4 SGK lên bảng.
Cần nhân hai vế của bất phương trình với bao nhiêu để có vế trái là x ?
GV yêu cầu HS lên bảng giải bất phương trình và biểu diển tập nghiệm trên trục số.
GV : Khi áp dụng qui tắc nhân trong bất phương trình ta cần lưu ý điều gì ?
GV đưa ? 3 SGK lên bảng
Gọi hai HS lên bảng làm.
GV cho HS nhận xét, rồi lưu ý HS : Ta có thể thay việc nhân hai vế của bất phương trình với bằng việc chia hai vế của bất phương trình cho 2.
GV hướng dẩn HS làm ? 4 
Giải thích sự tương đương 
x + 3 < 7 Û x – 2 < 2
GV hãy tìm tập nghiệm của các bất phương trình ?
b) 2x 6
Hoạt động 4
GV nêu câu hỏi
- Thế nào là bất phương trình bậc nhất một ẩn ?
- Phát biểu hai qui tắc biến đổi tương đương bất phương trình ?
Hoạt động 1
HS : Phương trình dạng ax + b = 0 , trong đó a và b là các số đã cho, a ¹ 0, gọi là phương trình bậc nhất một ẩn.
HS định nghĩa như SGK tr43
HS đọc lại vài lần.
Một HS đứng tại chổ trả lời.
Kết quả :
2x – 3 < 0 
c) 5x – 15 ³ 0 
là các bất phương trình bậc nhất một ẩn.
b) 0x + 5 > 0 không phải là bất phương trình bậc nhất một ẩn vì có hệ số a = 0 
d) x2 > 0 khôg phải là bất phương trình bậc nhất một ẩn vì x có bậc là 2.
Hoạt động 2
HS : Để giải phương trình ta thực hiện hai qui tắc :
Qui tắc chuyển vế
Qui tắc nhân
HS phát biểu từng qui tắc đó.
HS đọc qui tắc SGK, một HS đọc to.
HS : Hai qui tắc này tương tự nhau.
HS : Chuyến vế -5 rồi thu gọn vế phải.
Một HS lên bảng thực hiện, các HS khác làm vào vở.
Hai HS lên bảng trình bày. HS cả lớp thực hiện rồi nhận xét.
HS nhận xét.
HS đọc qui tắc SGK 
HS nghe GV trình bày
HS : Cần nhân hai vế của bất phương trình với -4
Một HS lên bảng làm. HS cả lớp làm vào vở và nhận xét.
HS trả lời.
Hai HS lên bảng làm
Các HS khác làm.
Một HS đứn tại chổ trả lời câu a.
Một HS khác lên bảng làm câu b.
HS cả lớp nhận xét.
CỦNG CỐ
HS lần lược trả lời các câu hỏi.
1/ Định nghĩa.
 Bất phương trình dạng ax + b 0, ax + b £ 0, ax + b ³0) , trong đó a và b là các số đã cho, a ¹ 0, gọi là bất phương trình bậc nhất một ẩn.
2/ Hai qui tắc biến đổi bất phương trình.
a) Qui tắc chuyển vế.
 Khi chuyển một hạng tử của bất phương trình từ vế này sang vế kia phải đổi dấu hạng tử đó.
Ví dụ 1. Giải bất phương trình
x – 5 < 18
Û x < 18 + 5
Û x < 23
Vậy tập nghiệm của bất phương trình là {x÷ x < 23}
Ví dụ 2. Giải bất phương trình
3x > 2x + 5 và biểu diển tập nghiệm trên trục số.
Giải :
3x > 2x + 5
Û 3x – 2x > 5
Û x > 5 
Vậy tập nghiệm của bất phương trình là {x÷ x > 5}
 /////////////ï/////////( 
 0 5
? 2
Giải các bất phương trình sau
x + 12 > 21
Û x > 21 – 12
Û x > 9
Vậy tập nghiệm của bất phương trình là {x÷ x > 9}
b) -2x > -3x – 5 
Û -2x + 3x > – 5 
Û x > -5
Vậy tập nghiệm của bất phương trình là {x÷ x > -5}
Qui tắc nhân với một số.
 Khi nhân hai vế của bất phương trình với cùng một số khác 0, ta phải :
Giữ nguyên chiều của bất phương trình nếu số đó dương
Đổi chiều bất phương trình nếu số đó âm.
Ví dụ 3. Giải bất phương trình
0,5x < 3
Û 0,5x.2 < 3.2
Û x > 6
Vậy tập nghiệm của bất phương trình là {x÷ x > 6}
Ví dụ 4. Giải bất phương trình và biểu diển tập nghiệm trên trục số. 
Giải :
Vậy tập nghiệm của bất phương trình là {x÷ x > -12}
 /////////( ï
 –12 0
? 3 Giải các bất phương trình sau :
2x < 24
Vậy tập nghiệm cảu bất phương trình là {x÷ x < 12}
b) -3x < 27
Vậy tập nghiệm của bất phương trình là {x÷ x > -9}
? 4 Giải thích sự tương đương 
a) x + 3 < 7 Û x – 2 < 2
* x + 3 < 7
Û x < 4
* x – 2 < 2
Û x < 4
Vậy hai bất phương trình tương đương vì có cùng tập nghiệm
b) 2x 6
* 2x < -4 
Û x < -2
* -3x > 6
Û x < -2
Vậy hai bất phương trình tương đương.
Dặn dò HS :2’
Nắm hai qui tắc biến đổi bất phương trình.
Bài tập về nhà 19, 20, 21, tr47 SGK
Bài tập 40, 41, 42, 43, 44 tr45 SBT
Phần còn lại của bài tiết sau học tiếp.
IV. RÚT KINH NGHIỆM – BỔ SUNG :