Đề cương sinh 8 kì II năm học 202 - 2011

ĐỀ CƯƠNG SINH 8
HKII 202-2011
CHƯƠNG VI:
1)KHẨU PHẦN LÀ GÌ?
Khấu phần là lượng thức ăn cung cấp cho cơ thể mỗi ngày
2)VÌ SAO PHẢI XÂY DỰNG KHẨU PHẦN ĂN CHO MỖI NGƯỜI?
Vì nhu cầu dinh dưỡng từng người không giống nhau,nhu cầu năng lượng của mỗi người khác nhau
3)NÊU NGUYÊN TẮC LẬP KHẨU PHẦN ĂN:
-Phối hợp đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng cho từng đôiú tượng
-Đảm bảo cân đối thành phần các chất
-Đảm bảo đủ năng lượng
CHƯƠNG VII:BÀI TIẾT:
1)VAI TRÒ CỦA HỆ BÀI TIẾT:
Bµi tiÕt lµ qu¸ tr×nh läc vµ th¶i ra m«i tr­êng ngoµi c¸c chÊt cặn b· do ho¹t ®éng trao ®æi chÊt cña tÕ bµo th¶i ra, các chÊt thõa ®­a ra môi trường ngoài duy tr× tÝnh æn ®Þnh cña m«i tr­êng trong, lµm cho c¬ thÓ kh«ng bÞ nhiÔm ®éc, ®¶m b¶o c¸c ho¹t ®éng diÔn ra b×nh th­êng.
2)CẤU TẠO CỦA THẬN(2 quả thận)
Gồm 2 phần vỏ và tủy với các đơn vị chức năng của thận cùng ống góp và bể thận
3)SỰ TẠO THÀNH NƯỚC TIỂU GỒM NHỮNG QUÁ TRÌNH NÀO?Gồm 3 quá trình:
+Qúa trình lọc máu ở cầu thận ở nước tiểu đầu
+Quá trình lọc máu ở cầu thận
+Quá trình bài tiết tiếp:hấp thụ lại các chất cần thiết;Bài tiết tiếp chất thừa chất thải tạo thành nước tiểu chính thức
4)SỰ THẢI NƯỚC TIỂU:Nước tiểu chính thức đổ vào bể thận theo ống dẫn nước tiểu tích trữ ở bóng đái(200ml)theo ống đái nước tiểu thoát ra ngoài
-Thực chất quá trình tạo thành nước tiểu là quá trình lọc máu
5)CÁC TÁC NHÂN GÂY HẠI NCHO HỆ BÀI TIẾT?BIỆN PHÁP:
*CÁC TÁC NHÂN CHỦ YẾU:
Tổn thương hệ bài tiết nước tiểu
Hậu quả
1.Cầu thận bị viêm và thoái hóa
Quá trình lọc máu trình trệ=>cơ thể bị nhiễm độc
2.Ống thận tổn thương hay làm việc kém hiệu quả
Quá trình hấp thụ lại và bài tiết giảm=>môi trường trong biến đổi
Ống thận tổn thương=>nước tiểu hòa loãn với máu=>cơ thể bị đầu độc
Đường dẫn nước tiểu bị nghẽn do sỏi
Gây bế tiểu=>nguy hiểm đến tính mạng
-Vi khuẩn gây bệnh
-Chất độc trong thức ăn
-Khẩu phần ăn không hợp lí
*BIỆN PHÁP: 
-Thường xuyên giữ vệ sinh cho cơ thể cũng như hệ bài tiết nước tiểu
-Khẩu phần ăn uống hợp lí
-Đi tiểu dúng lúc
6)NÊU VÀ GIẢI THÍCH CÁC THÓI QUEN SỐNG KHOA HỌC:
STT
CÁC THÓI QUEN SỐNG KHOA HỌC
CƠ SỞ KHOA HỌC
1
Thường xuyên giữ vệ sinh cơ thể cũng như hệ bài tiết
Hạn chế tác hại của vi sinh vật gây bệnh
2
Khẩu phần ăn uống hợp lí:
-Không ăn nhiều protein,quá mặn quá chua quá nhiều chất tạo sỏi
-Không ăn thức ăn ôi thiu nhiễm chất độc hại
-uống đủ nước
Tránh cho thận làm việc nhiều hạn chế khả năng tạo sỏi
-Hạn chế tác hại của chất độc
-tạo điều kiện cho quá trình lọc máu thuận lợi
3
Khi muốn đi tiểu thì nên đi ngay không nên nhịn lâu
Hạn chế khả năng tạo sỏi thận
7)SƠ ĐỒ LÁT CẮT CỦA THẬN:
Ống dẫn 
nước tiểu
Bể thận
Phần vỏ
Phần tủy
CHƯƠNG VII:DA
1)CẤU TẠO CỦA DA PHÙ HỢP VỚI CHỨC NĂNG CỦA NÓ:
Cấu tạo
Chức năng
1. Lớp biểu bì: Có 2 tầng
- Tầng sừng: Gồm tế bào chết hoá sừng xếp sát nhau, dễ bong ra.
- Tầng tế bào sống: Có khả năng phân chia tạo ra tế bào mới.
---------------------------------------------------
2. Lớp bì:
Cấu tạo từ sợi mô liên kết bền chặt, trong đó có các thụ quan, tuyến mồ hôi, tuyến nhờn, lông và bao bông, cơ co chân lông, mạch máu...
----------------------------------------
3. Lớp mỡ: Chứa mỡ dự trử
- bảo vệ
------------------------
-Tiếp nhận kích thích, điều hòa thân nhiệt, làm làm da mềm mại
------------------------
Dự trữ và cách nhiệt
2TÁC NHÂN GÂY HẠI CHO DA:
-Da bẩn là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển
-Hạn chế hoạt động của các tuyến mồ hôi
-Da bị xây xác dễ bị nhiễm trùng cần giữ da sạch và tránh bị xây xác 
3MỘT SỐ BỆNH NGOÀI CÁCH PHÒNG:
*Một số bệnh ngoài da như:ghẻ lỡ,hắc lào,lang ben,bỏng,nấm da,mẩn ngứa,..
*Biện pháp phòng:giữ vệ sinh thân thể,giữ vệ sinh môi trường,tránh để da bị xây xác bỏng,chữa bệnh,dùng thuốc theo sự chỉ dẫn của bác sĩ
4)NÊU VÀ GIẢI THÍCH CƠ SỞ KHOA HỌC ĐỂ BẢO VỆ DA VÀ RÈN LUYỆN DA:
CÁC BIỆN PHÁP
CƠ SỞ KHOA HỌC
 Giữ cho da sạch 
Bảo vệ 
 Tránh để da bị xây xác
-Tăng khả năng diệt khuẩn của da
-Giúp da thực hiện tốt chức năng bài tiết và điều hòa thân nhiệt
-Chống sự xâm nhạp của vi khuẩn
 Tắm nắng trong thời gian thích hợp 
Rèn luyện da
 Xoa bóp lao động vừa sức
-Rèn luyện da giúp da tổng hợp vitamin D
-Tăng khả năng chịu đựng của da với môi trường
*Không nên lạm dụng kem phấn nhổ lông mày dùng bút chì kẻ lông mày tạo dáng vì
CHƯƠNG IX:THẦN KINH VÀ GIÁC QUAN
1)CÁC BỘ PHẬN HỆ THẦN KINH VÀ NÊU CHỨC NĂNG CỦA HỆ THẦN KINH VẬN ĐỘNG VÀ SINH DƯỠNG:
*Cấu tạo
 	 BỘ NÃO
(Trụ não,tiểu não,não trung gian,đại não)
 Bộ phận trung ương Bộ phận ngoại biên
 Não tủy sống Dây thần kinh hạch thần kinh
(nằm trong hộp sọ) (nằm trong ống xương sống)
*Chức năng hệ thần kinh vận động và hệ thần kinh sinh dưỡng:
-Hệ thần kinh vận động(cơ xương) liên quan đến hoạt động của cơ vân.Hoạt động có ý thức
-Hệ thần kinh sinh dưỡng điều hòa hoạt động của các cơ quan sinh dưỡng và cơ quan sinh sản,là hoạt động không có ý thức
2)CẤU TẠO VÀ CHỨC NĂNG CỦA NƠTRON:
*CẤU TẠO
+Thân nơtron xung quanh là sợi nhánh
+Tua dài là sợi trục có bao mi-ê-lin tận cùng là xi-nap
*CHỨC NĂNG:cảm ứng và dẫn truyền
+Thân và sợi nhánh=>chất xám
+sợi trục=>chất trăng (dây thần kinh)
3)CẤU TẠO TRỤ NÃO,TIỂU NÃO,NÃO TRUNG GIAN,ĐẠI NÃO VÀ CHỨC NĂNG TỪNG PHẦN:
CẤU TẠO 
CHỨC NĂNG
TRỤ 
NÃO
Trụ não gồm hành não cầu não và não giữa
Trụ não gồm chất trắng bên ngoài và chất xám bên trong(nhân xám),12 đôi dây thần kinh não gồm 3 loại:vận động cảm giác dây pha
+chất trắng:dẫn truyền
+chất xám:điều khiển,điều hòa hoạt động của các nội quan
Tiểu 
não
-Nằm sau trụ não dưới đại não
-Chất trắng:ở ngoài làm thành vỏ tiểu não
-chất trắng ở trong là các đường dẫn truyền
Điều hòa phối hợp các cử động phức tạp và giữ thăng bằng
Não
 trung gian
Nằm giữa trụ não và đại não.Gồm đồi thị và vùng dưới đồi
Đồi thị là vùng chuyển tiếp các đường dẫn truyền từ dưới lên não và các nhân xám ở vùng dưới đồi điêu khiển quá trình trao đổi chất
Đại não
*cấu ngoài:
-Có rảnh liên bán bán cầu chia đại não thành 2 phần
-Rãnh đỉnh rãnh thái dương chia não làm 4 thùy:thùy trán thùy đỉnh,thùy chẩn thùy thái dương
-Nhiều khe và khúc cuộn tăng diện tích của não lên đến 2300->5000cm2
*Cấu tạo trong
-chất xám ở ngoài làm thành vỏ não dày 2-3 
mm gồm 6 lớp
-Chất trắng là các đường thần kinh
-Các đường này nối vỏ não với nhau hoặc nối đại não với các phần dưới của não
-Hầu hết các đường này bắt chéo hành tủy và 
tủy sống
Chất xám: trung khu của PX khôg ĐK
-Chất trăng dẫn truyền
4)CHỨNG TỎ HỆ THẦN KINH CỦA NGƯỜI TIẾN HÓA HƠN HỆ THẦN KINH CỦA THÚ
-Khối lượng não so với cơ thể người lớn hơn độngvật thuộc lớp thú
-Vỏ có nhiều khe và rãnh làm tăng diện tích bề mặt chứa các nơtron(khối lượng chất xám)
-Ở người ngoài các trung vận động và cảm giác như động vật thuộc lớp thú,còn có các trung khu cảm giác và vận động ngôn ngữ(nói,viết,hiểu tiếng nói,hiểu chữ viết)
5)CẤU TẠO TỦY SỐNG CHỨC NĂNG 
*Cấu tạo
a.Cấu tạo ngoài:
-Vị trí:nằm trong cột sống từ đốt sống cổ thứ 1 đến đốt sống thắt lưng 2
-Hình dạng:hình trụ dài 50 cm.Có hai chỗ phình,phình cổ và phình thawys lưng
-Màng tủy có 3 lớp:màng cứng màng nhện màng nuôi
=>Bảo vệ và nuôi dưỡng tủy sống
b.Cấu tạo trong
-Chất trắng nằm ở ngoài
-Chất xám nằm ở trong có hình cánh bướm(H)
*Chức năng:
+Chất xám:trung ương phản xạ không điều kiện
+Chất trắng:dẫn truyền đến các căn cứ
6)CẤU TẠO VÀ CHỨC NĂNG CỦA DÂY THẦN KINH TỦY:
*CẤU TẠO:
-Có 31 đôi dây thàn kinh tủy
-Dây thần kinh gồm 2 rễ:rễ sau(rễ cảm giác)rễ trước(rễ vận động)
-Các rễ đi qua lỗ gian đốt	dây thần kinhtủy
*Chức năng:-Rễ trước dẫn truyền xung thần kinh vận động.Rễ sau dẫn truyền xung thần kinh cảm giác -Dây thần kinh tủy do bó sợi cảm giác và bó sợi vận động nhập lại nối với tủy sống qua rễ trước và rễ sau=>dây thần kinh tủy là dây pha
7)PHÂN BIỆT PHÂN HỆ GIAO CẢM VA ĐỐI GIAO CẢM:
§Æc ®iÓm so s¸nh
ph©n hÖ giao c¶m 
Ph©n hÖ ®èi giao c¶m 
Chøc n¨ng
®iÒu hoµ ho¹t ®éng cña c¸c c¬ quan néi t¹ng.
Chøc n¨ng
 CÊu t¹o
Trung ­¬ng
Ngo¹i biªn gåm:
- H¹ch thÇn kinh
- N¬ron tr­ích¹ch
- N¬ ron sau h¹ch
- Chøc n¨ng ®èi lËp víi ph©n hÖ ®èi giao c¶m 
- C¸c nh©n x¸m n»m ë sõng bªn tuû sèng( tõ ®èt tuû ngùc I ®Õn ®èt tuû th¾t l­ng III)
- Chuçi h¹ch n»m gÇn cét sèng xa c¬ quan phô tr¸ch.
- Sîi trôc ng¾n
- Sîi trôc dµi
Chøc n¨ng ®èi lËp víi ph©n hÖ giao c¶m 
- C¸c nh©n x¸m n»m ë trô n·o vµ ®o¹n cïng tuû sèng.
- H¹ch n»m gÇn c¬ quan phô tr¸ch
- Sîi trôc dµi
- Sîi trôc ng¾n
8) Gi¶i thÝch v× sao ng­êi say r­îu th­êng cã biÓu hiÖn ch©n nam ®¸ ch©n chiªu trong lóc ®i ?
*Khi uèng nhiÒu r­îu : r­îu ®· ng¨n c¶n, øc chÕ sù dÉn truyÒn qua xinap gi÷a c¸c tÕ bµo cã lتn quan ®Õn tiÓu n·o khiÕn sù phèi hîp c¸c ho¹t ®éng phøc t¹p vµ gi÷ th¨ng b»ng cho c¬ thÓ bÞ ¶nh h­ëng.
9)CẤU TAOH CẦU MẮT VÀ MÀNG LƯỚI:
 *CÊu t¹o cña cÇu m¾t : 
a.Màng bọc:Gåm 3 líp : Mµng cøng(phÝa trước lµ mµng gi¸c), mµng m¹ch( cã nhiÒu m¹ch m¸u vµ c¸c tÕ bµo s¾c tè ®en) vµ mµng l­íi( chøa tÕ bµo thô c¶m thÞ gi¸c gåm tÕ bµi nãn vµ tÕ bµo que).
b.Dịch trong suốt:gồm có thể thủy tinh ,thủy dịch và dịch thủy tinh
*CẤU TẠO CỦA MÀNG LƯỚI:
- Mµng l­íi gåm:
+ C¸c tÕ bµo nãn: tiÕp nhËn kÝch thÝch ¸nh s¸ng m¹nh vµ mµu s¾c.
+ TÕ bµo que: tiÕp nhËn kÝch thÝch ¸nh s¸ng yÕu.
+ §iÓm vµng (trªn trôc m¾t) lµ n¬i tËp trung c¸c tÕ bµo nãn
+Điểm mù:không có tế bào thần kinh thị giác
10)SỰ TẠO ẢNH Ở MÀNG LƯỚI:
-Thể thủy tinh có khả năng điều tiết để nhìn rõ vật
-Ánh sáng phản chiếu từ vật qua môi trường trong suốt tới màng lưới tạo nên một ảnh thu nhỏ ngược=>kích thích tế bào thụ cảm theo dây thần kinh thị giác=>vùng thị giác cho ta cảm nhận về ảnh của vật
10)CÁC BỆNH TẬT CỦA MẮT(NGUYÊN NHÂN,BIỂU HIỆN,CÁCH KHĂC PHỤC):
C¸c tËt cña m¾t
Nguyªn nh©n
C¸ch kh¾c phôc
CËn thÞ lµ tËt mµ m¾t chØ cã kh¶ n¨ng nh×n gÇn
- BÈm sinh: CÇu m¾t dµi
- Do kh«ng gi÷ ®óng kho¶ng c¸ch khi ®äc s¸ch (®äc gÇn) => thÓ thuû tinh qu¸ phång.
- §eo kÝnh mÆt lâm (kÝnh cËn).
ViÔn thÞ lµ tËt m¾t chØ cã kh¶ n¨ng nh×n xa
- BÈm sinh: CÇu m¾t ng¾n.
- Do thÓ thuû tinh bÞ l·o ho¸ (ng­êi giµ) => kh«ng phång ®­îc.
- §eo kÝnh mÆt låi (kÝnh viÔn).
11)GIẢI THÍCH CÁC HIỆN TƯỢNG SAU:
*TAI SAO NGƯỜI GIÀ THƯỜNG ĐEO KÍNH LÃO?
=>Vì ở người già thể thủy tinh bị lão hóa,họ bị bệnh là viễn thị nên đeo kính hội tụ (kính lão) đẻ cân bằng măt
*TẠI SAO KHÔNG NÊN ĐỌC SÁCH NƠI THIẾU ÁNG SÁNG ,TRÊN TÀU XE BỊ XÓC NHIỀU:
=>Vì khi đọc sách nơi thiếu ánh sáng,trên tàu xe sẽ làm cho thể thủy tinh điều tiết quá độ(phồng).tình trạng này kếu dài thì mắt của chúng ta sẽ bị cận thị
*VÌ SAO ẢNH CỦA VẬT RƠI TẠI ĐIỂM VÀNG THÌ RÕ NHẤT?=>Vì ở tế bào nón tập trunh chủ yếu ở điểm vàng và càng xa điển vàng thì tế bào que càng ít chủ yếu là tế bào que.Một tế bào điểm vàng thì liên kết được một tế bào thần kinh thị giác qua một tế bào 2 cực.Ngược lại nhiều tế bào que mới liên kết được một tế bào thị giác
12)CẤU TẠO CỦA TAI
Tai gåm: Tai ngoµi, tai gi÷a vµ tai trong.
1. Tai ngoµi gåm:
- Vµnh tai (høng sãng ©m)
- èng tai (h­íng sãng ©m).
- Mµng nhÜ (truyÒn vµ khuÕch ®¹i ©m).
2. Tai gi÷a gåm:
- 1 chuçi x­¬ng tai ( truyÒn vµ khuÕch ®¹i sãng ©m).
- Vßi nhÜ (c©n b»ng ¸p suÊt 2 bªn mµng nhÜ).
3. Tai trong gåm 2 bé phËn:
- Bé phËn tiÒn ®×nh vµ c¸c èng b¸n khuyªn cã t¸c dông thu nhËn c¸c th«ng tin vÒ vÞ trÝ vµ sù chuyÓn ®éng cña c¬ thÓ trong kh«ng gian.
- èc tai cã t¸c dông thu nhËn kÝch thÝch sãng ©m
+ èc tai x­¬ng (ë ngoµi)
+ èc tai mµng (ë trong) gåm mµng tiÒn ®×nh ë phÝa trªn, mµng c¬ së ë phÝa d­íi vµ mµng bªn ¸p s¸t vµo x­¬ng èc tai. Mµng c¬ së cã 24000 sîi liªn kÕt. Trªn mµng c¬ së cã c¬ quan Coocti chøa c¸c tÕ bµo thô c¶m thÝnh gi¸c.
+ Gi÷a èc tai x­¬ng vµ mµng chøa ngo¹i dÞch, trong èc tai mµng chøa néi dÞch.
13)CƠ CHẾ TRUYỀN SÓNG ÂM:
Sóng âm truyền vào màng nhĩ truyền qua chuỗi xương tai làm rung màng cửa bầu=>chuyển động ngoại dịch=>chuyển động nội dịch làm rung màng cơ sở kích thích cơ quan coocti xuất hiện xung thần kinh đến vùng thính giác giúp ta cảm nhận được âm thanh đó
14)NGUYÊN NHÂN GÂY HẠI CHO TAI CÁCH BẢO VỆ:
*NGUYÊN NHÂN:
-Dùng vật sắc để ngoáy tai hay lấy ráy=>làm tổn thương màng nhĩ
-Viêm họng=>viêm khoang tai giữa
-Tiếng ồn,tiếng động mạnh=>rách màng nhĩ,tổn thương tế bào thụ cảm thính giác dẫn tới điếc
*BIỆN PHÁP:
-Giữ vệ sinh tai(ngoáy tai bằng tăm bông)
-Bảo vệ tai:
+Không dùng vật nhọn để ráy tai
+Giữ vệ sinh mũi họng để phòng bệnh cho tai
-Có biện pháp chống giảm tiếng ồn
15)PHÂN BIỆT PXCĐK VÀ PXKĐK:
Ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn 
Ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn 
Lµ ph¶n x¹ sinh ra ®· cã, kh«ng cÇn ph¶i häc tËp
Lµ ph¶n x¹ ®­îc h×nh thµnh trong ®êi sèng c¸ thÓ, lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh häc tËp, rÌn luyÖn.
Cã tÝnh chÊt loµi vµ di truyÒn ®­îc
ècC tÝnh chÊt c¸ thÓ vµ kh«ng di truyÒn ®­îc
Cã tÝnh bÒn v÷ng, tån t¹i suèt ®êi
Cã tÝnh t¹m thêi, cã thÓ mÊt ®i nÕu kh«ng ®­îc cñng cè.
X¶y ra t­¬ng øng víi kÝch thÝch
X¶y ra bÊt k× kh«ng t­¬ng øng víi kÝch thÝch.
Trung ­¬ng thÇn kinh n»m ë trô n·o vµ tuû sèng
Trung ­¬ng thÇn kinh n»m ë líp vë ®¹i n·o
VD: Ph¶n x¹ khãc, c­êi, chíp m¾t...
VD: Qua ng· t­ thÊy ®Ìn ®á dõng xe tr­íc v¹ch kÎ.
16) Sù h×nh thµnh vµ øc chÕ ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo ®èi víi ®êi sèng cña con ng­êi.
- PXK§K ®­îc h×nh thµnh ë trÎ míi sinh tõ rÊt sím.
- øc chÕ PXC§K x¶y ra nÕu PXC§K ®ã kh«ng cÇn thiÕt ®èi víi ®êi sèng.
- Sù h×nh thµnh vµ øc chÕ PXC§K lµ 2 qu¸ tr×nh thuËn nghÞch, quan hÖ mËt thiÕt víi nhau lµm c¬ thÓ thÝch nghi víi ®iÒu kiÖn sèng lu«n thay ®æi.
- ë ng­êi: häc tËp, rÌn luyÖn c¸c thãi quen, c¸c tËp qu¸n tèt, nÕp sèng v¨n ho¸ chÝnh lµ kÕt qu¶ cña sù h×nh thµnh vµ øc chÕ PXC§K.
17)Ý NGHĨA GIẤC NGỦ ĐỐI VỚI SỨC KHỎE:
-Ngủ là nhu cầu của cơ thể
-Ngủ là quá trình ức chế của bộ não phục hồi kiệp thời khả năng làm việc của hệ thần kinh
*Biện pháp để có giấc ngủ ngon:
-Cơ thể sảng khoái,chỗ ngủ thuận tiện
-Không dùng các chất kích thích,nước trà đậm
-Tránh các kích thích ảnh hưởng đến giấc ngủ
18)LAO ĐỘNG NGHỈ NGƠI HỢP LÍ:
-Lao động nghỉ ngơi hợp lí là một Biện pháp hình thức bảo vệ hệ thần kinh
*Biện pháp bảo vệ hệ thần kinh: 
-Đảm bảo giấc ngủ để phục hồi khả năng làm việc của hệ thần kinh sau một nhày làm việc căng thẳng
-Giữ cho tâm hồn thanh thản tránh suy nghĩ lo âu
-Xây dựng chế độ làm việc nghỉ ngơi hợp lí
19)TRÁNH LẠM DỤNG CÁC CHẤT KÍCH THÍCH 
Loại chất
Tên chất
Tác hại
Chất kích thích
Rượu bia
Cà phê,nước chè đậm
Rối loạn hoạt động của vỏ não trí nhớ kém
Kích thích hệ thần kinh gây khó ngủ
Chất gây nghiện
Thuốc lá
Ma túy
Cơ thể suy yếu dễ mắc các bệnh ung thư
Khả năng làm viecj trí óc giảm,trí nhớ kém suy yếu nòi giống,cạn kiệt kinh tế lây nhiễm HIV,mất nhan cách
CHƯƠNG X:NỘI TIẾT
1)PHÂN BIÊT TUYẾN NỘI TIẾT VÀ NGOẠI TIẾT
§Æc ®iÓm so s¸nh
TuyÕn ngo¹i tiÕt
TuyÕn néi tiÕt
Gièng nhau
- C¸c tÕ bµo tuyÕn ®Òu t¹o ra c¸c s¶n phÈm tiÕt.
Kh¸c nhau:
- KÝch th­íc lín h¬n.
- Cã èng dÉn chÊt tiÕt ®æ ra ngoµi.
- L­îng chÊt tiÕt ra nhiÒu, kh«ng cã ho¹t tÝnh m¹nh.
- KÝch th­íc nhá h¬n.
- Kh«ng cã èng dÉn, chÊt tiÕt ngÊm th¼ng vµo m¸u.
- L­îng chÊt tiÕt ra Ýt, ho¹t tÝnh m¹nh.
2)TÍNH CHẤT VÀ VAI TRÒ CỦA HOOCMON
- Hoocmon lµ s¶n phÈm tiÕt cña tuyÕn néi tiÕt.
* TÝnh chÊt cña hoocmon: + Mçi hoocmon chØ ¶nh h­ëng tíi mét hoÆc mét sè c¬ quan x¸c ®Þnh.
 + Hoocmon cã ho¹t tÝnh sinh dôc rÊt cao.
 + Hoocmon kh«ng mang tÝnh ®Æc tr­ng cho loµi.
* Vai trß cña hoocmon: + Duy tr× tÝnh æn ®Þnh cña m«i tr­êng bªn trong c¬ thÓ.
 + §iÒu hoµ c¸c qu¸ tr×nh sinh lÝ diÔn ra b×nh th­êng
3) TuyÕn yªn cã vai trß nh­ thÕ nµo ? 
- TuyÕn yªn n»m ë nÒn sä, cã liªn quan tíi vïng d­íi ®åi.
- Gåm 3 thuú: truú tr­íc, thuú gi÷a, thuú sau.
- Chøc n¨ng:
+ Thuú tr­íc: TiÕt hoocmon kÝch thÝch ho¹t ®éng cña nhiÒu tuyÕn néi tiÕt kh¸c, ¶nh h­ëng ®Õn sù t¨ng tr­ëng, sù trao ®æi glucoz¬, chÊt kho¸ng.
+ Thuú sau: tiÕt hoocmon ®iÒu hoµ trao ®æi n­íc, sù co th¾t c¸c c¬ tr¬n (ë tö cung).
+ Thuú gi÷a; chØ ph¸t triÓn ë trÎ nhá, cã t¸c dông ®èi víi sù ph©n bè s¾c tè da.
- Ho¹t ®éng cña tuyÕn yªn chÞu sù ®iÒu khiÓn trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp cña hÖ thÇn kinh.
4)  Vai trß cña tuyÕn gi¸p ?
- TuyÕn gi¸p n»m tr­íc sô gi¸p cña thanh qu¶n, nÆng 20 - 25 gam.
- TiÕt hoocmon tirôxin (cã thµnh phÇn chñ yÕu lµ ièt), cã vai trß quan träng trong trao ®æi chÊt vµ qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ c¸c chÊt trong tÕ bµo.
- BÖnh liªn quan ®Õn tuyÕn gi¸p: bÖnh b­íu cæ, bÖnh baz¬®« (nguyªn nh©n, hËu qu¶ SGK).
- TuyÕn gi¸p vµ tuyÕn cËn gi¸p cã vai trß trao ®æi muèi canxi vµ photpho trong m¸u.
5)Tr×nh bµy chøc n¨ng cña c¸c hooc m«n tuyÕn tuþ ? 
- Chøc n¨ng cña tuyÕn tuþ:
+ Chøc n¨ng ngo¹i tiÕt: tiÕt dÞch tuþ (do c¸c tÕ bµo tiÕt dÞch tuþ).
+ Chøc n¨ng néi tiÕt: do c¸c tÕ bµo ®¶o tuþ thùc hiÖn.
- TÕ bµo anpha tiÕt glucag«n.
- TÕ bµo bªta tiÕt insulin.
Vai trß cña c¸c hoocmon tuyÕn tuþ:
+ insulin: lµm gi¶m ®­êng huyÕt khi ®­êng huyÕt t¨ng.
+ glucag«n: lµm t¨ng ®­êng huyÕt khi l­îng ®­êng trong m¸u gi¶m.
=> Nhê t¸c ®éng ®èi lËp cña 2 lo¹i hoocmon tuyÕn tuþ gióp tØ lÖ ®­êng huyÕt lu«n «n ®Þnh ®¶m b¶o ho¹t ®éng sinh lÝ diÔn ra b×nh th­êng.
6) Vai trß cña tuyÕn trªn th©n 
- VÞ trÝ; tuyÕn trªn thËn gåm 1 ®«i, n»m trªn ®Ønh 2 qu¶ thËn.
CÊu t¹o vµ chøc n¨ng:
- PhÇn vá: tiÕt c¸c hoocmon ®iÒu hoặc c¸c muèi natri, kali. ®iÒu hoµ ®­êng huyÕt, lµm thay ®æi c¸c ®Æc tÝnh sinh dôc nam.
- PhÇn tuû: tiÕt a®rªnalin vµ noa®rªnalin cã t¸c dông ®iÒu hoµ ho¹t ®éng tim m¹ch vµ h« hÊp, cïng glucag«n ®iÒu chØnh l­îng ®­êng trong m¸u.
7)Chức năng của tinh hoàn buồng trứng:
*Tinh hoµn: + S¶n sinh ra tinh trïng.
 + TiÕt hoocmon sinh dôc nam testosteron.
- Hoocmon sinh dôc nam g©y biÕn ®æi c¬ thÓ ë tuæi dËy th× cña nam.
- Buång trøng: + S¶n sinh ra trøng.
 + TiÕt hoocmon sinh dôc n÷ ¬strogen
- Hoocmon ¬strogen g©y ra biÕn ®æi c¬ thÓ ë tuæi dËy th× cña n÷.
8)Quá trình điều hòa hoạt động của các tuyến nộp tiết:
-Các tuyến nội tiết không chi chịu sự điều khiển của các hoocmon tuyến yên mà ngược lai hoạt động của tuyến yên được tăng cường hay kiềm hãm cũng bị sự chi phối của hoocmon do các tuyến này tiết ra
=>Cơ chế điều hòa của các nội tiết nhờ thông tin ngược